Böylece Türkiye’nin borçlanma maliyetleri de diğer ülkeler oranla çok daha pahalı hale geldi.
Türkiye'nin kredi riskinin en temel göstergesi olan 5 yıllık CDS (risk primi) puanı 2018 kur krizinin 566 puanla zirveyi görmesinin ardından kademeli gerileyerek dün 269 baz puan seviyelerine geldi. Bu gerilemede ekonomik aktivitedeki yavaşlamayla birlikte yabancı para ihtiyacının azalması etkili oldu.
Risk primi 300 baz puanın altına geriledi fakat, halen CDS liginde yıllarca başa baş mücadele ettiği Rusya, Brezilya, Güney Afrika, Hindistan, Malezya, Endonezya, Çin, Kore ve Kolombiya'nın açık ara farkla gerisinden gelmeye devam ediyor.
Türkiye'nin borçlanma maliyetini belirleyen 5 yıllık kredi iflas temerrüt sigortası (CDS) puanı 2010 yılında 142 baz puan ile Endonezya, Rusya, Hindistan, Kolombiya'dan daha düşük, Güney Afrika, Brezilya ve Kore ile ise yakın seviyelerdeydi.
Bugün ise Türkiye'nin risk primi Kore'den 12 kat, Çin'den 9 kat, Malezya'dan ise 8 kat daha fazla. Ekonomik büyüme için sürekli dış kaynak arayışı içinde olan Türkiye CDS maliyetlerinin artmasıyla muadil ülkelere oranla yüksek maliyetlerle borçlanmaya başladı. Üstelik risk primi sadece kamunun aldığı kredileri değil, tüm borçlanma araçlarını da etkiliyor. Yurtdışından kaynak temin eden Türk şirketler daha yüksek faiz ödemek durumunda kalırken, kredi kullanan vatandaşların da ödediği faiz CDS puanı dolayısıyla diğer ülkeler oranla daha yüksek oluyor.
YATIRIMCIYI ZORLUYOR
Bir ülkenin parasına yatırım yapan yatırımcılar, yaptıkları yatırımın geri dönmeme riskine karşı sigorta satın alabiliyor. CDS primi her bir ülke için ödenmesi gereken risk primini gösteriyor. 2010 yılında Türkiye'nin risk primi 142 baz puan iken, Güney Afrika'nın 126, Brezilya'nın ve Güney Kore'nin 110, Malezya'nın 74, Çin'in ise 68 baz puan seviyesindeydi. Aynı yıl Endonezya 133 baz puan, Rusya 147 baz puan, Hindistan 151 baz puan, Kolombiya ise 170 baz puanla CDS sıralamasında Türkiye'nin gerisinden geliyordu.
Aradan geçen 10 yılda yabancı yatırımcılar açısından Türkiye'ye benzer kabul edilen ülke ekonomileri risk primlerinde iyileşmeler görüldü. 2018'den beri Türkiye'nin risk primi 280'nin altına inmedi. Bugün ise 269 baz puan CDS primi ile en yakın rakibi Güney Afrika'nın 109 baz puan gerisinde kaldı. Güney Kore'nin CDS primi 22, Çin'in CDS primi 31, Malezya'nın risk primi 36 düzeyinde seyrediyor. Yıllardır ABD ve Avrupa Birliği'nin yaptırımlarına maruz Rusya'nın CDS puanı ise 57 seviyesinde.
Arabayı devirme ihtimali yüksek
Ülkelerin CDS primlerinin bir nevi ilgili ülkenin ekonomi yönetimlerinin kaza yapma ihtimalini gösterdiğini ifade eden ekonomist Güven Sak, G20 ülkelerinin iflas riskini karşılaştırdığı analizinde şu yorumu yaptı:
“Nasıl otomobilinizi kazaya karşı sigortalatırken, sigorta şirketi, sürücünün, son yıllarda kaç kere kaza yaptığına falan bakarak olası kaza yapma riskini dikkate alıp, ödenmesi gereken sigorta primini saptıyorsa; ülkelerin CDS primleri de bir nevi ilgili ülkenin ekonomi yönetimlerinin kaza yapma ihtimalini bize gösteriyor. Ülkenin CDS primi yüksekse, o ülkenin borçlanma maliyeti aşağıya inmez. Nedir? Arabayı devirme ihtimali yüksek olanın sigorta primi de yüksek olur.”