Yalova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Vefik Arıca, ailelerin çocukları için hekime danışmadan, ezbere bir şekilde vitamin alabildiğini belirterek, vitamin kullanımı için çocuğun önce hekim muayenesinden geçmesini, gerekli tetkikler yapıldıktan ve hangi vitamin eksikliği varsa tespit edildikten sonra takviye alınmasını önerdi.
Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı, aynı zamanda Argivit Uzman Kurulu'nda yer alan Prof. Dr. Arıca, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, vitamin ve mineral desteğinin bazen çocukluktan itibaren gerekebildiğini, özellikle mevsim geçişlerinde vitamin ihtiyaçlarının belli hastalıkları önlenmede mühim olduğunu ifade etti.
Vitaminlerin takviye şeklinde alınabildiği gibi bazı bitki ve meyvelerden de sağlanabildiklerini hatırlatan Arıca, özellikle A, B12, C, D vitaminleri ile demir, çinko ve diğer eser elementlerin bulunduğu vitaminlerin önemine dikkati çekti.
A vitamininin kulak enfeksiyonlarına karşı önemli olduğunu belirten Arıca, bu enfeksiyon tedavi edilse de A vitamini eksik olduğunda tedavinin yetersiz kalabildiğini, çocuklarda A vitamini eksikliğinde kulak enfeksiyonlarına sıkça rastlanabildiğini aktardı.
Prof. Dr. Arıca, B12 vitamininin ise çocukluk çağında motivasyon ve beyin gücünü artırmak açısından önemli olduğunu, bu vitamin eksik olan çocuklarda öğrenme ve konsantrasyon güçlüğü yaşandığını kaydetti. Arıca, C vitamininin de özellikle mevsim geçişlerinde ve yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını sürecinde bağışıklık sistemi için öneminden bahsetti.
D vitaminine de değinen Arıca, okulların açıldığı ve kış mevsiminin başladığı bu dönemde kapalı ortamlarda daha çok vakit geçirildiğini ve güneşten yeterince faydalanılamadığını dile getirdi. Vefik Arıca, 2 yaşa kadar, 2 yaşından sonra da belirli oran ve ünitelerde hekim tavsiyesiyle D vitamini alınması gerektiğini ifade etti.
Prof. Dr. Arıca, amino asit olan arjininin de vücudun büyük çoğunluğu kas ünitesinden oluştuğu için mühim olduğunu aktardı. Türkiye'de, her 10 çocuktan 1'inde boy kısalığı bulunduğuna işaret eden Arıca, "Bu 10 çocuğun 3'te 1'inde de ciddi derecede boy kısalığı var. Türkiye'de 18 yaş altı 20 milyon çocuk ve gencimiz var. Ortalama 2 milyon çocuk boy kısalığıyla uğraşıyor. Bunların yaklaşık yüzde 10'u büyüme hormonu eksikliği olduğu için tedavi edebiliyoruz ama 10 kişiden 9'unun nedeni belli değil. Bunların büyük çoğunluğunda da arjinin eksikliği, hatta yokluğu var. Çünkü vücut üretemiyor. Arjinin takviyesi büyüme çağındaki çocuklarda çok önemli." diye konuştu.
Fosfatidilserinin de beyin hücrelerinin ve hücrelerin etrafını çevreleyen hücre zarı yapısının oluşumu için mühim olduğunu belirten Arıca, otizmli, öğrenme güçlüğü ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda bu vitamin eksikliğinin tespit edildiğini söyledi. Arıca, hekim kontrolünde verilen fosfatidilserin takviyesiyle öğrenme güçlüğü ve otizm sıklığında azalma beklendiğini dile getirdi.
Vitaminler, hekim ve eczacıya danışılmadan ezbere alınmamalı
Prof. Dr. Vefik Arıca, özellikle salgın döneminde hekim kontrolü dışında ve eczacıya danışılmadan alınan, merdiven altı, etkinliği kanıtlanmamış vitaminlerin bazı sıkıntılar yarattığını belirtti.
Özellikle yağda eriyen A, D, E ve K vitamininin fazla alınması halinde ciddi sıkıntılar yaşanabileceğine dikkati çeken Arıca, şu bilgileri verdi:
"A vitamini fazla alındığında görmeyle ilgili sıkıntılar oluşabiliyor. D vitamini fazla alındığında kalsiyum fazlalığı, böbrekte taş ve baş ağrısı yapabiliyor. C vitaminini günlük almamız gereken dozdan yüksek aldığımızda, ilerleyen dönemlerde kanser vakalarında artış olduğunu bilimsel olarak biliyoruz. K vitamini fazla alındığında yağda birikiyor ve pıhtılaşma sorunlarına yol açıyor. Bu nedenle, vitaminleri hekime ve eczacıya danışmadan, ezbere almamalıyız.
Bilinçsiz vitamin tüketiminde asıl problem çocuklar. Aileler, hiç kimseye sormadan, ezbere bir şekilde vitamin alabiliyor. Bizim için önemli olan, çocuk önce hekim muayenesinden geçecek, gerekli tetkikler yapılacak. Hangi vitamin eksikliği varsa onun takviyesinin yapılması gerekiyor. Aileye de bundan sonra görev düşüyor. Düzenli kullanımını ve belirli saat aralığında alımını sağlaması, belli noktalarda çocuğa müdahale etmesi, daha sonra tekrar hekim kontrolünde bunu kesmesi gerekiyor."
Vefik Arıca, çocuklarda bilinçsiz vitamin kullanımında karşılaşılabilecek sorunları şöyle sıraladı:
"Bilinçsiz kullanımda, etkinliği kanıtlanmamış bir vitamin şurubu, özellikle multivitamin kullanımı varsa vücudumuzda eksik olan vitamini tamamlamamış, boşuna ilaç kullanmış oluruz. Bu boşuna kullanım birtakım sıkıntılar çıkarabilir. Çocuğun beyin gelişiminde sıkıntı varsa onlar gelişmeyecek. Demir eksikliği varsa, demiri kullanamıyorsak, ilerleyen dönemlerde öğrenme güçlükleri, otizm, IQ'da gerilikler oluşabilir."
Arıca, bu nedenle, uygun zamanda, uygun yerde, etkinliği kanıtlanmış ilaçların kullanılmasını önererek, yerli ve milli ilaç sanayine de katkı sağlamak için Türkiye'de üretilen ilaçların tercih edilebileceğini kaydetti.
İnternetten alınan vitaminlerde sitenin kurumsallığına da dikkat edilmeli
Vitaminlerde sahte ve gerçek ürünün nasıl ayırt edilebileceğine de değinen Arıca, "Uygunsuz sitelerde uygunsuz vitaminler, herhangi bir yayını olmayan, etkinliği kanıtlanmamış merdiven altı ürünler satılabiliyor. Dikkat etmemiz gerekenler; hekim veya eczacının önermesi gerekiyor. Belli kurumsal internet siteleri dışındaki yerlerden vitamin ve minerali almamak gerekiyor. Soğuk zincire dikkat etmemiz gerekiyor. Vitaminlerin hangi şartlarda, nasıl saklandığına ve son kullanma tarihine de bakarak uygun vitamine hekim ve eczacı eşliğinde karar vermek zorundayız." diye konuştu.
Prof. Dr. Vefik Arıca, özellikle bazı vitaminlerin bazı zamanlarda kullanılması gerektiğine işaret ederek, şunları kaydetti:
"İlk 2 yaşta bebeklerde D vitamini kullanması zorunludur. Demir eksikliği açısından 4 ay ile 1 yaş aralığında demir preparatı kullanılmalıdır. Büyüme çağındaki çocukta, boy uzamasını da istiyorsak, uyumadan 2 saat önce arjinin içeren preparatlar kullanıldığında gece büyüme hormonu salgılatımını artıracağı için boy uzatılması açısından olmazsa olmazımız arjinin. Bununla ilgili çok ciddi yayınlar var. Hatta Türkiye'de yayınlanmış bir makalede gece 250 miligram ile 500 miligram günlük doz arjinin içeren preparat kullandığında 6 ay içinde 3 ile 5 santim artış olduğu tespit edildi. Bu Türkiye çalışması olduğu için genetik açıdan da önem arz ediyor. Özellikle büyüme ve gelişme çağında bazı vitamin ve mineral destekleri hekim ve eczacıya danışılarak kullanılabilir."
Vitamin kullanımıyla ilgili tereddüt yaşayan vatandaşlara seslenen Arıca, "(Her şeyi sebzelerden, meyvelerden, yemeklerden karşılayalım, ne gerek var vitamine?) diyenler olabilir. Evet, haklı olabilirler. Bazı vitaminler, bazı bitkilerde, sebzelerde, meyvelerde fazla olabilir ama o sebzeleri, meyveleri hangi oranda, ne kadar dozda, gece mi gündüz mü kullanacağımızla ilgili ciddi veriler yok. Sebze ve meyvemizi düzenli alalım ama dışarıdan almamız gereken vitamin varsa ve hekim buna karar veriyorsa çok tereddüt yaşamayalım. Hekim kontrolünde, uygun dozda, uygun zaman aralığında vitamin ve mineral desteği kullanabiliriz." değerlendirmesinde bulundu.