BM raportörleri, Sudan'da Nisan 2023'ten bu yana ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında devam eden şiddetli çatışmalar nedeniyle halkın yaşadığı zorluklara ilişkin yazılı açıklama yaptı.
Açıklamada, "Sudan'da Nisan 2023'te başlayan çatışmalarda 14 milyonu çocuk yaklaşık 25 milyon kişi, acil insani yardıma ihtiyaç duyuyor. Bu kişilerden 3 milyonu 5 yaş altı çocuk ve akut yetersiz beslenme sorunu yaşıyor. Sudan, küresel olarak en hızlı gelişen krizlerden biriyle karşı karşıya." ifadesi yer aldı.
Çatışmaların en az 13 bin kişinin ölümüne ve 33 bin kişinin yaralanmasına yol açtığı aktarıldı.
Yaşanan insani krize işaret edilen açıklamada, 9 milyon civarında Sudanlının ülke içinde yerinden edildiği vurgulandı.
Açıklamada, "Sudan'da yaklaşık 4 milyon çocuk yerinden edildi ve ülke dünyanın en fazla yerinden edilmiş çocuk kriziyle karşı karşıya. Ülke genelinde 170'ten fazla okul, ülke içinde yerinden edilmiş kişiler için acil durum barınaklarına dönüştürüldü. Sudan'da 20 milyon çocuk okula gidemiyor." ifadesi kullanıldı.
Sudan genelinde nüfusun yüzde 37'sine karşılık gelen yaklaşık 17,7 milyon kişinin şiddetli açlık yaşadığına dikkat çekilen açıklamada, devam eden çatışmaların Sudan'da var olan gerilimi ve yerinden edilmeleri daha da artırdığına işaret edildi.
Sudan'da sağlık hizmetlerine erişimin sınırlı olmaya devam ettiği belirtilen açıklamada, güvenlik sorunu nedeniyle ülkedeki hastanelerin yüzde 80'ine yakınının hizmet veremediği aktarıldı.
Açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Çatışmaların taraflarına, insan hakları savunucularının çalışmalarını kolaylaştırma, İnsan Hakları Konseyince 2023'te kurulan Sudan'a ilişkin Uluslararası Araştırma Misyonu ve savaş suçları ile insanlığa karşı suç iddialarının soruşturulmasına ilişkin Uluslararası Ceza Mahkemesi ile işbirliği yapma çağrısında bulunuyoruz."
Uluslararası topluma, 2024'te Sudan'da 25 milyon kişinin hayatını kurtarmak için yardım fonlarını artırma çağrısı yapıldı.
Sudan'da iç savaş
Sudan, 2023 Nisan ayı ortasından bu yana Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan komutasındaki ordu ile HDK arasında şiddetli çatışmalara sahne oluyor.
HDK ve ordu, Aralık 2018'deki halk ayaklanması sonrasında yönetimi ele geçirip, yaklaşık 30 yıl iktidarda kalan Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir'in Nisan 2019'da devrilmesinin ardından sivillerin katılımıyla oluşturulan hükümette yer almış, 2021'de ise sivil hükümete karşı birlikte darbe düzenlemişti.
Ordu ve HDK'nin, askeri ve güvenlik reformu kapsamında HDK'nin orduya entegrasyonu meselesinde anlaşmazlığa düşmesinin ardından nisan ortasında iç savaş patlak vermişti.
BM göre, dünyanın en büyük yerinden edilme krizinin yaşandığı Sudan’daki çatışmalar sonucu 13 binden fazla kişi hayatını kaybetti, 6 milyon kişi ülke içinde başka şehirlere, 1,7 milyon kişi de çevre ülkelere kaçtı.
BM özel raportörleri
BM özel raportörleri, İnsan Hakları Konseyinin özel mekanizmaları olarak tanınan sürecin bir parçası olarak biliniyor.
BM İnsan Hakları sistemindeki "bağımsız" özel mekanizmalar, Konseyin belirli bir ülkenin durumunu veya dünyanın herhangi bir yerindeki tematik sorunları ele alan bağımsız bilgi toplama ve izleme mekanizmaları olarak öne çıkıyor.
Kurumun bünyesinde bulunmayan özel mekanizmaların uzmanları, gönüllülük esasına göre ve bağımsız olarak çalışmalarını yürütüyor.