Son haberlere göre fiyatı cepleri yakan ayçiçek yağının yerine kullanılabilecek mısır, kanola, aspir, soya ve palm yağlarının ithalatında gümrük vergisi sıfırlandı. Peki çokta yakından tanımadığımız bu yağlar nelerdir, neyden elde edilir? Faydaları ve zararları nelerdir, gelin birlikte bakalım.
Son alınan karara göre, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın bitkisel yağ tedariğinde sıkıntılara yol açmaması ve fiyat stabilitesi için kanola, aspir, mısır, soya ve palm yağlarında gümrük vergisi 30 Haziran'a kadar yüzde sıfır olarak uygulanacak.
Peki bu yağlar nedir, tüketim için kullanılabilir mi?
Kanola yağı, kalzo bitkisinden elde edilen bitkisel bir yağdır. Esasen bu bitki zehirli bir bitki ama Kanadalı bilim insanları toksik bileşenleri olan kolza bitkisinin yenilebilir versiyonunu geliştirerek bu bitkiyi ıslah etmişlerdir.
Kanola, dünyadaki en büyük ikinci yağ bitkisidir. Kanola yağının zararları ise şöyledir:
GDO'lu gıdalar, belirli nitelikleri ortaya çıkarmak veya ortadan kaldırmak için genetik materyallerin değişmesinden ortaya çıkar. Tıpkı mısır gibi kanola da yüksek talep gördüğü için haşerelere karşı daha dirençli olacak şekilde genetik olarak tasarlanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'daki kanola mahsullerinin %90'ından fazlasının genetiğiyle oynanır.
Kanola yağı üretilirken yüksek ısı ve kimyasallara maruz kalır. Kimyasal olarak rafine edilmiş bir yağ olarak kabul edilen kanola, kimyasal arıtmayı içeren ağartma ve koku giderme gibi aşamalardan geçer. Rafine etme, yağlardaki esansiyel yağ asitleri, antioksidanlar ve vitaminler gibi besin maddelerini önemli ölçüde azaltır.
Rafine edilmemiş, soğuk preslenmiş kanola yağları mevcut olmasına rağmen, piyasadaki çoğu kanola yüksek oranda rafine edilmiştir ve sızma zeytinyağı gibi rafine edilmemiş yağlarda bulunan antioksidanlardan yoksundur.
Aynı zamanda kanola yağının fazla tüketiminin kötü kolesterolü ve kalp rahatsızlıklarını tetiklediği bilinmektedir.
Bunlarla birlikte hafızayı da kötü etkilediği belirlenirken, aynı zamanda vücudu kilo almaya daha yatkınlaştırır.
Aspir yağı, aspir bitkisinin tohumlarından elde edilen popüler bir yemeklik yağdır. Çin, Hindistan, İran ve Mısır gibi yerlere özgüdür. Bununla birlikte, hayvan yemi olarak da kullanılmasına rağmen, Kuzey Amerika da dahil olmak üzere tüm dünyada yetiştirilmektedir.
İki çeşit aspir yağı mevcuttur: Yüksek linoleik ve yüksek oleik. Yüksek linoleik aspir yağı çoklu doymamış yağlar açısından zenginken, yüksek oleik aspir yağı daha fazla tekli doymamış yağlar içerir. Piyasadaki daha yaygın aspir yağı türü, yüksek oleik türdür. Özellikle patates kızartması ve cips gibi kızarmış yiyecekler için ısıya dayanıklı bir yemeklik yağ olarak kullanılır.
Tüm yağlar gibi, aspir yağı da E vitamini açısından yüksek olmasına rağmen iyi bir besin kaynağı değildir çünkü E vitamini dışında, diğer birçok besin maddesinden yoksundur.
E vitamini antioksidan özelliklere sahip ve bağışıklık fonksiyonunda rol oynayan bir vitamindir, bu açıdan ne kadar zengin olsa da, e vitamini avokado, ayçiçeği çekirdeği, badem ve ıspanak dahil olmak üzere birçok gıdada vardır. Bu sebeple ek olarak aspir yağına ihtiyaç duymazsınız.
Her ne kadar aspir yağının diyetlerde kullanıldığından söz edilse de aspir yağı tüketmenin herhangi bir yararı olduğunu gösteren çok az kanıt vardır.
Ama bazı araştırmaların gösterdiğine göre, aspir yağı gibi linoleik asit bakımından zengin yağlar kolesterolü düşürerek kalp hastalığı riskini azaltmaya yardımcı oluyor.
Aspir kanı inceltebildiğinden kanın pıhtılaşmasını yavaşlatabilir ve bu da kanama bozukluğu olan insalarda ve ameliyat olan insanlarda sıkıntılar yaratabilir.
Aspir yağının faydaları nelerdir?
Ölçülü tüketildiğinde kan şekeri kontrolü, daha iyi kalp sağlığı ve daha düşük inflamasyon seviyeleri gibi yararlar sağlayabilir.
Kuru ciltleri tedavi etmek için kullanabilir, kozmetik sektöründe önemli bir yeri vardır.
Yanma ısısı çok yüksek olduğundan, yüksek sıcaklıklarda yemek pişirirken kullanılabilir.
Aralarında en aşina olduğumuz yağ olan mısır yağı, mısır tanelerinden elde edilen bitkisel bir yağdır. E vitamini açısından değerli bir yağ olsa da mısır yağında dikkat edilmesi gereken nokta, mısırların büyük bir çoğunluğunun GDO'lu olmasıdır.
Soya yağı, soya fasulyesi bitkisinin tohumlarından elde edilen bitkisel bir yağdır. Kalp, cilt ve kemik sağlığı için yararlı olduğu pek çok araştırmayla kanıtlanmıştır.
Yanma ısısı çok yüksek olduğu için, pek çok pişirme tekniği için diğer yağlara göre daha sağlıklı bir yağ çeşididir.
Soya fasulyesi yağı çoğunlukla kalp için sağlıklı bir yağ türü olan çoklu doymamış yağ asitlerinden oluşur. Bu da kalp hastalığı oluşmasının riskini azaltır.
İçeriğindeki K vitamini, kemik sağlığı için çok faydalıdır.
Omega-3 yağ asitlerini de içeren soya fasülyesi yağı, kalp sağlığı, fetal gelişim, beyin fonksiyonu ve bağışıklık için de yararlıdır.
Ciltteki nemi tutması açısından da faydalıdır.
Soya yağının zararları nelerdir?
Her ne kadar omega-3 açısından zengin olsa da, omega-6 açısından daha zengindir. Omega-6 genellikle işlenmiş gıdalarda bulunur, bu dengesiz tüketimin belli sağlık sorunlarına sebep olduğu kanıtlanmıştır.
Kan şekerini yükseltebilir ve karaciğeri yağlandırabilir.
Palm yağı, palmiye ağacının etli meyvesinden elde edilir. Rafine edilmemiş hurma yağı, kırmızımsı-turuncu rengi nedeniyle bazen kırmızı hurma yağı olarak anılır. Palm yağının ana kaynağı, Batı ve Güneybatı Afrika'ya özgü olan Elaeis guineensis ağacıdır. Elaeis oleifera olarak bilinen benzer bir palmiye yağı Güney Amerika'da bulunur, ancak nadiren ticari olarak yetiştirilir. Bununla birlikte, palm yağı üretiminde bazen iki bitkinin bir melezi kullanılır.
Palm yağı, dünya çapında en ucuz ve en popüler yağlardan biridir ve küresel bitkisel yağ üretiminin üçte birini oluşturur.
Palm yağı, dünya çapında en ucuz ve en popüler yağlardan biridir ve küresel bitkisel yağ üretiminin üçte birini oluşturur.
Palm yağı pek çok hazır gıdada bulunur. Palm yağı bazen, yağın ayrılmasını ve kavanozun üst kısmına yerleşmesini önlemek için bir stabilizatör olarak fıstık ezmesine ve diğer fındık ezmelerine eklenir
1980'lerde tropik yağların tüketilmesinin kalp sağlığını tehlikeye atabileceği endişesi nedeniyle birçok üründe palm yağının yerini trans yağlar aldı. Bununla birlikte, araştırmalar trans yağların sağlık risklerini ortaya çıkardıktan sonra, gıda üreticileri palm yağı kullanmaya devam etti.
Bu yağ aynı zamanda diş macunu, sabun ve kozmetik gibi birçok gıda dışı üründe de bulunur.
Ayrıca alternatif bir enerji kaynağı görevi gören biyodizel yakıtı üretmek için de kullanılabilir.
Doğal palm yağı, yarısı doymuş olan %100 yağdır. Ayrıca E vitamini içerir ve kırmızı palmiye yağı, vücudunuzun A vitaminine dönüştürebileceği karotenoidler adı verilen antioksidanları içerir.
Doğal palm yağı, beyin sağlığını destekleyebilecek güçlü antioksidan özelliklere sahip bir E vitamini formu olan mükemmel bir tokotrienol kaynağıdır.
Doğal palm yağı, bazı insanlarda beyin fonksiyonunu korumaya, kalp hastalığı risk faktörlerini azaltmaya ve A vitamini düzeylerini artırmaya yardımcı olabilir.
Palm yağının zararları nedir? İşlenmiş palm yağının maalesef pek çok zararı var.
Çoğu çalışma palm yağının(doğal, rafinesiz) kalp sağlığı üzerinde koruyucu bir etkisi olduğunu bulsa da, diğerleri çelişkili sonuçlar bildirmiştir. Kalp hastalığına bağlı kolesterol türü düzeylerinin palmiye yağıyla arttığını, ancak diğer yağlarla azaldığı kanıtlanmıştır.
Palm yağının aynı zamanda kolesterolü yükselttiği de kanıtlanmıştır.
Tekrar tekrar kullanımının zararlı olduğu ise kanıtlanmıştır.
Palmiye yağının 200 dereceden yüksek ısılarda rafine edilmesi halinde, diğer bitkisel yağlardan daha çok kanserojen madde ortaya çıkarttığını açıkladı. Aynı zamanda palm yağının doğal kırmızı renginden arındırmak için uygulanan işlemler bu yağın kanserojen olma riskinl arttırdığı kanıtlandı.