Örneğin sağlıkçılar; herkes gibi eve kapanamıyorlar, daha çok çalışıyorlar ve hayatları risk altında.
Örneğin market çalışanları; aynı şekilde. Örneğin toplu ulaşım çalışanları, lojistik çalışanları, online satış yapanlar, su satanlar, gıda satanlar, bankacılar, gazeteciler, listeyi uzatmak mümkün.
Bir de turizm sektörü var ki, tüm işleri bir anda kesildi. Oteller, ulaşım araçları, restoranlar kapandı, acenteler kapandı. Turizm firmaları da iş yapamadıkları gibi bir de planladıkları gelecekteki faaliyetler için aldıkları avansların veya bilet ücretlerinin iadeleri isteniyor.
Almanya’da bütün küçük şirket sahiplerine personel sayısına göre 9 bin ile 30 bin Euro arasında para yardımı yapılmasına başlandı. Almanlar kendi ülkelerinde legal olan hayat kadınlarının çalışmalarını da korona virüs nedeniyle yasakladılar. Çalışamaz hale gelen kayıtlı 38 bin 100 seks işçisine de 9 bin Euro nakdi yardım yapılması kararı alındı.
Aslında yardım evde çalışan herkesi kapsayacak. Kitap yazıp evimden satıyordum diyen ve bunu kanıtlayanlar da yardım alacak. Bu yüzden Türklerin de harıl harıl başvuru yaptığı söyleniyor.
Almanların aldıkları tedbirler Türk turizmciler için emsal oldu. Turizmciler, işçi sayısına göre şirketlere karşılıksız yardımın Türkiye’de de uygulanmasını istiyor.
Konuştuğum turizmcilerin isimlerini vermiyorum ama iş yaptıkları alanları yazarak, sorunlarını kendi anlatımlarından aktaracağım:
TURİZM ACENTASI SAHİBİ: Bütün havayolları kapandı. Türk Hava Yolları bilet ücretlerini ancak seferler başladıktan iki ay sonra iade edecek. Müşterilerimiz haklı olarak sattığımız biletlerin iadelerini bekliyor. Ben kişisel olarak şirketimi en çok küçülttüğüm için zorluk yaşamıyorum ama eğer küçültme olmasaydı, çok zor duruma düşerdim. Acentelerin kira ödeyerek bu günleri geçirmeleri mümkün değil.
RENT E CAR ŞİRKETİ SAHİBİ: Bu sağlık krizinden en çok etkilenen biz olacağız. Araç kiralama şirketleri havaalanlarına bağlı olarak çalışıyordu, hepsi kapandı. Ayrıca paskalya tatili için şirketler çok sayıda araç aldılar veya kiraladılar. Şimdi tümü yatıyor. Üstelik bizim sektörde bir düzenleme olmadığı için, önüne gelen bu işi yapıyordu. Herkes turizm firmalarını, otelleri koşuyor ama bizi bir tarafa koyan yok. Merdiven altı çok şirket var diye kimse el atmak istemiyor. Bu durum hazirana kadar sürerse sektörde çok kişi batar, kimse kalmaz. Oysa bu sektör binlerce insana iş sağlıyor.
TURİZM ACENTESİ: Maalesef turizm sektörü, her türlü krize ilk giren sektör ve krizlerden en son de biz çıkıyoruz. Terör oluyor, bizim işlerimiz duruyor, savaş oluyor, salgın oluyor, ilk biz duruyoruz. Sektörde işlerin düzelmesi de öyle hemen olmuyor, her şeyin yatışması ve ortamın iyice soğumasını beklememiz gerekiyor. Tam bu yıl öteki olumsuz etkilerin kurtuluyoruz sanırken salgın çıktı.
TURİZM ACENTESİ: Sektörümüz sahipsiz. 50-60 bin lirayı bir araya getiren ben acenteyim diye ortaya çıkıyor. Denetim yok, regülasyon yok. Maalesef açıklanan ekonomik tedbirlerin de bize öyle faydası olmayacak. MICE sektöründe de büyük kriz yaşanıyor. Bakanımız kendisi turizmci ama alınan önlemler yetersiz. Sadece TÜRSAB aidatlarının ödenmemesi kararı alındı, bu önemli bir miktar değil ki. Bize çok acil destek olunması lazım. Ama tersine köstek oluyorlar. Halkbank turizmciye ‘sektör krizde’ diye bırakın krediyi hesap açmaktan kaçınıyor.
RENT A CAR ŞİRKETİ SAHİBİ: Almanya şirketleri için çok önemli yardım paketleri açıkladı. Mesela 1-5 işçi çalıştıran her şirkete otomatik 9 bin Euro, 15 kişiye kadar çalışanı olan şirketlere 15 bin Euro, 15’in üstünde çalışanı olan şirketlere 30 bin Euro ödeme yaptılar. Bizde böyle bir şey düşünen yok. Almanya benzeri paketler açıklanması lazım.
TAKSİM’DE KÜÇÜK OTEL SAHİBİ: 15 Mart itibariyle müşterileri sıfırlayıp, otelleri kapattık. Çalışanlara yol verdik. Birkaç yıldır, savaş veya başka gerekçelerle sıkıntıdaydık. Tam işler açılacak diye beklerken salgın çıktı. Kiraları ödememiz mümkün değil. Turizm Bakanı’mız Mayıs’ta işler düzelir diyor ama Koronavirüs uzmanları mayıs veya haziranda salgının biteceği konusunda hiç de umutlu değiller.
GÜNLÜK KİRALIK APART SAHİBİ: Biz de tüm daireleri kapattık. Zaten fiyatlar epey düşmüştü. Fiyatlar düşünce kalite de düşmüştü. Ayrıca asayiş tedbirleri de işleri olumsuz etkiliyordu. Korona virüsle kapıları kilitledik, iş yapamaz hale geldik. Evlerin anahtarlarını sahiplerine iade etmekten başka çaremiz kalmadı.