Nevzat Saygılıoğlu'nun köşe yazısından alıntı
Geçtiğimiz Kasım ayından itibaren para ve döviz piyasalarının seyrindeki değişim ekonomi çevrelerinde çok dikkatle izleniyor.
Önce Merkez Bankası Başkanı’nın ve daha sonra da Hazine ve Maliye Bakanı’nın değişmesi ile para ve faiz politikalarında yeni bir faza geçildi, daha doğrusu yeni normalden eski klasiğe dönüldü. Cumhurbaşkanı’nın yüksek faize karşı tavrının çok da önemi kalmadı. Zira; yeni Merkez Bankası Başkanı, Cumhurbaşkanı’nın sık ve net bir şekilde dillendirdiği faizin hızla indirilmesine karşı tavrını aldı. Hatta açıklamalarında daha uzun bir süre faizin indirilmesi ile ilgili bir gelişmenin söz konusu olamayacağı sinyalini yineledi.
Eğer danışıklı dövüş değilse, bakalım bu restleşmenin sonu nereye varacak? Hep birlikte göreceğiz.
İşte böyle bir süreçte dillendirilen bir konu var.
Madem Türk Lirası faizler çok ciddi şekilde artırıldı, madem döviz fiyatları önemli bir şekilde geri çekildi; o zaman döviz tevdiat hesaplarında neden çözülme olmadı? Yani Türkiye’de yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin mevduat bankalarındaki döviz cinsi hesapları neden azalışa geçmedi?
Özellikle televizyonlarda ahkâm kesen yeni yetme para ve piyasa uzmanlarının (!) beklentisi bu yönde. Yani yurt içi yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin normalde bankalardaki pozisyonlarını değiştirip dövizden Türk Lirası’na geçmeleri gerektiği beklentisi var.
Ama nedense kaç aydan beri bu beklentiler bir türlü karşılığını bulamıyor.
Dilerseniz önce Merkez Bankası’nın para ve mevduat göstergelerine bir bakalım. Son bir yılın döviz tevdiat hesaplarının seyrine bir göz atalım.
Tabloda sadece mevduat bankalarındaki yurtiçi yerleşik kişilerin dolar cinsinden döviz tevdiat hesap tutarları yer alıyor. Tabloda katılım bankalarının döviz tevdiat hesapları yok.
Tabloya göre;
? Bundan yaklaşık 1 yıl öncesine göre 2020 Ocak ayında döviz tevdiat hesapları Ağustos ayında yaklaşık yüzde 24 fırlamış.
? Geçtiğimiz yılın Ocak ayı sonundan bu yılın Ocak ayı sonuna göre son 1 yılda döviz tevdiat hesaplarındaki artış yüzde 18.3 olmuş. Bu artış gerçek kişi yerleşiklerde yüzde 20’yi bulmuş.
? Son bir ayda ise bu hesaplardaki azalma binde 0.39 olmuş.
? Hatta son beş haftada döviz tevdiat hesaplarında binde 11 yükselme yaşanmış.
Peki, döviz tevdiat hesapları niçin azalmıyor, beklenen düşüş neden yaşanmıyor?
Asında aşağıda sıralayacağımız nedenler bunu açıklıyor.
? Her şeyden önce doların yüksek olduğu 2020 yaz aylarında dolara girenler bu son gelişmede çıkamıyor. Çok ciddi zararı var. Eğer acil bir ihtiyacı da yoksa dolarda kalmayı ve döviz hesabını bozmamayı yeğliyor ya da tercih ediyor.
? Türk Lirası henüz güvenli bir para değil. Türk Lirası’na güvenmek için şartlar henüz oluşmamış.
? Nitekim Türk Lirası faizleri de düşme eğilimine girmiş durumda. O zaman gerçek ve tüzel kişiler niçin dolardan çıkıp dövize girmesi gerektiğinin açıklamasını bulamıyor. Yine dolarda kalmayı sürdürüyor.
? Unutulmaması gereken bir diğer husus da Türkiye’de çift para kullanma gerçeği. Yani pek çok temel malların, girdilerin ve hatta hizmetlerin değerleme ölçüsü olarak döviz cinsi fiyatları geçerli. Bu da döviz cinsi mevduat sahipleri için döviz pozisyonunda kalmayı gerektiren bir başka neden.
Sonuç olarak;
? Döviz tevdiat hesaplarındaki haftalık yaklaşık 1 milyar dolar azalmaya bel bağlamak doğru değil.
? Önümüzdeki 1-2 ay içerisinde yeni ve farklı gelişmelerin olması döviz limanında kalmak için yeterli neden.
Kaynak: Dünya