Abdülhamit’in hayali olarak lanse edilen ve geçtiğimiz ay Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açılan Filyos Limanı’nın hemen yanıbaşındaki, denize sıfır 1. Derece Arkeolojik Sit alanı, 3. dereceye düşürüldü.
Filyos Kuş Cenneti ile Filyos Kalesi arasında kalan araziyle ilgili Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu kararında, Hazine’ye ait toplam 62 dönümlük parselin 56 dönümünün 3. dereceye düşürülmesine karar verildi.
Kurul kararında arazide 101 adet sondaj açıldığı belirtilerek, bulunan Roma dönemine ait lahit, taş sandık ve kiremit mezarların taşınabilir nitelikte olduğu; dromoslu yer altı mezar odalarının yerinde korunması gerekli yapılar olduğu vurgulandı. Kararda “Söz konusu parsele ilişkin komisyon raporu eki haritaya uygun olarak 1. ve 3. derece arkeolojik sit alanı olarak tescil edilmesine karar verildi” denildi.
Kurulun bu kararıyla toplam 62 dönümlük parselin 56 dönümünün derecesi düşürülerek inşaat yapılabilir hale getirildi. Bir takım takım tarihi eserlerin taşınarak arazinin boşaltılmasının önü açıldı.
'Karadeniz'in tarihini yok edecek bir karar'
Filyos Limanı’nın bulunduğu Tios antik kentinde yıllarca kazı çalışmalarına başkanlık eden daha sonra emekliye ayrılan arkeolog Prof. Dr. Sümer Atasoy Sözcü'ye çarpıcı açıklamalarda bulundu.
Bölgenin 1. dereceden 3. derecede sit alana çevrilmesine tepki gösteren Prof. Dr. Atasoy, “Tios’un kuruluşu MÖ 7 yüzyıla dayanıyor. Tios antik kenti Türkiye'nin Karadeniz kıyılarında, üzerine modern şehir inşa edilmemiş, kazılan tek antik kent özelliği taşıyor. Bu Karadeniz’in tarihini yok edecek bir karardır” dedi.
Prof. Dr. Sümer Atasoy, 2000’li yıllardan bu yana buradaki kazıların bir an evvel bitirilmesi yönünde telkin edildiklerini kaydederek, “3. dereceye düşürülen arazide konut yapılacağı söyleniyor.” diye konuştu.
'İnşaat yapılırsa büyük ihtimalle altından tapınak çıkacak'
Prof. Dr. Atasoy Filyos’ta yaşadıklarını şöyle özetledi:
“3. derecede sit alanına çevrilecek olan arazi denizden 50 metre yüksekte muhteşem bir arazi. 2011 yılına kadar Elektronik Radar Mevzi Komutanlığı’nın yer aldığı tepedir. Artık burada inşaat yapılabilecektir.
Eğer iddialar doğru ise, konut inşa edildiği takdirde inşaat sırasında daha önce örneklerini gördüğümüz ve bahçede sergilenen sütun ve mermer yazıtlı levhaların devamının geleceği, burada bir tapınağın ve mezarların ortaya çıkacağı büyük ihtimal dahilindedir.
Radar tepesinin hemen yanındaki Filyos Limanı’nın yapıldığı alanda da önemli tespitlerimiz oldu. Roma ve Osmanlı döneminde İstanbul’un yakacak odun ile gemi ve konut inşaasında kullanılan keresteler buradan sağlanıyordu. Denizden 20 kilometre içerdeki ormanlardan toplanan tomruklar Filyos nehrinden yüzdürülerek denize ulaştırılıyor, buradan gemilerle İstanbul’a taşınıyordu. Bizim bu alanda çalışma yapmamıza da izin verilmedi. Bu limanın doğusunda yani karşı tarafında da bir sit alanı vardı kayboldu gitti.
Kazıların ilk gününden bu yana bize hep kazıyı bir an önce bitirip çıkmamız telkin edildi. Hatta belediye başkanı, “Hocam niye böyle yavaş yavaş yapıyorsunuz, ben size 100 tane adam vereyim, çabuk çabuk kazın. İşçiler için sigorta ödemenize de gerek yok.
2011 yılında radar tesisleri boşaltıldı. Tam arkeolojik kazıların yapıldığı bu binaları arkeoloji grubu için istedik vermediler. Daha sonra Filyos’ta şehrin içinde radar tesisinde çalışan personelin boşalttığı konutları da bize vermediler. Bir an evvel kazıları sonlandırmamız beklendi.”
2 bin 700 yıllık şehir
Zonguldak'ın Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinde; M.Ö. 6-7’nci yüzyıllarda kurulduğu tahmin edilen Tieion Antik Kenti'nde kaledeki sarnıcın yanı sıra 5 bin kişilik tiyatro gibi eserlerin gün yüzüne çıktığı geçtiğimiz yıl açıklanmıştı. 20 kişilik ekibin devam ettirdiği çalışmalarda, Karadeniz'in kıyısındaki üzerine modern şehir yapılmamış tek antik kent olma özelliğini taşıyan Tieion Antik Kenti, bölge tarihi konusunda önemli bilgiler sundu. Tieion Miletoslular tarafından kurulmuş bir Helen kolonisi olarak biliniyor. Amasyalı antik çağ coğrafyacısı Strabon’a göre Pergamon Krallığı’nın kurucusu Attalos oğlu Filetairos’un doğum yeri…