Buna göre kamu kurumları, “katılımı sınırlayacak şekilde bilgi ve belge isteyerek; belli makine, teçhizat ve ekipmana sahip olma koşulu getirerek” serbest rekabeti engelliyor.
AKP iktidarları döneminde yandaş şirketlere rant aktarımı aracı olan kamu ihaleleri ile ilgili oynanan oyunlar, Sayıştay denetim raporlarında anlatıldı.
Kamu ihalelerini, “Doğal afet, hastalık, salgın, işin özelliği” gibi istisnalardan yararlanarak belli şirketlere veren iktidar, bunun yanı sıra ihale sürecini başından tıkayarak sınırlı sayıda firmanın ihaleye katılmasını sağlıyor. Sayıştay’ın Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu’nda, kamu ihalelerinin iktidara yakın isimlere paylaştırılması yöntemine ilişkin yapılanlar “Kamu İdareleri Tarafından Yapılan İhalelerde Rekabeti Sınırlayıcı Hususların Bulunması” başlığı altında anlatıldı.
Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı maddesi ile idarelerin, ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu tutulduğunun altı çizilen raporda şunlar kaydedildi:
“Denetimlerde, kamu ihale mevzuatındaki sınırlamaların ötesinde, isteklilerin ihalelere katılımını sınırlayacak şekilde bilgi ve belge istenilmesi, ‘benzer iş’ tanımının ihale konusu işe göre dar tutulması, ihaleye katılabilmek için belli makine, teçhizat ve ekipmanın istekliye ait olma koşulunun aranması, ihale dokümanını oluşturan belgeler arasında çelişkiler olması ve özellikle anahtar teslim götürü bedel teklif alınan yapım işlerinde uygulama projelerinde eksikliklerin bulunması gibi hususlar tespit edilmiştir. Söz konusu durumların ihalelere geniş katılıma engel olmak suretiyle rekabeti sınırladığı değerlendirilmiştir.”
ÇÖP TOPLAMADAN TOPLU TAŞIMAYA
Raporda, ihale mevzuatına aykırı yapılan diğer işlemlerle ilgili tespitlere de yer verildi. Bu tespitlerden bazıları şöyle:
Ambalaj atıklarının toplanması işinin ihale düzenlenmeksizin ve gelir elde edilmeksizin şirketlere devredilmesi,
Toplutaşıma işinin ihalesiz gördürülmesi veya ihalelerde süre belirtilmemesi,
Belediye taşınmazlarının ihale düzenlenmeden kiraya verilmesi.
DOĞRUDAN TEMİN İLE ALIMLARDA SINIR AŞILDI
Denetçilerin sıklıkla yapıldığına tanık olduğu ihlallerden biri de yasal sınırlar zorlanarak yapılan ve rant aktarımı iddialarına en fazla konu olan “Doğrudan temin ve pazarlık usulü ile yapılan alımlar” oldu.
Bu yöntemlerle yapılan alımlarda, ödeneklerin yüzde 10’u olan yasal limitin de Kamu İhale Kurulu’nun izni olmadan aşıldığı, bazı idarelerin bu sınırlamaya uymadığı belirlendi.
Kaynak: Nurcan Gökdemir/Birgün