Fırsat maliyeti kavramını duydunuz mu hiç?
Ekonomiyle az çok ilgisi olanların aşina olduğu bu kavram hayat regülasyonu açısından önemli bir kazanımdır.
Kısaca…
Fırsat maliyeti, iktisadi bir seçim yapılırken vazgeçilmek zorunda kalınan ikinci en iyi alternatiftir.
Ekşi sözlükte çok güzel anlatılmış:
Bir olayı gerçekleştirdiğinizde o olay yerine yapabileceğiniz diğer olaylar bütününden yoksun kalma durumu. Örneğin bir kişi parasını bankaya yatırırsa o para ile yapacağı değerlendirmeden yoksun kalmaktadır. Ya da o parayı işlerse o parayı bankaya yatırarak alacağı faizden yoksun kalacaktır.
Örnek verirsek…
Kaz gelecek yerden tavuğu esirgemiyorsun ya işte o verdiğin tavuk, vazgeçtiğin o tavuk tam da fırsat maliyetidir.
Tavuğu veriyorsun ki daha iyi bir şey kazanabilesin!
Öncelikle fırsat maliyeti için elinde kaz almak için tavuk şartı vardır.
İnsanlar gibi şirketler de fırsatlar ve fırsat maliyetleri ile sürekli karşı karşıya kalır ve seçim yapmak zorunda kalırlar ve feda ettikleri karşısında bazen kayıplarıyla kaybolur giderler bazen de verdiklerinin çok üstünde kazanırlar.
Tabii ki bunun neden olduğu konjonktürler tek bir veya birkaç sebebe bağlanamaz.
Malcolm Gladwell, Outliers adlı yapıtında ,toplumun başarı adına geliştirdiği tüm efsaneleri yerle bir ediyor.
Hukuk, spor ya da yazılım alanında yaptığı incelemeler gösteriyor ki başarı biraz şans, çok çalışma ve bireyin kontrol edemeyeceği sayısız faktörün birleşimi sonucunda geliyor.
Sıradan, sokakta yürüyen insanlara sorsanız başarı nasıl elde edilir?
Klasik cevap; çok çalışarak…
Peki bu doğru mu?
Puzzle’ın parçalarını oluşturan tüm parçaların elinizde olması puzzle’ı birleştirebilmek için sadece ön şarttır ve sonrasında akıl ve kabiliyet gereklidir.
Yeterli mi?
Hayır.
Puzzle’ı birleştirme esnasında dış ortamın size tamamıyla destek olması gerekiyor ve tüm dinamiklerin içerisinde fırsatları ve fırsat maliyetlerini iyi hesaplamanızın ötesinde çevresel etkilerin sizin amacınıza bağlam olması gerekiyor.
Ya bir de puzzle’ı hazır elde edenlerin varlığı ile mücadele etmeniz de kaçınılmazdır.
Babadan kalma petrol sahibi bir patronun başarısını hangi çalışmayla izah edebilirsiniz?
Halding patronlarının çocukları ile gariban babaların çocukları arasındaki iş motivasyonları ve hedefleri arasındaki bağlam farkını hepimiz takdir ederiz ve hangi çalışma normalizasyon süreçlerinin varsayılarak ikisini denk hale getirebilir?
Mucizelere inanırız ama adı üstünde, mucize!
Yoksulluğun kökenlerinde saklı bir zenginlik yatabilir.
Çok zenginlerin bir gün ekmeğe muhtaç olduğunu da duymuşuz veya görmüşüzdür.
Bunlar tamamen halk arasında söylenegelen “Allah yürü ya kulum! dedi” mottosunda gizlidir.
Ya da “düşmez kalkmaz bir Allah”…
Çalışılarak elde edilen nice başarılar ve kazançlar vardır.
Gladwell, kitabında şunları söylüyor:
“Bireyin başarısı genellikle genetiğin ve çalışmanın sonucu olarak kabul edilir.
Florida Valisi olmak için kampanya yürüten Jeb Bush’ın seçim stratejisi “Kendi kendini inşa eden adam” söylemi üzerine kurulmuştu.
Bu gülünç bir söylemdi çünkü seçimleri Birleşik Devletler Senatörleri ve Wall Street bankacılarının desteği ile kazandı.
Bireysel başarının takdiri Amerikan kültüründe o kadar büyük bir öneme sahiptir ki, Jeb bu stratejiyi tüm riskleri göze alarak denedi.
Jeb Bush’un başarısı onu çizginin dışındakilerden biri yaptı. Çünkü kazandığı zafer Onu istatistiksel olarak çok az kişinin gelebileceği olağanüstü bir noktaya taşıdı.
Bu başarı her ne kadar “kendini inşa eden” adamın başarısı gibi gösterilse de büyük ölçüde güçlü bağlantılarının sonucuydu.”
Gladwell’in söylemlerini hayatımızın içinde bizzat yaşıyoruz.
Bir defasında devlet hastanesinde MHRS ile randevu alamamıştım. Randevu almanın tek yolu sabah 6-7 arasında açılan numaratörden ilk 20de fiş almaktı. Ben de erkenden gitmiştim ki ilk sırada olayım ve işimi hızlıca bitirebileyim. İlk sıradaydım ama numaratörü açan güvenlik görevlisine akşamdan gelen fiş siparişleri dolayısıyla ancak 3. sıradan fiş alabilmiştim.
Çok iyi çalışmış olmak ya da erkenden gelmek o güvenlik görevlisini tanımış olmanın ötesine geçirmiyordu kimseyi. Tanıdığın varsa çalışmana gerek yok.
Ya çalışanlar?
En iyi çalışan 3. Sırada olmayı ve karşısına çıkan fırsat maliyetleri arasında seçim yapmak zorundadır.
Yanlış seçim en iyi çalışılarak elde edilecek 3.lüğü de kaptırabilir.
Nasrettin Hoca çocukların ceviz kavgasına tutuştuğunu görünce cevizleri paylaştırmak için çocukların yanına gider.
Çocuklara sorar. “Kul hakkıyla mı dağıtayım, Allah hakkıyla mı?”. Çocuklar hiç düşünmeden tek bir ağız “Allah hakkı” diye bağırırlar. Bunun üzerine Hoca gelişigüzel kimine beş, kimine iki, kimine on ceviz kimine çuvalın çoğunu dağıtır. Son kalan bir çocuğa da hiç ceviz kalmamıştır. Çocuklar şaşkın Hoca sen ne yaptın dediklerinde de cevabı yapıştırır. Ee der, “Siz istediniz, ben de yaptım. Allah hakkı demediniz mi?. Bakın kimine vermiş Karun gibi zengin, kimi avcunu yalıyor.”
Şunu da duymuştum:
Aynı sınıfta okuyan biri çok çalışkan diğeri çok tembel iki çocuğun hikayesini…
Çok tembel babasının kömür madeninin başına geçmişti. Çalışkan ise başarılı bir mühendis oldu ve o maden ocağının mühendisi oldu.
Başarı çizgisi kesinlikle lineer değildir.
Fırsatlar vadisinde kimin rüzgarı doğru rotaya ulaştırırsa o gemisini kurtarmıştır ve başarıya adını yazdırmıştır.
Fırsatlar vadisindeki rüzgarı tek boyutta ele alamayız.
Onlarca neden sonuç ve arz talep bileşkelerinin yükseliş diyagramında yer alması gerekir.
Ancak ne olursa olsun!
Torpille, tanıdıkla yapılan işler, paraşütle inilen makamlar vs. sağlam temellerde olmadığı için kırılgandır ve düşüşü çok sert olur ve hiçbir şekilde kalıcı olamaz. Gönüllere sirayet edilemediği için nefret objesi olmaktan kurtulamaz.
Kömür ocağının sahibi iflas ettiğinde sıfatsız kalır ve zirveden dibe düşer. Ancak o çalışkan çocuk hani mühendis olan cebinde diplomasıyla her yerde iş bulur ve işsizlik sorunu yaşamaz.
Esas olan da tırnaklarıyla kazıya kazıya bir yerlere gelmektir.
Fırsatlar vadisinde rüzgar nereye eser?
twitter.com/bestamibozkurt
facebook.com/thebestbozk
linkedin.com/bestami-bozkurt
bestamibozkurt @gmail.com