Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM), ‘ Asgari Ücret Konut Fiyatlarını ve Kiraları Ne Ölçüde Karşılıyor?’ başlıklı bir araştırma notu yayımladı.
Araştırmada, ucuz konut piyasasında mütevazı bir konutu (2+1, 90 metrekare) satın almanın ya da kiralamanın ne ölçüde güçleştiği ortaya kondu.
Buna göre, 2020 Mayıs’ta bir asgari ücretlinin konut sahibi olabilmesi için yaklaşık 61 ay, yani 5 yıl boyunca kazancını biriktirmesi gerekiyordu.
Bu süre, 2022 Haziran’da 121 ay ile en yüksek seviyeye çıktı. Temmuz 2022’de asgari ücrete yapılan zamdan sonra bile ancak 108 aya, yani 9 yıla gerileyebildi.
Asgari ücret 2 bin 800 TL iken bu ücretin yarısı ile ev kiralamak mümkünken, şimdi 5 bin 500 TL’lik asgari ücretin yüzde 92’si kiraya gider oldu.
‘2 YIL ÖNCESİNE GÖRE 2 KAT GÜÇLEŞTİ’
Araştırmaya göre, iki yıl önce ucuz konut piyasasında 90 metrekarelik bir konutu yaklaşık 65 aylık asgari ücret ile satın almak olanaklıyken, bugün aynı konuta sahip olmak için en az 110 aylık asgari ücret gerekiyor.
Notta, “Düşük hatta ortalama ücrete çalışanların mütevazı bir konuta sahip olabilmelerinin 2 yıl öncesine kıyasla neredeyse 2 kat daha güçleştiği açıktır” ifadeleri yer aldı.
UCUZ KONUT 5 YILDA 127 BİN TL’DEN 600 BİN TL’YE ÇIKTI
Raporda, 2017 Eylül’den 2020 Mayıs’a kadar konut fiyatının artış hızının oldukça düşük kaldığı; o dönem ortalama konut fiyatının 127 bin TL'den başlayarak yaklaşık 143 bin TL'ye yükseldiği anımsatıldı.
Haziran 2020'den itibaren kamu bankalarının başlattıkları düşük faiz oranlı konut kredi kampanyası ile konut fiyatlarındaki artışın hızlandığı belirtilen açıklamada, şöyle denildi:
“Bu durum 2021 Aralık’a kadar devam etmiş ve ortalama ucuz konut fiyatı yaklaşık 289 bin TL'ye yükselmiştir.
2022 Ağustos verilerine göre 90 metrekarelik ucuz bir konutun ortalama fiyatı 594 bin TL'ye ulaşmıştır.”
ASGARİ ÜCRETİN YÜZDE 92’Sİ KİRAYA GİDİYOR
Raporda ayrıca, 2+1 ve 90 metrekare olan bir konut kirasının, asgari ücretin ne kadarına denk geldiği de hesaplandı.
2017 Eylül'de bu konutun kirasının asgari ücretin yüzde 82'ine karşılık geldiği; bu oranın 2021 Ocak’a kadar kademeli olarak azalarak yüzde 50'ye gerilediği belirtildi.
“Bu oran Ocak 2021'de asgari ücretlinin gelirinin yarısıyla temsili konutta kiracı olabileceğini göstermektedir” denilen araştırmada, “Ancak, takip eden dönemde kiralar hızla artmaya başlamış ve kira payını da peşinden sürüklemiştir” denildi.
Nitekim, 2021 Aralık’ta kira bedelinin asgari ücrete oranının yaklaşık yüzde 83'e çıktığının belirtildiği notta, şöyle denildi:
“2022’ye girerken yapılan büyük oranlı asgari ücret artışı kira payını düşürse de bu yılın Nisan ayında kira payı yüzde 100'ü aştı.
Kira bedelinin asgari ücrete oranı nisan ayında yüzde 103'e, mayısta yüzde 119'a, haziranda ise yüzde 120'ye ulaşmıştı.
Bu rakamlar 2022 baharında asgari ücretlilerin 90 metrekarelik bir konutu kiralamakta tamamen aciz kaldıklarını gösteriyor.
Temmuz ayında yapılan yeni asgari ücret artışına ve geçtiğimiz iki ayda bir miktar düşen kira fiyatlarına rağmen kira payı yüksek seyretmektedir. Ağustos ayında kira bedelinin asgari ücrete oranı yaklaşık yüzde 92'dir.”
‘DÜŞÜK GELİRLİLER CİDDİ BARINMA SORUNU YAŞIYOR’
Yani, Ocak 2021'de ucuz konut piyasasında 90 metrekarelik bir konutu asgari ücretin yarısı ile kiralamak olanaklıyken, bugün aynı konutu kiralayabilmek için neredeyse ücretin tamamı kiraya ayrılmak zorunda.
Araştırmada, “Tıpkı konut satın almada olduğu gibi düşük hatta ortalama ücrete çalışanların mütevazi bir konutu kiralayabilmeleri yaklaşık iki yıl öncesine kıyasla neredeyse iki kat daha güç hale gelmiştir” denildi ve şöyle devam edildi:
“Son 2 yılda asgari ücreti tüketici enflasyonuna “ezdirmemek” için yapılan zamların konut piyasasında gerçekleşen olağanüstü fiyat artışları karşısında çok yetersiz kaldıkları ve ev sahibi olmayan düşük gelirli haneleri barınma konusunda ciddi bir sorunla karşı karşıya bıraktığı aşikârdır.”