Yunanistan’ın Meis Adası’nda ve çevresinde bulunan adacıklardaki artan faaliyetleri, artık bu ülkeye jest sayılabilecek bazı davranışların hiçbir yarar sağlamayacağını gösterdi. Krizin derinleşmesine mâni olmaya yardımcı olmak için, her iki tarafın askeri temsilcilerinin NATO nezdinde görüşmelere başladığı ifade ediliyor. Bu şartlar altında, hangi seviyede olursa olsun, yapılacak görüşmelerden bir sonuç çıkması mümkün gözükmemektedir. Üstelik, NATO’daki görüşmelerden bir sonuç beklemek de hayalin ötesinde bir durum. Yıllar öncesinde yabancı bir subaydan NATO kısaltmasının esprili bir açılımını dinlemiştim. No Action Talk Only. Yani, hareketin olmadığı sadece bolca konuşmaların yapıldığı bir yer… Latife olmakla birlikte, gerçeklik payının da olduğunu söyleyebiliriz. Yunanistan Doğu Akdeniz’de elinden fazla bir şey gelmeyince, boşta kalan adalara yüklenmeye başladı. Üzülerek söylemeliyim ki bu Yunan oyunu tutabilir. Doğu Akdeniz’de konsantrasyonumuzu etkileyebilecek bu oyunu bozmak zorundayız. 
Peki, biz böyle anlaşmalarla devredilmemiş her ada ya da adacığa asker çıkarmalarını veya bayrak dikmelerini mi bekleyeceğiz? Artık, buna bir karşılık verilmesi elzem hale geldi. Ancak jeopolitik hesapları olan bir kısım güçlerin, farklı saiklerle de olsa bölgede fiilen bulunmaları ve/veya varlık göstermeye çalışmaları; durumu bir miktar zorlaştırıyor. Fakat durumu da iyi incelemek gerekiyor.

Bu meselenin arka planında yer alan ülkeler arasında en hırslı olan Fransa. ABD ise, ağırlık Yunanistan’da olmakla birlikte, ortada durmaya çalışır bir görüntü içerisinde. Yunanistan, Fransa’nın siyasi ihtiraslarına ve ataklarına çok bel bağlamış görünüyor. Fransa Akdeniz’in bütününde bir liderlik peşinde. Fransa’nın bu görüntüsü, Yunanistan’ın hata yapmasının da önünü açıyor. Ancak Yunanistan’da bazı çevreler, Fransa’nın bir limiti olduğunun farkında. Medyalarında da bu durum konu ediliyor. Bu limitin çeperlerinde, olası zikzaklar başlayacaktır. Şişirilen Fransız balonunun içindeki hava miktarının ötesine, Yunanistan istese de Fransa geçemeyecektir. Ancak, bu hava doluluğunu ve teknik açıdan imkanlarını bizim de iyi monite etmemiz gerekiyor. Çünkü, tarihimiz bu konuda önemli derslerle dolu. 

Fransız dış siyaseti, son on yıldır bir hareketlilik içerisinde. Bu durumun, sadece Fransız Cumhurbaşkanı Macron’un ve önceki devlet başkanlarının siyasetleriyle ilgili olduğunu düşünmüyorum. Fransa, aslında 18’inci yüzyıldan bu yana mütemadiyen Akdeniz bölgesinde hamleler peşinde. İlgi alanları da sadece Akdeniz’le sınırlı değil. Tüm denizlerde, hatırı sayılır bir deniz gücü olmak peşindeler. Fransa’da son dönemde, 21’inci yüzyılın devasa bir deniz jeopolitiği yaratacağına dair yaygın bir kanaat oluşmaya başladı. Gelecekteki süper güçlerin yine denizde ortaya çıkacağını belirtiyorlar. 

Ancak bu teorilerinin güncele yansımaları ise biraz farklı oluyor. Tarihi süreçlerinde, toplamda sekiz defa denedikleri küresel deniz gücü olma girişimlerinin hüsranla neticelendiğinin de farkındalar. Siyaseten kendilerine göre üst tonda sesler çıkarsalar da diğer yandan önemli kavşaklarda temkinli bir yol izleme gayreti içine de girebiliyorlar. Aslına bakılırsa, başka da bir çareleri yok gibi gözüküyor. Günümüz itibarıyla, özellikle Orta Doğu ve Doğu Akdeniz özelindeki politikalarını domine etmek için, çok parçalı bir siyaset izlediklerini görebiliriz. Ancak bu parçaların bir bütünde anlamlı ve dengeli olması ve hatta bunların da ötesinde bir hegemonya yaratması oldukça zor görünüyor. Örneğin başta Lübnan olmak üzere, Orta Doğu politikasında ayırdığı parçalar arasındaki ilişkilerin tutarsızlıkları nedeniyle, Fransız siyasetine bir anlam verilemiyor. Uluslararası platformlarda İran ve Hizbullah’a desteğinin yanı sıra Lübnan’da İran’a karşı çıkışları gibi…

Meselenin bizi ilgilendiren tarafına geldiğimizde ise, Fransa’nın Yunanistan’la savunma iş birliği ve stratejik ilişkiler hazırlığında olduğu beyan ediliyor. Açık kaynaklara bakarsanız Yunanistan’a savaş uçağı ve gemi satışları başlayacak. Bu, acaba, Yunanistan için hangi parayla olacak? İlk etapta 1,5 milyar avronun gözden çıkarılması gerekiyor. Olabilir belki ama, daha şimdiden zikzakların başlayabileceğine yönelik emareler görünüyor. Örneğin, iki adet Fransız FREMM sınıfı fırkateynin Yunanistan’a kiralanabileceği haberleri çıkmaya başladı. Bu önerinin yeni fırkateyn satışına kadar olan süre içerisinde değerlendirilebileceği belirtiliyor. Bu haber doğru olsa bile, uygulanabilirliği ihtimalini zor görüyorum. Bu harp gemisi kiralama meselesi, iki yıl önce de dile getirilmişti. O dönem her gemi için yıllık kira bedeli 100 milyon avroydu. Bu dönem için böyle bir finansal kiralamada (leasing), sigorta ve teminatlar ile yıllık kira bedeli dışında Yunanistan’a mali olarak rücu edebilecek hal ve şartların da neler olabileceği hususu önemli bir konu. Bu, tabi ki onların problemi. Harp gemisi kiralama, örneği pek olmayan bir konu. Bu konunun detaylarını, iki yıl önce, aşağıda kaynaklarda belirttiğim bir yazımda ele almıştım. O dönemde siyasetçilerin hilafına, Fransız Deniz Kuvvetleri yetkilileri kiralanacak gemilerinin olmadığını belirtmişlerdi. Bu çok mantıklı, zira açık kaynaklardaki Fransız harp gemileri envanterine baktığınızda; iki modern gemiyi kiralama lükslerinin olmadığını görürsünüz. Görüldüğü üzere, tutarsızlıkların ardı arkası kesilmiyor.

Diğer yandan açık kaynaklarda, Fransız uçak gemisi Charles De Gaulle’ün Doğu Akdeniz’e intikal ettiği yönünde haberler çıkmıştı. An itibarıyla, geminin ve muhtemel eskort birliğinin mevkileri hakkında açık kaynaklarda teyit edilmiş kesin bir bilgi yok. Yunan açık kaynaklarında geminin Korsika Adası çevresinde tatbikatta olduğu ifade ediliyor. Esasen sırf Yunanistan’a destek olsun diye, bir uçak gemisi görev grubunun; bölgeye gönderilmesi de çok mantıklı görünmüyor. ABD’nin bu geminin bölgeye gönderilmemesi için Fransa’ya baskı yaptığı Yunan açık kaynaklarında belirtiliyor. Gemi ve beraberindekiler gelse bile, bize karşı kullanılabileceğine ihtimal vermiyorum. Görünürde de olsa, bu adamların müttefikiyiz. Ancak, kâğıt üzerinde ne gözükürsek gözükelim, elbette tedbiri de elden bırakmamak gerekiyor.  

Ancak, bizim de Doğu Akdeniz’de bir ileri iki geri adım atar bir görüntüden çıkmamız gerekiyor. Böyle olursa, caydırıcılığımızın sorgulanmaya başlanacağını ve Yunanistan’ın daha fazla cüretkâr tavırlar içine girebileceğini dikkate almamız gerekir. İşgal edilen ada sayısı artıyor. Tamam, kimse savaş istemiyor. Ancak buna da artık en azından, belki başka boş bir adada, fiili bir durum yaratarak bir cevap vermek gerekiyor. Oruç Reis gemisini sahadan geri çekiyorsunuz, bakım ikmal vs nedenlerden diyorsunuz, ancak karşı taraf hiçbir karşılık vermediği gibi örneğin Karaada’daki işgalini sürdürüyor. Bu, böyle gitmez. Kabul edelim ki ortada görülen desteklere pek güvenmeseler de hacmi sınırlı Fransız havasını ve diğer aktörler arasındaki dengeleri iyi kullanıyorlar. 

Kaynaklar:
Baykent, Sinan, ‘‘Doğu Akdeniz'deki Fransa: Bir siyaset mühendisinin fısıltıları’’, Independent Türkçe, 10 Eylül 2020,  https://indyturk.com/article-author/sinan-baykent  (12 Eylül 2020)
Bilge, Reha, ‘‘Fransa’nın dünden bugüne Doğu Akdeniz tutkusu’’, Yetkin Report, 10 Eylül 2020, https://yetkinreport.com/2020/09/10/fransanin-dunden-bugune-dogu-akdeniz-tutkusu/  (12 Eylül 2020)
Sair, Sevsen, ‘‘Macron'un koltuğunun altındaki karpuzlar: Lübnan ve İran’’, Şarkul Avsat, 06 Eylül 2020, https://turkish.aawsat.com/home/article/2491561/sevsen  (12 Eylül 2020)
Özersay, Kudret, ‘‘Miçotakis ve Macron savunma iş birliği konusunda anlaştı’’, Kıbrıs Postası, 10 Eylül 2020, https://haberkibris.com/micotakis-ve-macron-savunma-isbirligi-konusunda-anlasti-2229-2020-09-10.html  (12 Eylül 2020)
Tahsin, İlhan, ‘‘Miçotakis Savunma Planını Açıkladı’’, Birlik Gazetesi, 12 Eylül 2020, http://birlikgazetesi.org/micotakis-savunma-planini-acikladi/  (14 Eylül 2020)
Kırbaki, Yorgo, ‘‘Macron’dan Yunanistan’a kiralık fırkateyn’’, Hürriyet Gazetesi, 10 Eylül 2020, https://www.hurriyet.com.tr/dunya/macrondan-yunanistana-kiralik-firkateyn-41607484  (12 Eylül 2020)
Kırıkkanat, Alp, ‘‘Kiralık Fransız savaş gemileri’’, 7Deniz, 24 Nisan 2018, https://www.7deniz.net/yazar-kiralik-fransiz-savas-gemileri-74.html  (12 Eylül 2020)
Mazis, Ionnis, Prof., ‘‘Türklerin bir sonraki hedefi Meis Adası’’, You Tube, 14 Eylül 2020, https://www.youtube.com/watch?v=ljsj4_4Hhkc&pp=wgIECgIIAQ%3D%3D&feature=push-fr&attr_tag=8skrjBR8yjXFj6EV%3A6  (14 Eylül 2020)