açılın, bu işin eğitimini gördüm. açıklamayı yapan iletim dersi hocam, sene 2008 ama hala aklımda kalmış.
- bu toplar dağıtım hattında (36 kv, 11 kv) değil, enh (enerji nakil hattı) iletim hatlarındadır (380 kv, 154 kv). daha büyük, daha yüksek, transformers'a benzeyen hatlar bunlar.
- iletim hatlarının en tepesinde koruma iletkeni bulunur, bu koruma iletkeni üzerinden akım geçmez. iki merkezi birbiriyle haberleştiren fiber optik hat da buradan geçirilebilir.
- bu top; hatların sehim ölçümü, uzama-kısaltma sağlaması vs. için de kullanılan bir alet değil. sehim hesabı, buz yükü, rüzgar ve sıcaklık düşünülerek önceden yapılır, bazı direkler durdurucu olarak tasarlanır, iletkeni sabitler. yine hattı sabitlemek için izolatörler zincir veya mesnet vs. olarak düşünülür.
ekseriyetle hattın sağlamlığı için iletken içine çelik konur, ağırlık azalsın diye dış iletken alüminyumdan yapılır. bu iki iletkenin siemens değeri yüksek olmamasına rağmen hattın başı ve sonu arasındaki direnç şaşırtıcı derecede düşüktür, buna rağmen gerilim yüksek olduğundan kayıp güç çok düşük değildir. zaten bunu faturamıza yansıtırlar.
"ee ne işe yarıyor lan bu alet, söylesene" dediğinizi duyar gibiyim, gelelim sadede;
- zamanında tsk'nın bir helikopteri enh'a takılıp düşüyor. tsk da teiaş'a dava açıyor, yüklü tazminat alıyor. teiaş da sadece görünürlük için bu toplardan belli bir metre arayla hatta yerleştiriyor. bildiğim kadarıyla içerisinde bir sensör, uyarıcı, radar yok; üzerinde reflektör, ışık vs. de yok.
sicarken aklima geldi
aircraft warning sphere, yani ikaz küresidir bunların adı. iki direk arası açıklığı yüksek olan hatlarda koruma teli üzerine monte edilir bunlar. kullanım amacı, iletim hatlarının çıplak gözle ya da radarla görünebilirliğini artırmak sadece. özellikle helikopterler için kaza riskini azaltmayı sağlıyor.
standart uygulama, riskli bölgelerde 30 metre aralıklarla bu kürelerin yerleştirilmesi şeklinde ancak bizde 150 metrede bir takılıyor (normalin 5 katı yani). 2006'da erzincan'da yaşanan helikopter kazası sonucu gündeme gelmiş