Anadolu Ajansının, Cumhuriyet'in 100. yıl dönümü dolayısıyla hazırladığı "Cumhuriyet'in kilometre taşları AA arşivinde" temalı 4 bölümlük dosya haberin dördüncü ve son bölümünde AA arşivinden ve dönemin AA muhabirlerinin gözünden Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki önemli kilometre taşları anlatıldı.
Cumhuriyetin 75. yıl dönümünü kutlamalarına hazırlık için Danışma ve Eşgüdüm Kurulları oluşturuldu.
Kurul, bir yıl boyunca Devlet Bakanı Cavit Kavak başkanlığında çalışmalar yürüttü.
Bu kapsamda, Cumhuriyetin 75. yılına özel bir logo oluşturuldu. Kamu kurum ve kuruluşlarına asılan logo, kutlama programlarında kullanıldı.
Cumhuriyet Bayramı kutlamaları 75. yıl dolayısıyla üç güne yayıldı. Bu kapsamda 28, 29 ve 30 Ekim'de çok sayıda etkinlik ve program düzenlendi.
Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, 28 Ekim'de yurdun çeşitli yerlerinden gelen bir grup öğretmen ve öğrenciyi Çankaya Köşkü'nde kabul etti.
Demirel, öğrencilere, "Cumhuriyet sizin içindir. Cumhuriyet sizsiniz." diye seslendi.
Aynı gün, Şef Hikmet Şimşek yönetimindeki Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, Devlet Opera ve Balesi, Kültür Bakanlığı Çoksesli Korosu ve TRT Çoksesli Korosu, Cumhuriyet'in 75. yılında Atatürk'ün huzurunda Anıtkabir'de "Cumhuriyet'e Saygı" konseri verdi.
Esenboğa Havalimanı, 28 Ekim günü tarihi yoğunluklarından biri yaşadı. Kutlama programı dolayısıyla Türkiye'ye davet edilen devlet başkanları, başbakanlar, bakanlar ve diğer üst düzey yetkililer ardı ardına Esenboğa'ya indi.
Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in ilk konuğu KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş oldu.
Sırasıyla, Tacikistan, Pakistan, Komor, Azerbaycan, Kırgızistan, Özbekistan, İsrail, Arnavutluk, Macaristan, Kazakistan ve Türkmenistan Cumhurbaşkanları, Esenboğa'ya indi.
Cumhurbaşkanı Demirel, konuklarını tek tek karşıladı ve gündüz saatlerinde gelen konuklarını şehir merkezine helikopterle uğurladı.
"Türkiye Cumhuriyeti imparatorluğun küllerinden doğmuştur"
Cumhurbaşkanı Demirel, Cumhuriyet'in 75. yıl dönümü vesilesiyle Ankara'ya gelen cumhurbaşkanları, dışişleri bakanları ve yüksek düzeyli konuklara, Çankaya Köşkü'nde akşam yemeği verdi.
Demirel ve eşi Nazmiye Demirel konuk devlet başkanlarını Köşk'ün girişinde karşıladı.
Buradaki konuşmasında, "Türkiye Cumhuriyeti çok uluslu bir büyük imparatorluğun küllerinden bir ulusun eşitlik ve özgürlük temelinde yeniden doğmuştur" diyen Demirel, program devam ederken sırasıyla Özbekistan, Azerbaycan ve İsrail cumhurbaşkanları ile ikili görüşmeler yaptı.
Klasik müzik konseri eşliğindeki yemekten sonra, Çankaya Köşkü'nün bahçesinde bir havai fişek gösterisi de yapıldı.
Anıtkabir çiçeklerle donatıldı
Cumhuriyet Bayramı dolayısıyla ilk tören Anıtkabir'de yapıldı.
Anıtkabir'deki törene, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, TBMM Başkanı Hikmet Çetin, Başbakan Mesut Yılmaz, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hüseyin Kıvrıkoğlu, Fazilet Partisi Genel Başkanı Recai Kutan, Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Necdet Sezer, Yüksek yargı organlarının başkanları, Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Bülent Ecevit, Başbakan Yardımcısı ve Milli Savunma Bakanı İsmet Sezgin'in de aralarında olduğu devlet erkanı katıldı.
Anıtkabir'deki saat 08.45'te başlayan töreni, AA şu ifadelerle haberleştirdi:
"Tören dolayısıyla Anıtkabir çiçeklerle donatıldı. Anıtkabir'in süslenmesinde kullanılan çiçeklerin yurdun çeşitli yörelerinden getirildiği belirtildi. Mozoleye çıkan merdivenlerin her iki yanı, kırmızı ve beyaz çiçeklerle şerit halinde bezenirken, merdivenlerin orta kısmında bulunan 'Hakimiyet Kayıtsız Şartsız Milletindir' yazılı mermer sütunun üzerine kırmızı beyaz karanfillerle büyük boy '75. Yıl' logosu yerleştirildi.
Aslanlı Yoldan yürüyen erkan, Atatürk'ün mozolesinin bulunduğu bölüme geçti. Burada, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından mozoleye, üzerinde 'Cumhurbaşkanı' yazısı bulunan çelenk konuldu, 'ti' eşliğinde Atatürk'ün manevi huzurunda saygı duruşunda bulunuldu ve İstiklal Marşı okundu."
Törene katılanlar daha sonra Misak-ı Milli Kulesi'ne geçti. Burada, Cumhurbaşkanı Demirel, Anıtkabir Özel Defteri'ni imzaladı.
Demirel, deftere şunları yazdı:
"Cumhuriyetimizin 75. yıl dönümünü milletimiz, coşku ile kutluyor. Huzurunda hesap vermek üzere bulunuyoruz. Cumhuriyetimiz mesut, muvaffak ve muzaffer olmuştur. Yüzümüz ak, başımız diktir. Demokratik, laik, hukuk devleti olan Cumhuriyet, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğümüz korunacak, milletimizin refah ve mutluluğuna sonuna kadar hizmet edecektir. Sana minnet, sana şükran, sana sevgi, sana saygı... Rahat ol, kahraman Atatürk."
Konuk Cumhurbaşkanları Anıtkabir'i ziyaret etti
Cumhuriyet'in 75. yıl dönümü kutlamaları için Ankara'da bulunan KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, Arnavutluk Cumhurbaşkanı Recep Meydani, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahmanov, Pakistan Cumhurbaşkanı Refik Tarar, Komor Cumhurbaşkanı Muhammed Taki Abdülkerim, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Askar Akayev, Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov, İsrail Cumhurbaşkanı Ezer Weizman ve Gürcistan Cumhurbaşkanı Eduard Şevardnadze ile diğer üst düzey devlet temsilcilerinden oluşan heyet de Anıtkabir'i ziyaret etti.
Aslanlı yolda yürüyüşle başlayan üst düzey heyet, Atatürk'ün mozolesine çelenk bırakarak, saygı duruşunda bulundu.
Daha sonra Anıtkabir'de Misak-ı Milli kulesine gelen heyet adına Arnavutluk Cumhurbaşkanı Recep Meydani, özel defteri imzaladı.
Bu arada, Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Cumhurbaşkanı Demirel'e kutlama mesajı gönderdi.
Yeltsin mesajında, "Rusya, iki ülke arasında, karşılıklı menfaatleri gözeten ilişkilerin, daha da geliştirilmesi politikasını sürdürecektir." ifadesine yer verdi.
Öte yandan, Cumhuriyet'in 75. yılı münasebetiyle New York Times gazetesinde Türkiye ilavesi yayımlandı.
Atatürk'ün cumhuriyet balolarından birinde bir bayanla dans ederken çekilmiş fotoğrafının süslediği ilavede, "Hiç Bitmeyen Dans" başlığı altında, Ata'nın 75. yıl önce, Avrupa ile Asya'nın buluştuğu noktada genç Türk Cumhuriyetini kurduğu ve bu cumhuriyetin bugün demokratik bir ülke olarak dünyada hak ettiği yeri aldığı kaydedildi.
5 bin öğrenciden oluşan koro İstiklal Marşı'nı seslendirdi
Cumhurbaşkanı Demirel, Anıtkabir'deki törenin ardından TBMM'ye geçerek, burada kutlamaları kabul etti.
Devlet erkanı daha sonra geçit töreninin yapıldığı Atatürk Kültür Merkezi'ne (AKM) geldi.
Cumhurbaşkanı Demirel'in birlikleri denetlemesi ve halkı selamlamasıyla başlayan buradaki resmigeçit, AA bültenlerinde şu şekilde yer alıyor:
"Cumhurbaşkanı Demirel ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hüseyin Kıvrıkoğlu, saat 12.50'de üstü açık ve Cumhurbaşkanlığı forsu takılmış Cadillac marka otomobille tören alanına Ankara Emniyet Müdürlüğü tarafındaki kapıdan giriş yaptılar. Demirel ve Orgeneral Kıvrıkoğlu birlikleri denetlediler. Cumhurbaşkanı Demirel, daha sonra tören alanındaki yoğun vatandaş topluluğunu otomobilin üzerinden selamladı. Demirel, Orgeneral Kıvrıkoğlu ile birlikte AKM tören alanından 19 Mayıs Stadyumu tarafındaki kapısından çıkış yaptılar.
Cumhurbaşkanı Demirel'in saat 13.00'te Şeref Tribünü'ndeki yerini almasından sonra 5 bin öğrenciden oluşan Cumhuriyet Korosu İstiklal Marşı'nı seslendirdi. Tören, Cumhuriyet Korosu'nun Türk Silahlı Kuvvetleri Armonika Mızıkası eşliğinde çeşitli şarkıları seslendirmesiyle sürüyor."
"Türk Yıldızları"nın gösterisi büyük ilgiyle izlendi
Atatürk Kültür Merkezi'ndeki resmigeçit, 5 bin öğrenciden oluşan Cumhuriyet Korosu'nun konserinin ardından, öğrencilerden oluşan folklor ekiplerinin yurdun çeşitli yörelerinden oyunları sergilemesiyle devam etti.
Törende daha sonra paraşüt gösterileri gerçekleştirildi. Türk Silahlı Kuvvetleri, Kara Harp Okulu ve Türk Hava Kurumu ekipleri sırayla paraşüt gösterileri sundu.
Onur Taburunun ardından 75'inci yıl kutlamaları dolayısıyla Türkiye'ye gelen yabancı devletlere ait askerler geçti. Bu çerçevede Azerbaycan, Gürcistan ve Romanya'dan birer takım, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Makedonya ve Pakistan'dan harp okulu öğrencileri ve ABD'den bir bölük yürüyüş yaptı.
Tören, Türk Hava Kuvvetleri'nin hava akrobasi ekibi "Türk Yıldızları"nın finaldeki gösterisiyle sona erdi.
Her zaman 7 uçakla gösteri yapan Türk Yıldızları, bu kez Cumhuriyet'in 75. yıl dönümü onuruna 8 uçakla özel bir gösteri yaptı.
Gösterileri yabancı devlet adamları başta olmak üzere katılımcılar tarafından beğeniyle izlendi.
Cumhurbaşkanı Demirel, Kızılay'daki kutlamalara katıldı
Kutlamalar akşam saatlerinde de devam etti. Ulus'taki eski Meclis Binası önünde başlayan "Cumhuriyet Yürüyüşü" Kızılay'da sona erdi.
Kızılay Meydanı'ndaki Cumhuriyet Şenliği, Bilkent Akademik Senfoni Orkestrası'nın seslendirdiği Onuncu Yıl Marşı ile başladı.
Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Meclis Başkanı Hikmet Çetin, Başbakan Mesut Yılmaz ve eşi Berna Yılmaz, Opera Binası'nda konuk devlet adamlarının huzurunda gerçekleştirilecek "Uçarcasına" balesinin prömiyeri öncesinde Cumhuriyet Şenliği'ne gelerek halkı selamladı.
Cumhurbaşkanı Demirel ve TBMM Başkanı Çetin, halkın arasına girerek vatandaşların Cumhuriyet Bayramı'nı kutladı.
İBB Başkanı Erdoğan: "Cumhuriyet'in 75. yılında daha güçlüyüz"
Cumhuriyet'in 75. yılı dolayısıyla 80 il ve 700 ilçede 75. Yıl Cumhuriyet Yürüyüşü yapıldı.
Yurdun dört bir yanında olduğu gibi İstanbul da renkli ve coşkulu kutlamalara sahne oldu. Kutlamalar kapsamında İstanbul Valisi Erol Çakır 28 Ekim'de Çırağan Sarayı'nda bir resepsiyon verdi.
Resepsiyona katılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, basın mensuplarına, "Cumhuriyet'in 75. yılında daha güçlüyüz" değerlendirmesinde bulundu.
Cumhuriyet'in bir gruba veya bazı gruplara değil 65 milyon vatandaşa ait olduğunu vurgulayan Erdoğan, "Cumhuriyet'e sahip çıkarsak, inanıyorum ki ülkemiz için de aydınlık yarınlar yakın olacaktır ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün ifadesiyle, Cumhuriyet bir fazilettir. Dolayısıyla bu faziletten, bu erdemden bir şey kaybetmeyelim, temennim odur." dedi.
İstanbul'daki kutlamalar 29 Ekim günü Taksim Meydanı'ndaki törenle devam etti. Buradaki tören, İstanbul Valisi Erol Çakır, 1. Ordu Komutanı Orgeneral Çevik Bir ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yerlerini almasıyla saat 13.00'te başladı.
Akşam da devam eden kutlamalar kapsamında, Taksim Meydanı'nda 300 kişilik sanatçı kadrosunun katılımıyla "Cumhuriyetimizin Lirik Tarih Gösterisi" sunuldu. Mehter Takımı'nın, Mozart'ın Türk Marşı’nı çaldığı programda, İbrahim Tatlıses, Ajda Pekkan, Sertap Erener, Belkıs Akkale, Arif Sağ da birer parçalarıyla sahne aldı.
Savarona Yatı'nda "Cumhuriyet" filminin gösterimi yapıldı
İstanbul'daki kutlamalar 30 Ekim'de de sürdü. Başbakan Mesut Yılmaz ve eşi Berna Yılmaz, bu kapsamda, Türkiye'de bulunan devlet başkanları ile yabancı ülke temsilcilerine, Savarona Yatı'nda resepsiyon verdi.
Kuruçeşme'de demirli olan Savarona Yatı'ndaki resepsiyona, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Askar Akayev, Pakistan Cumhurbaşkanı Muhammed Refik Tarar, yabancı ülke temsilcileri, devlet bakanları Güneş Taner, Cavit Kavak, TÜSİAD Başkanı Muharrem Kayhan ve bazı iş adamları katıldı.
Kuruçeşme'den saat 19.45'te hareket eden Savarona Yatı'ndaki konuklar, İstinye koyunda oluşturulan su perdesinde, TRT tarafından çekilen "Cumhuriyet" filmini izledi.