Kimi çok uzun göç uçuşlarına çıkan kuşlar ve uçan böcekler gibi hayvanlar gezegenimizde yollarını nasıl buluyor?
Bu soru bugün hala cevabını arıyor fakat bu, hayvanların nasıl yönlerini bulduğunu anlamanın önemli bilimsel keşiflere yol açabileceğini öne süren Albert Einstein'ın da ilgisini çeken bir şeydi.
Einstein'ın hayvanlarla ilgili çalışmalara olan ilgisi radar araştırmacısı Glyn Davys'e gönderdiği ve daha önce yayımlanmamış kısa bir mektupta ortaya çıktı. Dul eşi Judith Davys mektubu Avustralya'daki Melbourne şehrinde yer alan RMIT Üniversitesi'nden araştırmacılarla paylaştı.
Araştırma ekibi son keşiflerin "Einstein'ın 72 yıl önceki düşüncesini desteklediğini" söyledi.
Einstein'ın mektubu üzerine kaleme alınan yeni bir makalenin başyazarı olan RMIT'den Doçent Adrian Dyer, daha önce arılar üzerine önemli çalışmalar da yayımlamıştı.
Dyer mektubun, Einstein'ın hayvanların incelenmesiyle yeni keşiflerin nasıl ortaya çıkacağını tasavvur ettiğini gösterdiğini söylüyor.
Dyer, "Einstein'ın yeni fiziğin hayvanların duyusal algısından gelebileceğini ortaya atmasından 70 yıl sonra, yön bulma ve fiziğin temel ilkeleri hakkındaki anlayışımızı zorlayan keşifler görüyoruz" dedi.
Independent Türkçe’den Noyan Öztürk’ün çevirisine göre; ayrıca mektup Einstein'ın önde gelen bir arı ve hayvan duyuları araştırmacısı olan Nobel ödüllü Karl von Frisch'le tanıştığını da ortaya koyuyor.
Nisan 1949'da von Frisch, bal arılarının gökyüzünden yayılan ışığın polarizasyon modellerini kullanarak yollarını nasıl daha etkili şekilde bulduğuna dair araştırmasını sunmuştu.
Einstein'ın, von Frisch'in konferansına katıldığı günün ertesinde, iki araştırmacı özel bir toplantıda buluşmuştu.
Bu toplantı resmi olarak belgelenmemiş olsa bile Einstein'ın yakın zamanda keşfedilen mektubu ne konuşmuş olabileceklerine dair fikir veriyor.
Einstein "Göçmen kuşların ve posta güvercinlerin davranışlarının araştırılmasının bir gün henüz bilinmeyen bazı fiziksel süreçlerin anlaşılmasına yol açabileceği düşünülebilir" diye yazıyor.
Albert Einstein'ın notlarını, mektuplarını ve kayıtlarını miras bıraktığı Kudüs İbrani Üniversitesi tarafından doğrulanan mektubu (Dyer vd., 2021, J Comp Physiol A / Kudüs İbrani Üniversitesi)
RMIT'de teorik fizikçi olan Profesör Andrew Greentree, Einstein'ın ayrıca arıların fizik bilgimizi genişletmesi için yeni davranış türlerinin gözlemlenmesi gerektiğini öne sürdüğünü aktardı.
Profesör Greentree, "Einstein'ın hayvanların davranışlarının incelenmesiyle yeni keşiflerin gelebileceğini tasavvur ettiği, mektubu boyunca açık şekilde görülüyor" dedi.
Einstein mektubunu gönderdiğinden bu yana, bir dizi araştırma göçmen kuşların kesin bir hedefe varmak için binlerce mil uçarken yollarını nasıl bulduklarına dair ipuçları sağlamaya başladı.
2008'de radyo vericileri takılan ardıç kuşları üzerine yapılan araştırmalar, bu kuşların uçuş sırasında birincil yön bulma kılavuzu olarak iç pusulaya benzer bir manyetik duyu biçimi kullandıklarını ilk defa ortaya koymuştu.
Kuşlarda manyetik duyunun kökenine ilişkin bir teoride, kuantum rastlantısallığı ve kuantum dolaşıklığının kullanıldığı öne sürülüyor. Bu fizik kavramlarının her ikisi de ilk defa Einstein tarafından ortaya atılmıştı.
Araştırma Journal of Comparative Physiology A'de yayımlandı.