2021 bütçesi görüşmeleri, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay'ın sunumuyla Plan ve Bütçe Komisyonu’nda başladı. Usul üzerine söz alan Plan Bütçe Komisyonu’nun CHP’li Üyesi Bülent Kuşoğlu, “En geç 17 Ekim’de teslim edilmesi gerekiyordu. Anayasa’da yazılı bu teslimiyet konusu önemlidir. Gece gelmiş, birileri almış. Kim gelmiş, kim almış? Kimse görmedi. Ne Cumhurbaşkanlığı’ndan ne Maliye Bakanlığı’ndan açıklama yapıldı. Bütçe sahipsiz kaldı” eleştirisinde bulundu. Oktay’ın sunumunun çoğunluğunu COVİD-19 salgınının ekonomiye etkisi oluşturdu.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifini Plan ve Bütçe Komisyonu’na sundu. Toplantı, COVİD-19 tedbirleri kapsamında daha geniş olması nedeniyle TBMM Tören Salonu’nda yapıldı.
Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Lütfü Elvan, COVİD-19 salgınına karşı alınan önlemler ve bütçe görüşmeleri hakkında bilgi verdi. Elvan, görüşmelerin 24 Kasım 2020 tarihinde bitirmeyi planladıklarını ve hafta sonları çalışmayacaklarını söyledi.
“BÜTÇE SAHİPSİZ KALDI”
Usul üzerine söz alan Plan Bütçe Komisyonu’nun CHP’li Üyesi Bülent Kuşoğlu, şu eleştirilerde bulundu:
“Usul ile ilgili önemli konular var. Bazılarını Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcıma iletmek istiyorum. Bütçe, parlamentonun en önemli konularından biridir. Anayasa’da bir hüküm var, en geç 17 Ekim’de teslim edilmesi gerekiyordu. Anayasa’da yazılı bu teslimiyet konusu önemlidir. Gece gelmiş, birileri almış. Kim gelmiş, kim almış? Burada basın mensupları vardı, kimse görmedi. Hassasiyet gösterilmesini rica ediyoruz.”
Kuşoğlu, “Başbakan ya da Maliye Bakanlığı tarafından bir açıklama yapılırdı. Açıklamayı biz sadece pazar sabahı Anadolu Ajansı’ndan öğrendik. Ne Cumhurbaşkanlığı’ndan ne Maliye Bakanlığı’ndan açıklama yapıldı. Bütçenin sahibi yok desem yeridir. Kimse açıklama yapmadı. Naci Ağbal, açıklama yapardı. Bu sefer bütçe sahipsiz kaldı” dedi.
Bütçe görüşmeleri devam ederken başka kanun tekliflerinin gelmesini eleştiren Kuşoğlu, “Bütçe görüşmelerinde bizim başka kanunlarla uğraşmamamız lazım. Maalesef, bütçe dışında her şey ile uğraşıyoruz. Bir diğer konu biz hala kanun gereği olan Merkez Bankası, SGK ve Varlık Fonu, Sayıştay ile altı ayda bir toplantı yapmamız lazımdı” diye konuştu.
“ŞEFFAF OLMALI”
Plan Bütçe Komisyonu’nun HDP’li Üyesi Erol Katırcıoğlu, “Bugüne kadar talep ettik, bu bütçe tartışmaları süreci şeffaf olmalı, toplumun izleyeceği bir çerçevede olmalı. Bu toplantılara sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri de katılmalı” dedi.
“YAYIN YAPILMASI MÜMKÜN DEĞİL”
Eleştirilere yanıt veren Elvan, “Bütçe 17 Ekim’de gece yarısı sunulmuş, haftasonu olduğu için 19’unda komisyonumuza havale edilmiştir. Bütçe dışında kanun tekliflerinin gündeme alınmaması hususunu, parti grup başkanvekilleri ile de görüştüm. Yarın bir kanun teklifini görüşeceğiz ama 7 gün ara vermiş olacağız. Merkez Bankası sunuşlarını, bütçe sonrası yapacak. SGK’dan yanıt bekliyoruz. STK’ların katılması meselesi ise şimdiye kadar hiçbir bütçe görüşmesine STK temsilcisi çağrılmamıştır. Çünkü hangisini çağıracaksınız? Yayın konusuna gelince; parti sözcüleri ile yaptığım toplantılarda gündeme gelen husustu. Bununla ilgili olarak Meclis Başkanlığı ile toplantı gerçekleştirdik. İlgili birimler, bunun mümkün olamayacağını ifade etti” dedi.
Elvan’ın konuşması ve usul tartışmaları sonrası Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay sunumunu yaptı. Oktay’ın sunumundan önemli noktalar şöyle:
DİRAYETLİ HÜKÜMETİMİZİN BÜTÇESİ: 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ve 2019 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanun Teklifleri; salgın tüm dünyada hayatı, üretimi ve ulaşımı durdurmuşken hem kendi kendine yeten hem de dost ülkelerin imdadına yetişen Türkiye’nin bütçesidir. 2021 bütçesi; salgına rağmen bir taraftan esnafımızın ve işçilerimizin emeklerinin karşılığını alabilecekleri; bir taraftan da iş dünyasının çarklarını aksamadan döndürebilecekleri bir temele sahiptir. 2021 bütçesi, dünyanın en güçlü olarak sayılan ülkeleri şartelleri indirmiş, maske savaşı derdine düşmüşken; şehir hastanelerinden otoyollara, fabrikalardan barajlara kadar pek çok eseri hizmete açmaya devam eden dirayetli hükümetimizin bütçesidir.
KÜRESEL BÜYÜME TAHMİNLERİ AŞAĞI YÖNLÜ GÜNCELLENDİ: Bildiğiniz üzere, 2020 yılında küresel ekonomi açısından birçok aşağı yönlü risk hala varlığını sürdürüyorken, salgına karşı alınan tedbirler neticesinde üretim ve talepte küresel ölçekte eşi benzeri görülmemiş gerilemeler kaydedilmiştir. ABD, İtalya, İspanya, İngiltere gibi büyük ekonomiler başta olmak üzere, salgının hızla yayılması sağlık sistemlerinin üzerinde baskıya yol açmış, sağlık personelinin vakalara yetişmekte zorlandığı, kimi ülkelerde yetişemediği, hastaların teşhis bile konulamadan sedyelerde, sokaklarda hayatını kaybettiği görüntülerin hafızalara kazındığı trajik olaylara şahit olunmuştur. Salgının etkisi ile küresel büyümeye ilişkin tahminler de aşağı yönlü güncellenmiştir.
TÜRKİYE EKONOMİSİ YÜZDE 9,9 DARALDI: Kovid-19 salgını hayatın tüm alanlarında olduğu gibi ekonomide de kuralları değiştirmiştir. Salgın tüm dünya ekonomilerinde olduğu gibi Türkiye ekonomisinde de şok etkisi yaratmış; sosyal hayatı etkileyen kısıtlayıcı tedbirler, kısmi karantina uygulamaları, firmaların daha düşük kapasite ile çalışmalarına yol açan çeşitli önlemler kademeli ve ölçülü biçimde uygulamaya konmuşsa da iç talep ve üretim olumsuz yönde etkilenmiştir. Başta en büyük ticaret ortağımız olan Avrupa Birliği’nin ekonomik durgunluğa girmesinin etkisiyle dış talepteki daralma ve turizm gelirlerindeki düşüş, salgının Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerinin belirginleşmesine sebep olmuştur. Bu gelişmeler ışığında Türkiye ekonomisi, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 9,9 oranında daralmıştır.
VERGİ GELİRLERİ YÜZDE 5,6 ORANINDA AZALDI: 2020 yılı ocak ve şubat aylarında vergi gelirlerimiz, bir önceki yılın aynı dönemine göre ortalama yüzde 22,9 oranında artmıştı. Ancak Kovid-19 salgını nedeniyle mart, nisan ve mayıs aylarında vergi gelirleri ortalama yüzde 5,6 oranında azalmıştır. Bununla birlikte, 2020 yılı ocak-eylül döneminde vergi gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19,3 oranında artmıştır. Vergi gelirlerinin yılsonunda ise, yıllık yüzde 17,3 oranında artarak 790,7 milyar TL olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir.
306 MİLYAR TL’LİK KREDİ KARAR PAKETLERİ OLUŞTURDUK: Vatandaşlara, esnaf ve firmalara Hazine destekli Kredi Garanti Fonu ile 306 milyar TL’lik kredi paketleri oluşturduk ve bu kapsamda eylül 2020 itibariyle toplamda 267,4 milyar TL kredi ödemesi yapıldı. Aylık geliri 5 bin TL’nin altında olan 8 milyona yakın vatandaşımıza 47,5 milyar TL bireysel ihtiyaç desteği verdik. 787 bin esnafımıza 29,9 milyar TL’ye yakın esnaf destek finansmanı tahsis ettik. 198 bin işletmemize 143 milyar TL işe devam finansmanı kullandırdık. 122 milyar TL tutarında kurumsal ve bireysel kredinin ertelemesini sağladık.
ÖRGÖRÜLER AÇIĞIN ÜZERİNDE, TAHMİNİN ALTIDA: 2019 yılında; bütçe giderleri 1 trilyon 27 milyon TL, bütçe gelirleri 875 milyar 280 milyon TL, bütçe açığı 124 milyar 747 milyon TL, faiz dışı açık 24 milyar 808 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında 124,7 milyar TL olarak gerçekleşen Merkezi Yönetim bütçe açığı başlangıçta öngörülen açığın 44,1 milyar TL üzerinde; yılsonu gerçekleşme tahmininin ise 255 milyon TL altında gerçekleşmiştir
AÇIĞIN ORANI YÜZDE 4,9 OLACAĞINI ÖNGÖRÜYORUZ: 2020 yılında; merkezi yönetim bütçe giderlerinin 1 trilyon 212,3 milyar TL, merkezi yönetim bütçe gelirlerinin 973 milyar 129 milyon TL, bütçe açığının 239 milyar 168 milyon TL, faiz dışı açığın 101 milyar 768 milyon TL olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. 2020 yıl sonu bütçe açığının 239,2 milyar TL ile bütçe başlangıç hedefinin 100,3 milyar TL üzerinde gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. Bu açığın milli gelire oranının ise yüzde 4,9 olacağını öngörüyoruz.
ÖDEME GÜCÜ OLMAYAN İÇİN 16 MİLYAR LİRA: 2021 yılında; ödeme gücü olmayan vatandaşlarımızın sağlık giderlerini karşılamak amacıyla 16 milyar lira, 65 yaş üstü yaşlılarımız, bakıma ihtiyacı olan engelli vatandaşlarımız ve yakınlarına bağlanan aylıklar kapsamında 12,7 milyar lira, engelli vatandaşlarımızın evde bakımına destek amacıyla 10,6 milyar lira, yoksul ailelere elektrik tüketim desteği kapsamında 1,5 milyar lira, ekonomik yoksunluk içinde olan çocuk ve gençlerimizin aileleri yanında yetişmelerine imkân sağlayan sosyal ve ekonomik destek ödemeleri için 2,1 milyar lira, engelli eğitim taşıma giderleri için 954 milyon lira, eşi vefat etmiş kadınlara yardım kapsamında 394 milyon lira, asker ailelerine yardım kapsamında 156 milyon lira, koruyucu aile modeli için yaklaşık 232 milyon lira kaynak ayırdık.