Sevgili okurlarımız, bu yazımda sizlere finansal teknolojinin dünyadaki ve Türkiye’deki durumu (büyüklüğü) hakkında birtakım bilgiler vermek istiyorum.
FinTech'in Türkiye’deki büyüklüğü:
Türkiye piyasasında, özellikle 2016 ve 2017 yılları sonrasında çoğalmaya başlayan Elektronik Para ve Ödeme Kuruluşları'nın, günümüzdeki toplam sayısı;
- 22 adet aktif Elektronik Para Kuruluşu,
- 34 adet aktif Ödeme Kuruluşu,
- 3 adet lisansı iptal edilmiş Ödeme Kuruluşu olmak üzere, toplamda 59 adet'tir.
Bu sektörün Türkiye'deki büyüklüğünü, yıllık (2020 yılı) rakamlar üzerinden verecek olursak, durum şöyle:
- Ülkemizde, 2015 yılı itibarı ile online ödemelerdeki işlem hacmi payı yüzde 10.4 iken, 2017’de yüzde 14.5’e, 2018 yılında ise yüzde 16.5’e çıkmış'tır.
- FinTech sektörü, her yıl yüzde 14 oranında büyüme göstermektedir.
- 2021 yılına bakıldığında ise, bu sektörün, yaklaşık 50 Milyar USD’lik bir sektör haline geldiğini görmekteyiz.
Bununla birlikte, ülkemizde kurulu olan birçok yerli ve yabancı Elektronik Para ve Ödeme Kuruluşu'nun mevcut olduğunu söylemek mümkündür.
Bunlardan bazılarının yıllık işlem hacimleri şöyle:
- Papara Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri, 35 Milyar TRY (2019)
- CEMETE Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri, 5 Milyar TRY (2019)
- İyzico Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri, 7 Milyar TRY (2019)
(İyzico şirketi, Hollandalı PAYU şirketine 2019 yılında 165 Milyon USD karşılığında satılmıştır.)
Türkiye’de FinTech yatırımları, 2012 yılında 4.6 Milyon USD yatırım ile başladı.
Ardından 2013 yılında 2.4 Milyon USD, 2014 yılında 7 Milyon USD, 2015 yılında 11 Milyon USD, 2016 yılında 30 Milyon USD, 2017 yılında 19 Milyon USD ve 2018 yılında 11.7 Milyon USD, toplam olarak 6 yıl içerisinde 85.7 Milyon USD yatırım yapılmıştır.
2020 yılı itibari ile ise Türkiye'deki FinTech şirketlerinin küresel değerinin 3 Milyar USD üzerinde olduğunu ve toplam kullanıcı sayısının 14 Milyonu aştığını söylemek mümkündür.
FinTech'in Dünya’daki büyüklüğü'ne gelince...
Dünya genelinde FinTech finansal büyüklüğü, gün geçtikçe büyümekte'dir.
Bununla birlikte, FinTech'in Bankalara kafa tutar seviyelere geldiğini söylemek mümkün olacaktır.
Dünya’da, 2018 yılında FinTech alanına 22.5 Milyar USD yatırım yapılmıştır.
Yurtdışında FinTech, finansal yönden birçok alışkanlığı değiştirmiş ve her geçen gün kullanıcılar tarafından daha da benimsemiştir.
Örneklendirmek gerekirse:
- Para Transferi ve Ödemeler alanında kullanım oranı 2015 yılı için yüzde 18, 2017 yılı için yüzde 50 ve günümüze gelindiğinde ise yüzde 70 seviyelerine kadar yükseldiği görülmektedir.
- Tasarruf ve Yatırımlar alanında kullanım oranı 2015 yılı için yüzde 17, 2017 yılı için yüzde 20 ve günümüzde yüzde 42 seviyelerine kadar ulaşmıştır.
- Finansal Planlama alanında kullanım oranı 2015 yılı için yüzde 8, 2017 yılı için yüzde 10 ve günümüze gelindiğinde yüzde 22 seviyelerine ulamıştır.
- Sigortacılık alanında kullanım oranı ise 2015 yılı için yüzde 8, 2017 yılı için yüzde 24 ve günümüze gelindiğinde yüzde 40 seviyelerine kadar
çıkmıştır.
Dünyada FinTech şirketleri kısa sürede atağa geçerek, hem finansal açıdan hem de hız açısından kullanıcılarına kolaylıklar sağlamayı ve yenilikler getirmeyi başarmıştır.
Dünya genelinde 2 Trilyon USD büyüklüğe ve 1 Milyara yakın kullanıcıya sahip olan FinTech şirketleri, değerlemelerini oldukça yükseltmiştir.
Kısaca örneklendirmek gerekirse de; 2015 yılında Birleşik Krallık Londra’da Nikolay Storonsky ve Vlad Yatsenko tarafından kurulan Revolut şirketinin kısa süre içerisinde Döviz takası, banka kartları, sanal kartlar, faiz getiren kasalar, komisyonsuz hisse senedi, uluslararası para transferi, kripto para birimleri vb hizmetler içeren hesaplar sunar hale gelmiş'tir.
Ve şirket bununla kalmamakla birlikte, Japonya’da olduğu gibi pazarlara açılan Revolut personel sayısını 1500’den 5000 kişiye kadar çıkarmayı başarmıştır.
Bahsi geçen şirketin 2020 yılında ulaştığı yüksek karlılık sayesinde ve 4.2 Milyar Sterlin değerleme raporu ile Birleşik Krallık'taki en değerli FinTech şirketi kurulmuştur.
- Ödeme devlerinden birisi olan VİSA, FinTech alanında Start-Up’ı Tala ile iş birliğinde, gelişen ülkelerde kripto paraları yaygınlaştırmak için çalışmalar başlatmıştır.
2014 yılında kurulan FinTech şirketi Tala ile VİSA, iyi partnerler olarak yollarına devam etmektedirler.
Kendileri; Meksika, Filipinler, Kenya ve Hindistan’da 6 Milyonun üzerinde müşteriye, 2 Milyar USD üzerinde kredi sağlamakta'dırlar.
Bu müşteriler, cep telefonlarından minimum 10 USD ve maksimum 500 USD aralığında tek tıkla mikro kredi kullanabilmekte'dirler ve bunun için müşterilerin kredi geçmişlerine bakmak zorunda da değildirler.
Bu durumun, vatandaşları borçlandırmak ve de bu sisteme adapte etmek için sunulan bir hizmet olduğunu söylemek, mümkündür.
Tala, Elon Musk’ın sahibi olduğu PayPal Ventures, RPS Ventures ve GGV Capital gibi büyük şirketlerden 200 Milyon USD üzerinde yatırım almıştır.
Son yıllarda ise, göçmen işçilerin kripto para aracılığı ile gerçekleştirmiş oldukları uluslararası para transferi işlemleri, giderek popülerlik kazanmıştır.
Zira, kripto paraların Western Union ve Moneygram gibi geleneksel finansal hizmetlerden farklı olarak çok daha hızlı ve ucuzdur.
Dünya bankalarının uluslararası para transferlerinde yansıtmış olduğu ortalama işlem ücretinin yüzde 6,51 olduğu tahmin edilmekte.
Bunlara ek olarak Tala, Kenya'da bulunan müşterilerine, indirimli coronavirus sağlık sigortası hizmeti sunmaya başlamıştır.
Prof. Dr. Seyithan Deliduman