Kamuoyunda son günlerde ABD’nin Yunanistan’da artırmaya çalıştığı askeri varlığının üzerinde tartışmalar yapılıyor. Bir habere göre ABD’nin Yunanistan’dan 20’den fazla üs ya da kolaylık tesisi istediği iddia ediliyor. Suda ve Dedeağaç’tan sonra ABD’nin diğer bir kısım yerlerdeki askeri konuşlanma talepleri doğal olarak sorgulanıyor. ABD’nin özellikle ülkemize karşı son yıllarda takındığı olumsuz ve haksız tavır; Yunanistan’daki mevcut ve olası üslerin yaratacağı yeni duruma dair bazı yorumların ve bir kısım şüphelerin oluşmasına neden oluyor. Konuyla ilgili en ufak bir hareketlenme bile dikkat çekiyor. Bazı değerlendirmeler, kimi zaman fanteziye de kaçabiliyor.
Örneğin, ortada ‘‘Defender Europe 2021’’ isimli ABD liderliğinde büyük çaplı bir tatbikat var. Geçen yıl bu tatbikat, Almanya ve Polonya merkezli icra edilmişti. O dönem pandeminin en şiddetli günlerinde tatbikat devam ederken; kamuoyunda yine bir kısım çevreler, Alman sokaklarında Amerikan tanklarının dolaşmasına ilişkin manidar yorumlarda bulunmuşlardı. Şimdi ise aynı tatbikat Yunanistan ve Balkan ülkeleri ağırlıklı olarak icra ediliyor. Geçen yıl binlerce Amerikan askeri ve yüzlerce zırhlı araç gemilerle ABD’nin güneyindeki Georgia eyaletinin Savannah limanından hareket ederek, Almanya’nın Bremerhaven limanına intikal etmişti. Bu yıl da bu nakliye Dedeağaç’a yapılıyor. Ancak tatbikatın maksadını aşabileceğine dair endişe ve bir kısım yorumlar mevcut.
Amerika bunu Rusya’nın Kuzey Atlantik ve Karadeniz’deki artan askeri faaliyetlerine bir cevap ve ileriki dönemlerde olası bir müdahale öncesi gerekebilecek bir güç intikalinin provası olarak görüyor. Diğer yandan bir NATO tatbikatı da Estonya, Litvanya ve Letonya’yı kapsayacak şekilde eş zamanlı olarak icra ediliyor.
Normal şartlarda, Dedeağaç’a münhasıran başlatılan bu tip bir uluslararası tatbikatta; bir yerden diğer bir yere büyük sayıda birlik ve teçhizatın intikal yeteneğinin geliştirilmesi amaçlanır. Bu sevkiyat şartları ile ev sahibi ülke ya da ülkelerin kendi toprakları üzerinde yapılacak intikalleri sağlaması konusundaki yetenekleri sınanır. Komuta kontrol, nakliye kapasitesi ve her türlü altyapının büyük çaplı bir uluslararası harekâtı karşılayıp karşılamayacağına bakılır ve gerekiyorsa askeri planlar buna göre güncellenir.
Burada da NATO şemsiyesi altında görülen bu faaliyet, Atlantik ötesinden Avrupa içlerine yapılması hedeflenen bir sevkiyat. Sonrasını ise tatbikat esnasında ve sonrasında göreceğiz. Buraya getirilecek olan 145 helikopter, 1800’den fazla zırhlı araç ve 20 binden fazla askeri personelin, tatbikat amacıyla bazı Balkan ülkelerine konuşlandırılması hedefleniyor. Açık kaynaklarda mayıs’a kadar sevkiyatın tamamlanacağı, tatbikatın ise yaz ortalarında sona ereceği belirtiliyor. Yerel bazı açık kaynaklardaki son bilgilere baktığınızda ise 05 Mart itibarıyla, Dedeağaç Dimokritos havalimanındaki Amerikan askeri hareketliliğinin aralıksız sürdüğü ve sadece 6 adet UH-60 Black Hawks tipi helikopterin Romanya’ya intikal ettiği anlaşılıyor.
Ancak şartlar bizim açımızdan normal değil. Hal böyle olunca, Rusya’ya karşı tasarlanmış bir tatbikat; kamuoyunda çok farklı bir şekilde algılanabiliyor. Böyle algılanması da normal. Çünkü batımızda görülen bu lüzumundan fazla Amerikan konuşlanma talepleri, Suriye’nin kuzeyi ve Kuzey Irak’taki faaliyetleri ile birlikte ele alındığında; ortaya bambaşka bir kuşkulu resim çıkıyor.
Netice itibarıyla bölgemizde, tatbikat nedeniyle bile olsa artan Amerikan askeri varlığının, belki de bir kısmının, kalıcı bir hal alması ihtimali elbette bizi yakından ilgilendiriyor. Bu tatbikatla birlikte ABD, getirdiği askeri malzemelerin bütününü bırakmayacak belki. Ancak sinek küçük de olsa mide bulandırıyor.
Gerçi ABD’nin geçen yıllar içerisinde Karadeniz’de var olma çabalarını hepimiz biliyoruz. Dar alandaki bu yoğunluğun Yunanistan üzerinden özellikle Ege Denizi’ne de kayma ihtimali, Yunanlıları rahatlatır bir nitelik taşıyabilir. Fakat giderek bir politik tahakküm altına giriyorlar. Amerikan askeri varlığının artışı, marjinal grupların dışında, Yunan muhalefetini de son yıllarda çok fazla rahatsız etmedi. Hatta bu üs isteklerine dair Türkiye’nin faaliyetlerine karşı daha kapsamlı bir taahhüt talep edilmesini istediler.
Fakat bazı önemli Yunan açık kaynaklarında üstü örtülü uyarılar da görülmeye başlandı. ABD ve Batı’nın, Yunanistan politikaları nedeniyle Türkiye’yi sözde cezalandıracağı üzerine bir beklentinin beyhude olduğu ve bu kapsamda Yunanlı politikacıların inatçı bir körlük içinde davranış sergiledikleri yazılmaya başlandı. Daha önce de benzer uyarılar, ki önceki bazı yazılarımda belirtmiştim, üst düzey emekli askerlerden gelmişti. Yunan kamuoyundaki bu ilk uyanış işaretleri; muhalefet ve medyanın, önümüzdeki dönem, Amerikan askeri taleplerini de sorgulayacağını düşündürtüyor.
Yunanistan’ın ABD’nin çok da umurunda olduğunu düşünmüyorum. Zaten iş öyle bir noktaya kadar varmış ki ABD’nin Atina Büyükelçisi, bu bölgede sanki kendilerince yeni bir güvenlik mimarisi oluşumunun baş aktörü gibi davranıyor. Üstelik daha şimdiden bazı Yunan limanlarındaki Çin’e dair faaliyetlerin sınırlandırılması hususu bazı açık kaynaklara yansımış durumda. Her şeyin bir bedeli var.
Yunanistan’daki gelişmeler böyle iken, ki yazımın başında da ifade ettim, bizde ise fazla abartıya kaçan yorumlar görülebiliyor. Örneğin, ABD’nin Türkiye’ye bir saldırı hazırlığında olduğu iddiaları gibi… Elbette dikkatli olunmalı. Ancak, geçmişte olduğu gibi herhangi bir unsurumuza karada, denizde ve havada tek atımlık, ancak ses getirebilecek bir saldırının olmasına da meydan vermememiz gerekiyor. Bu açıdan Amerikan ve Yunan provokasyonlarına gelinmemeli.
Karadeniz’de artan ve yenilenen Rus askeri varlığının kontrolü ile bu gücün Akdeniz’e ulaşımını zorlaştırmaya yardımcı olmak kapsamında; ABD’nin Yunanistan’dan talep ettiği kolaylıklar, kendi içinde bir tutarlılık gösterebilir. Ancak gerekçe her ne olursa olsun bu durumun, Ege ve Doğu Akdeniz’deki çıkarlarımıza yansıyacak bir hal alması ihtimali karşısında şimdiden hazırlıklı olmamız gerekiyor. Karşımızdaki asıl tehlike, siyasi iradesi ipotek altına girmiş bir komşu ülke değil. Birileri onun siyasi, askeri ve ekonomik durumunun yol açtığı boşluklar ile bize yönelik yumuşak karnını taktiksel olarak kullanıyor. Üstelik ittifakın bir tatbikatını, diğer bir müttefik için tehdit algısı haline getirebiliyor. Bu olan bitenlere karşı geliştirilecek muhtemel önlemlerin, bilimsel ve geniş çaplı bir mücadele matriksi içinde ele alınması gerektiğini düşünüyorum.
Kaynaklar:
Anter, Yaşar, ‘‘Yunan medyası duyurdu: ABD, Yunanistan’da 20’den fazla yeni üs istiyor’’, Sözcü Gazetesi, 22 Şubat 2021, https://www.sozcu.com.tr/2021/dunya/yunan-medyasi-duyurdu-abd-yunanistanda-20den-fazla-yeni-us-istiyor-6275726/ (06 Mart 2021)
Woody, Christopher, ‘‘The US Army's biggest European exercise in 25 years was canceled as it started, but it's already planning the next one’’, Business Insider, 09 Temmuz 2020, https://www.businessinsider.com/army-planning-defender-europe-21-exercise-after-covid-cancellation-2020-7 (01 Mart 2021)
Kırıkkanat, Alp, ‘‘Batı ve Doğu Çelişkisi Arasında Türkiye’’, Alp Kırıkkanat Seyir Defteri, 10 Mart 2020, http://www.alpkirikkanat.com/makale-detay/73/bati-ve-dogu-celiskisi-arasinda-turkiye (01 Mart 2021)
‘‘NATO Allies hold simultaneous Baltic Sea, Black Sea drills’’, NATO, 03 Mart 2021, https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_181914.htm (06 Mart 2021)
Tahsin, İlhan, ‘‘Dedeağaç’tan 6 Helikopter Romanya’ya Hareket Etti’’, Birlik Gazetesi, 05 Mart 2021, http://birlikgazetesi.org/dedeagactan-6-helikopter-romanyaya-hareket-etti/ (06 Mart 2021)
‘‘US intensifying plans to move military assets from Incirlik to Greece’’, Arab News, 29 Eylül 2020, https://www.arabnews.com/node/1741791/world (06 Mart 2021)
Kırbaki, Yorgo, ‘‘Dedeağaç’a dev Amerikan çıkarması’’, Hürriyet Gazetesi, 23 Şubat 2021, https://www.hurriyet.com.tr/dunya/dedeagaca-dev-amerikan-cikarmasi-41746902 (06 Mart 2021)
Gatopoulos, Derek, ‘‘Greece ratifies major new military deal with United States’’, AP News, 30 Ocak 2020, https://apnews.com/article/f71fa107d5136a104a37876d7b4fe181 (06 Mart 2021)
Iordanidis, Costas, ‘‘Willful blindness’’, Ekathimerini, 04 Mart 2021, https://www.ekathimerini.com/opinion/1156331/willful-blindness/ (07 Mart 2021)