Faizin arttığı hafta döviz hesaplarındaki 2.2 milyar dolarlık tırmanışın 1 milyar doları altın hesaplarından geldi. Altın alımlarının bu hafta da sürdüğü ve dolar/TL'nin yeniden 8'in üstüne çıkmasında etkili olduğu belirtiliyor.
Merkez Bankası'nın 19 Kasım'daki 4.75 puanlık faiz artırımının ardından yabancıların yaklaşık 5 milyar dolarla Türkiye tahvilleri ve Borsa İstanbul'dan hisse aldığı hesaplanırken geçen hafta sonundan bu yana dolar/TL düştüğü 7.53'lü seviyelerden yeniden 8 liranın üstüne çıktı. Şu anda 7.87 civarında seyrediyor. Peki kur Merkez Bankası'nın olağanüstü başarılı adımı ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun normalleşme adımlarına rağmen kur yeniden neden ateşlendi.
MERKEZ 3.3 MİLYAR DOLAR ALDI
Bir çok kişiye göre geçen hafta Türkiye'de siyasette yaşananlar, Türkiye Avrupa Birliği ve ABD ilişkilerine yönelik endişeler temel neden. Bazı bankacılar kamu bankalarının son 1 yılda erittikleri döviz varlıklarını yerine koymak için piyasada alıcı olduğunu belirtiyor. Merkez Bankası'nın da yılbaşından bu yana rezervlerinin yüzde 19 düşerek 105 milyar dolardan 82 milyar dolara kadar inmesi nedeniyle azalan rezervi yerine koyma ihtiyacını tahmin eden piyasanın 19 Kasım'dan sonra yüzde 12 düşen kuru ucuz bulup alım yaptığını ifade eden uzmanlar da bulunuyor. Merkez Bankası'nın dün açıkladığı rakamlar bu görüşün de doğru olduğunu ortaya koyuyor.
Çünkü Merkez son 1 haftada döviz rezervini 40.3 milyar dolardan 43,7 milyar dolara çıkardı. Yani 3.3 milyar dolar artırdı. Böylece Merkez'in toplam rezervi de 82,3 milyardan 85 milyar dolara ulaştı. Merkez'in bu rezerv artırma politikasının bu hafta da sürdüğü ve dövizdeki yükselişte payı olduğu tahmin ediliyor.
ALTIN DÜŞÜNCE VATANDAŞ SALDIRDI
Uzmanlar ayrıca BDDK'nın aktif rasyosu düzenlemesinde geç kalmasını ve kaldırılan düzenlemenin yılbaşından itibaren başlayacak olmasının da piyasayı endişelendirdiğini ifade ediyor. Ancak Merkez Bankası'nın dünkü rakamlarından göze çarpan önemli bir rakam da vatandaşların döviz hesaplarındaki yükselişin hız kesmeden devam etmesi oldu.
Vatandaş Merkez Bankası'nın faiz artırdığı geçen hafta (13-20 Kasım) döviz varlıklarını 2.2 milyar dolar yükseltti. Bu rakam vatandaşın hala kurdaki düşüşe inanmadığı şeklinde yorumlanabilir ancak bir ayrıntı var ki aslında bu yükselişin farklı bir gerekçesini ortaya koyuyor. Çünkü döviz hesaplarındaki tırmanışın 1 milyar doları son 1 yılda sürekli olarak gördüğümüz altın hesaplarındaki artıştan geldi. Geri kalan 1 milyar lira dolar ve Euro hesaplarındaki yükseliş kaynaklı oldu.
Altının ons fiyatının uluslararası piyasalarda 2 bin doların üstünden 1.807 dolara gerilemesinin yanı sıra dolar/TL de yüzde 12 gerileyince gram altın fiyatı 540 liradan 457 liraya indi. Bu düşüşün ardından altını ucuz bulan vatandaş altın hesaplarına yüklenince bankalar da bu altını yerine koymak için döviz ödeyerek altın aldı. Bu işlem doğal olarak döviz talebi yarattı. Vatandaşın altın alımlarının bu hafta da sürdüğü ve kurun yeniden 8'li seviyelere gelmesinde katkısı olduğu güçlü olarak tahmin ediliyor.
1 YILDA 23 MİLYAR DOLARLIK İTHALAT
Rakamlara bakıldığında vatandaşın yılbaşında 9.9 milyar dolar olan altın hesaplarının 25.6 milyar dolara yükseldiği görülüyor. Katılım bankaları ve şirketlerin altın hesapları ile birlikte yılbaşından bu yana artış 23 milyar doları buluyor. Yurtiçi yerleşiklerin toplam altın varlığı 13 milyar dolardan 36 milyar dolara ulaşmış durumda.
Vatandaş ve şirketlerin bu talebi Türkiye'nin altın ithal etmesini gerektiriyor. Ödemeler dengesi rakamlarına bakıldığında da Ocak-Eylül 2020 arasında Türkiye'nin 18,5 milyar dolarlık altın ithal ettiği son 1 yılda rakamın 22.9 milyar dolara çıktığı görülüyor. Bu yüklü ithalat cari açığın ana nedenlerinden birisi olurken Türkiye'den döviz çıkışının kaynağı haline geliyor. Bu ise başta enflasyon olmak üzere ekonomide dengeleri bozan döviz kuru yükselişinde baş rolü oynuyor.
Rahim Ak/Habertürk