Belarus’ta cumhurbaşkanlığı seçiminde kesin olmayan sonuçlara göre, 26 yıldır görevde olan Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko yeniden seçildi.
Ülkesinde "baba" anlamına gelen "batka" ismiyle anılan Lukaşenko, 1994'ten bu yana 5 dönem cumhurbaşkanlığı görevini yürüttü. Bu ay sonu 66 yaşına girecek, tarihçi ve ekonomist kimliğiyle bilinen Lukaşenko, siyasi hayatına 1989’da Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) milletvekili seçimlerinde aday olarak başladı.
İlk denemesinde seçimi kazanamayan Lukaşenko, 1990’da Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Yüksek Konseyi milletvekili oldu.
1994’te yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde yüzde 80 oy alan Lukaşenko, bağımsız Belarus Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı seçildi. İkinci turda koltuğa oturan Lukaşenko’nun kazanması ülkede sürpriz olarak değerlendirildi.
Lukaşenko, 1995’te Belarus’un yeni bayrağının ve devlet ambleminin onaylanması, Rusçanın devlet dili olması, Rusya ile ekonomik olarak entegrasyon politikalarının kabul edilmesi ve cumhurbaşkanının anayasayı ihlal etmesi halinde parlamentoyu feshetme hakkına sahip olması konularını referanduma taşıdı. Söz konusu değişikliklerin hepsi kabul edildi.
Cumhurbaşkanlığı, hükümet ve parlamento sistemini kökten yeniden şekillendiren 1996 referandumu da büyük çoğunlukla kabul edildi. Değişiklik muhalif milletvekillerinin tepkisini aldı.
Lukaşenko, 2004’te ülkede cumhurbaşkanının iki dönemden fazla görev yapma kuralını değiştirerek daha fazla dönem görev yapmasına imkan sağlayacak düzenlemeyi de referanduma götürdü ve düzenleme büyük çoğunlukla kabul edildi.
Ülkede 2001’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Lukaşenko yüzde 75,65 oy alarak görevine devam etti. Lukaşenko 2006’da yapılan seçimde yüzde 83, 2010’da yüzde 79,65, 2015’te ise yüzde 83,49 alarak 5. defa cumhurbaşkanı seçildi.
Geçen hafta sonu yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminin kesin olmayan sonucuna göre yüzde 80 oy alan Lukaşenko, 6. dönemine protestolarla giriyor.
Seçime hile karıştırıldığını savunan çok sayıda protestocu sokaklara ve meydanlara inerek gösteri yaptı. Lukaşenko’nun görevi bırakmasını isteyen protestocular ile sıkı güvenlik önlemi alan polis arasında çıkan olaylarda ölen ve yaralananlar oldu. 26 yıllık görevi boyunca Lukaşenko’ya karşı ilk defa bu kadar büyük bir tepki olduğu ifade ediliyor.
Lukaşenko’nun ikinci dönemden itibaren girdiği her seçimin sonucu, ya muhalefet tarafından gösteriler düzenlenerek protesto edildi ya da Avrupa Birliği (AB), ABD ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından tanınmadı.
Batıdan ziyade doğu ülkeleriyle uzlaşma politikalarına sahip
Görevde olduğu yıllar içinde Rusya ile yakın ilişkiler kuran Lukaşenko, Belarus ile Rusya arasında 1997’de Birlik Devleti anlaşmasını imzaladı, ardından 2014’te Rusya ve Kazakistan ile Avrasya Ekonomik Birliğini (AEB) kurdu.
Rusya ile Avrupa arasındaki jeopolitik konumundan dolayı Belarus, Rusya ve Batı arasında egemenlik sahası yaratılmaya çalışılan bir ülke oldu.
Batıdan ziyade doğu ülkeleriyle uzlaşmaya yönelik politikalarıyla bilinen Lukaşenko’nun uzun süredir görevde olması ve Rusya ile yakın ilişkiler kurması Batı tarafından eleştiriliyor.
Batı ile yakınlaşma çabaları
AB ve ABD tarafından 2006’da Lukaşenko’nun bu ülkelere giriş yasağını içeren yaptırım kararları 2 yıl sonra kaldırıldı. 2011’de AB yeniden Lukaşenko ile birlikte bazı devlet görevlilerine giriş yasağı ve mali konularda yaptırım kararı aldı. 2016’dan itibaren silah ambargosu hariç Lukaşenko ve etrafındaki bazı isimler ve şirketlere uygulanan yaptırımların bir kısmı kaldırıldı. Batı ülkelerinin Belarus’a silah ambargosu ise hala devam ediyor.
Son dönemde Lukaşenko’ya yönelik yaptırımların kaldırılmasında ve Batı’daki imajının iyileşmesinde Abhazya ile Güney Osetya’nın bağımsızlığını tanımamasının rol oynadığı ifade ediliyor.
Lukaşenko’nun Batı ile yakınlaşmaya başlamasına ABD ile yeniden başlattığı diplomatik ve ticari ilişkiler de eklenince bu defa en yakın müttefiki Rusya’nın tepkisini aldı.
Son dönemlerde Belarus’un jeopolitik konumuna göre hareket ederek bölgesinde iyi ilişkiler kurmaya çalışan Lukaşenko, Ukrayna krizi gibi uluslararası ve bölgesel krizlerde de ara bulucu rol üstlenmeye çalışıyor.
Buz hokeyi meraklısı
Gençliğinde kolhoz yöneticiliği yapan Lukaşenko, tarım ve hayvancılık alanındaki tecrübesini her fırsatta dile getiriyor. Lukaşenko, ülke ekonomisinde önemli yere sahip süt ve süt ürünleri yapılan tesisleri sık sık teftiş ediyor.
Lukaşenko’nun zaman zaman devlet erkanı ile bizzat buğday, pancar ve patates hasadı gibi işler yapması dikkati çekiyor.
Spora merakı da bilinen Lukaşenko, buz hokeyine özel ilgi gösteriyor. Lukaşenko, zaman zaman Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile de buz hokeyi oynuyor.