Türkiye 2002 sonrasında çok hızlı borç biriktirdi. 2004 yılında özel sektörün toplam yurtdışı kredi borcu 47.1 milyar dolar seviyesindeydi. Sözcü Gazetesi’nden Mehtap Özcan Ertürk’ün haberine göre, 2018 Nisan ayı itibarıyla özel sektörün kısa ve uzun vadeli olmak üzere toplam yurtdışı kredi borcu 245.2 milyar dolara çıktı. Uzun vadeli krediler 225.1 milyar dolara, kısa vadeliler ise 20.1 milyar dolara ulaştı. Bu ay içinde 6.6 milyar dolar yurtdışı kredi borcu ödeyecek olan özel sektörün Nisan 2019'a kadar ödemekle yükümlü olduğu toplam döviz borcu ise 70.3 milyar dolar. Özel sektörü en çok eylül ve ekim ayı zorlayacak. Özel sektörün eylülde 6.2 milyar dolar, ekimde ise 9 milyar dolar döviz borcu ödemesi var. Türk şirketleri finansman için ağırlıklı olarak Avrupa ve Körfez ülkelerine başvuruyor. İngiltere'nin Türk özel sektöründen toplam 33.9 milyar dolar alacağı var. İngiltere'de 6 Şubat 1952'de tahta çıkan Kraliçe II. Elizabeth 63 yıldır tahtta bulunuyor.
Almanya'dan 25.1 milyar dolar, ABD'den 20.8 milyar dolar tutarında finansman sağlandı. Özel sektörün borçlu olduğu dördüncü ülke 20.2 milyar dolarla Hollanda oldu. Bahreyn 11.2 milyar dolar finansmanla Türk şirketlerine borç veren beşinci ülke konumuna geldi. Özel sektör, 61 bin nüfuslu Cayman Adaları'ndan 5 milyar dolar borç aldı.
KAYNAK ARAYIŞI HIZLANDI
Türkiye'nin kendine özgü siyasi ve jeopolitik risklerine ek olarak dünyada bol para döneminin de sona ermesiyle finansal kaynağa erişiminin maliyeti de artıyor. Diğer yandan Türk Lirası'ndaki hızlı değer kaybı, döviz borçlusu şirketleri de zora sokuyor. Bugün, TL'nin dolara karşı her bir liralık değer kaybı özel sektöre 1.2 milyar dolarlık ek yük getiriyor. Türk Lirası'ndaki kaybın borcu yüksek olan sanayi ve hizmet sektörüne ciddi yük getirdiğine işaret eden ekonomistler, ekonominin doğru yönetilmesi durumunda borçların çevrilmesinde sorun yaratmayacağını belirtiyor. Merkez Bankası'nın verilerine göre, reel sektör ve bankaların yurtdışından daha fazla kaynak arayışına girdiği görülüyor.
2004'den bu yana finansal kesimin yurtdışı kredi borcu yüzde 558.9, reel sektörün ise yüzde 320.6 arttı. 2004 yılında özel sektörün kısa vadeli 10.1 milyar dolar, uzun vadeli 36.9 milyar dolar olan dış borcu toplam 47 milyar dolardı. 2018 Nisan itibarıyla ise finansal kesimin uzun vadeli kredilerinin 114.1 milyar dolara, kısa vadeli kredileri ise 15.2 milyar dolara indiği görülüyor. Reel sektörün ise 110.9'u uzun, 4.8'i kısa olmak üzere toplam 115.7 milyar dolar döviz borcu bulunuyor.
YOL-KÖPRÜ-İNŞAATLA BORÇ KABARDI
Son rakamlar Türk reel sektörünün son 14 yılda dört katın üzerine çıkan kredi borcunun önemli ölçüde köprü ve otoyolların başını çektiği ulaştırma sektöründen kaynaklandığını ortaya koyuyor. Hizmetlerin ödemekle yükümlü olduğu kredi borcu 14 yılda yüzde 505 artışla 69.3 milyar dolara ulaşırken, ulaştırma-depolama, inşaat, gayrimenkul ve sağlık sektörlerinin dış borcu 45 milyar doları buldu.
Ulaştırma-depolama sektörü için alınan dış borç miktarı köprü, otoyol, havalimanı projelerinin etkisiyle 17 kat artarak 18.5 milyar dolara çıktı. İnşaat için alınan krediler yaklaşık 12 kat artarak 18 milyar dolara çıktı. Gayrimenkulün dış kredi borcu ise 23.5 kat artarak 5.1 milyar dolara ulaştı. Sağlık kampüsü projeleri de sağlık sektörünün toplam dış kredi borcu da 24 kat artarak 3.4 milyar dolar oldu. Sanayinin dış borcu ise 45.7 milyar dolara ulaştı.