Emine Erdoğan'ın başkanlığını üstlendiği BM Sıfır Atık Danışma Kurulu, 27 Temmuz'da çevrimiçi düzenlenen ilk toplantısının ardından, Vahdettin Köşkü'nde yüz yüze gerçekleştirilen ilk resmi toplantıda bir araya geldi.
Toplantının moderatörlüğünü, BM İnsan Yerleşimleri Programı (BM-Habitat) İcra Direktörü Maimunah Mohd Sharif üstlendi.
Emine Erdoğan, toplantının açılışında yaptığı konuşmada, kurul üyelerinin başarı dolu hikayeleri ve sıfır atık konusunda ortaya koydukları üstün çabalarından ziyadesiyle etkilendiğini, bunun kurul bünyesinde hayata geçirecekleri çalışmalara dair heyecanını artırdığını dile getirdi.
İklim krizinin gelecek öngörüsü olmaktan çıkarak ölçülebilir ve dünyanın her yerinde gözlemlenebilir bir hal aldığına her gün yeniden tanık olduklarını kaydeden Erdoğan, araştırmaların iklim değişikliği ile modern insanın üretim ve tüketim alışkanlıkları arasında önemli bir bağlantı olduğunu ortaya koyduğunu bildirdi.
Bugün sınırlı kaynaklar hızla tükenirken, yılda 2 milyar tondan fazla evsel katı atık üretildiğini, bu sayının yakın gelecekte 2 katına çıkacağının öngörüldüğünü aktaran Erdoğan, ihtiyaçtan fazla tüketilen ve atık olarak doğaya bırakılan ürünlerin yeryüzüne bıraktığı izlerin dikkate alınmadığını dile getirdi.
Emine Erdoğan, dünya iklim değişikliği sebebiyle "küresel bir kaynama" dönemine girerken, kurul olarak bu gidişat karşısında harekete geçmeyi seçtiklerini, Sıfır Atık Projesi'nin de tam da böyle bir inancın ve hayalin ürünü olduğunu söyledi.
Projeye ilişkin verilere değinen Erdoğan, "Proje ile 6 senede 3,5 milyar doları ekonomimize kazandırırken, yılda 1 milyonu aşkın aracın trafikten çekilmesine eşdeğer, tam 4,9 milyon ton sera gazı salımını önledik." bilgisini paylaştı.
"Sıfır Atık Enstitüsü'nün iyi uygulamaların kaydedildiği bir platform olacağını umut ediyorum"
Edindikleri kazanımları paylaşmak ve uluslararası ölçekte yaygınlaştırmak amacıyla Türkiye olarak geçen sene Sıfır Atık Kararı'nı, BM Genel Kurulu'na sunduklarını anımsatan Erdoğan, kararın 105 ülkenin eş sunuculuğunda güçlü bir destek almasının konunun küresel düzeydeki hassasiyetine işaret ettiğini vurguladı.
Emine Erdoğan, karar neticesinde 30 Mart Uluslararası Sıfır Atık Günü ilan edilirken, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres tarafından Sıfır Atık Yüksek Düzeyli Şahsiyetler Danışma Kurulu'nun da tesis edildiğini ifade ederek kurulun "en iyi uygulamaları ve başarı öykülerini yaygınlaştırma" ve "yerel ve ulusal düzeyde sıfır atık girişimlerini teşvik etme" olmak üzere iki misyonu bulunduğunu aktardı.
Sıfır atık alanında dünyada başarılı olmuş çok fazla gizli hikayenin olduğunu dile getiren Erdoğan, konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Edinilen tüm tecrübe ve kazanımları araştırmak ve geliştirmek amacıyla bir Sıfır Atık Enstitüsü'nün kurulmasının faydalı olduğunu düşünüyorum. Danışma kurulumuzun çizdiği hedefler doğrultusunda enstitünün, dünyanın atık yönetimi alanındaki birikimini derleyerek en iyi uygulamaların ve öğrenilen derslerin kaydedildiği bir platform olacağını umut ediyorum. İyi uygulama örneklerini bir cevher olarak değerlendirmeli ve gün yüzüne çıkararak yol gösterici ışığından herkesin istifade etmesini sağlamalıyız. Danışma kurulumuz işbirliğinde başarılı sıfır atık hikayelerini taltif etmek üzere küresel bir Sıfır Atık Ödülleri'nin tertip edilmesi üzerine çalışmalıyız. Söz konusu ödüller, halihazırda var olan başarı hikayelerini dünyaya tanıtırken, yeni girişimlerin oluşmasına da kayda değer bir katkı sağlayacaktır."
Erdoğan, Küresel Sıfır Atık Hareketi'nin nihai idealinin, her bir kişinin atıksız bir yaşam biçimi benimsemesi olduğunu belirterek, yaşanan krize karşı çaresiz hisseden her bir kişiye, dünyayı iyileştirecek ve temiz bir şekilde geleceğe emanet edecek imkanın ellerinde olduğunu anlatmaları gerektiğini belirtti.
Küresel İyi Niyet Beyanı'nı da bu düşünceyle sıfır atık hareketinin liderliğini kitlelere teslim etmek için başlattıklarını dile getiren Erdoğan, dünyanın her bir köşesine atıksız yaşam taahhüdü çağrıları ulaşana kadar çalışmalarını sürdüreceklerini kaydetti.
Emine Erdoğan'dan az gelişmiş ülkelerde sıfır atık için fon kurulması önerisi
Emine Erdoğan, uygulamaları yaygınlaştırırken, bir yandan da destekleyici uluslararası ve yerel kanuni altyapıları güçlendirmeleri gerektiğini söyledi.
BM bünyesinde alınan sıfır atık kararlarının üye ülkelerde uygulanması ve ülkelerin kendi sistemlerine uygun yeni kanunların geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılması gerektiğini ifade eden Erdoğan, bu çerçevede üye ülkelerle ilişkilerinin, yerel ve bölgesel kurum ve kuruluşlarla işbirliklerinin hayati role sahip olduğunu vurguladı.
BM Çevre Programı, BM-Habitat gibi küresel kuruluşların yanı sıra Türk Konseyi, Afrika Birliği, ASEAN gibi bölgesel örgütlerle de işbirliklerini güçlendirmelerinin önemine işaret eden Erdoğan, bu noktada 30 Mart Uluslararası Sıfır Atık Günü'nün çalışmalarını anlatmak ve olası işbirliği imkanlarını keşfetmek için kıymetli bir fırsat olduğunu ifade etti.
Erdoğan, gelecek yılı "Sıfır Atık Yılı" ilan etmenin projeyi yerelleştirme ve bireysel düzeyde benimsetme hedeflerine katkı sunacağını belirterek, şunları kaydetti:
"İklim kriziyle mücadelede her ülke eşit şartlara sahip değil. Küresel ısınmada payı olmamasına rağmen orantısız biçimde etkilenen, bilhassa en az gelişmekte olan ülkelerin iklim mücadelesine aktif bir şekilde dahil edilmesi için her yol ve aracı seferber etmeliyiz. Sıfır atık uygulaması özelinde tecrübe, teknoloji ve finansman aktarımı büyük önem taşıyor. Bu konuda derlenen bilgi birikimi ile sıfır atık uygulamasının hayata geçirilmesi için gerekli finansal desteği de sağlayacak imkanlar oluşturmalıyız. Bu kapsamda, danışma kurulumuz işbirliğinde işleyecek Sıfır Atık Fonu kurulmasını öneriyorum."
Türkiye merkezli kurdukları Sıfır Atık Vakfı'nın, kurulda birlikte yürütecekleri projeler başta olmak üzere yerelde ve uluslararası düzeyde sıfır atık çalışmalarına destek sunacağını aktaran Erdoğan, önlerinde 2,5 sene gibi kısa ancak değerli bir zaman dilimi olduğunu, her bir kurul üyesinin bu süreyi verimli geçirmek için elinden geleni yapacağına inandığını ifade etti.
Kurul'un 2024'te Türkiye ve New York'ta toplanması konusunda mutabık kalındı
Toplantıda, BM Politikadan Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Guy Bernard Ryder, Surinam Devlet Başkanı Chan Santokhi'nin eşi Mellisa Santokhi-Seenacherry, Sierra Leone Devlet Başkanı Julius Maada Bio ile eşi Fatima Maada Bio, Algramo CEO'su Jose Manuel Moller, Yunus Environment Hub'un kurucu ortağı ve Yönetim Kurulu Başkanı Muhammed Yunus, Uluslararası Katı Atık Birliği (ISWA) Başkanı Carlos Silva Filho, CEMPRE (Döngüsel Ekonomi) İcra Kurulu Başkanı Laura Reyes, The Waste Transformers CEO'su Lara van Druten, Delaware Üniversitesi Enerji ve Çevre Profesörü Saleem Ali, Eski Fas Çevre Bakanı ve EauGlobe Kurucusu Hakima El Haite ve Sürdürülebilirlik için Yerel Yönetimler Ağı (ICLEI) Genel Sekreteri Gino Van Begin de tecrübelerini paylaşarak, sıfır atık ve geri dönüşümün önemine ilişkin görüşlerini aktardı.
Emine Erdoğan, konuşmaların ardından fikir ve önerileri için kurul üyelerine teşekkür etti.
Üyelerin katkılarıyla son halini verdikleri çalışma planının hayırlı olmasını dileyen Erdoğan, burada ilk tohumu atılan birçok proje tasarısının, kurul bünyesinde tesis edilecek bir sekreterya üzerinden detaylandırılarak ivedi şekilde hayata geçirilmesi temennisinde bulundu.
Erdoğan, "Böylesi kıymetli isimlerden müteşekkil kurulumuzun, öne çıkan çalışmaları ile ortak evimiz dünya için sıfır atık çalışmalarında çabaların birleştiği, küresel bir platform haline geleceğinden şüphem yok. Üye ülkelerde hızlı ve etkili sonuç almak adına yereldeki karar alıcıların sürece dahil edilmesini önemli görüyorum. Bu noktada, sıfır atık hareketinin öncüsü bir başkan eşi olarak, danışma kurulumuza lider eşlerinin katkısını ve etkili katılımı artırmak için de çalışmamız gerektiğini düşünüyorum." değerlendirmesini yaptı.
Emine Erdoğan, BM-Habitat ve BM Genel Sekreter ofisi ile yaptıkları görüşmeler neticesinde bir yıl içerisinde gerçekleştirilmesi öngörülen iki yüz yüze toplantının birinin Türkiye'de, diğerinin BM Genel Kurulu dönemine denk gelecek şekilde New York'ta yapılması hususunda mutabık kaldıklarını sözlerine ekledi.
Kurul üyeleri toplantıda, Emine Erdoğan'ın öncülüğünde Küresel Sıfır Atık Hareketi'ne katılımı sağlamak için uluslararası bireysel imzaya açılan "Küresel Sıfır Atık İyi Niyet Beyanı"nı imzaladı.
Toplantı, Emine Erdoğan ile kurul üyelerinin hatıra fotoğrafı çektirmesinin ardından sona erdi.