CELAL EREN ÇELİK
Geçtiğimiz günlerde açılışı yapılan İstanbul Havaalanı ile ilgili dün CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel'in yapmış olduğu açıklama ile son yıllarda gerçekleşeşen büyük projelerde verilen "yolcu ve geçiş garantisi" tartışmalarını bir kez daha gündeme getirdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 'İstanbul Havalimanı'nın açılışında proje finansmanında hiç bir şekilde Hazine garantisinin olmadığını' ifade etmişti.Oysa Sayıştay raporları bunun tam aksini ortaya koymakta.
Sayıştay raporuna göre,İstanbul Havalimanı projesinin ihalesini kazanan Limak-Kolin-Cengiz-MAPA ve Kalyon'dan oluşan, projedeki adı İGA olan konsorsiyuma 6.3 milyar Euro yolcu garantisi verilmekte. Böylece vatandaşın cebinden ihaleyi kazanan firmalara gelir garantisi sağlanmış oluyor.
Üstelik bunun tek örneği 3.Havalimanı da değil...
Sayıştay raporlarına yansıyan raporlarda vatandaşın cebinden adeta "batık haldeki" ölü yatırımların nasıl Hazine tarafından finanse edilerek yandaş firmaların ihya edildiği devletin resmi kayıtlarına girmiş bulunmakta.
Örneğin Zafer Bölgesel Havaalanı...
2012 yılında büyük beklentiler ile hizmete sokulan ve "Türkiye'nin İlk Bölgesel Havalimanı" olarak tanıtımı yapılan (Kütahya-Afyon-Uşak) Zafer Bölgesel Havalimanı'nın yatırım bedeli 50 milyon Euro'ydu. İçtaş ile 2044 yılına kadar sözleşme imzalanmıştı.
Yap-İşlet Devret modeli ile hayata geçirilen bu projenin altında ise İçtaş İnşaat'ın imzası bulunmaktaydı.
Sayıştay raporlarına göre Zafer Bölgesel Havalimanı için devletin 2012-2016 yılları arasında "GARANTİ VERDİĞİ" yolcu sayısı 4.073.018. Peki 2012-2016 arasında gerçekleşen yolcu sayısı kaç? Sadece ve sadece 170.534 yolcu Zafer Bölgesel Havalimanı'nı kullanmış. Yani devletin verdiği garanti yolcu sayısının sadece %4'ü...
Geriye kalan %96'lık kısım için devlet İçtaş İnşaat'a Hazineden "GARANTİ YOLCU" parasını ödemiş...Hazineden garanti yolcu sayısı olarak ödenen rakam tamı tamına 2012-2016 arasında 20 milyon 856 bin 848 Euro...
50 Milyon yatırım bedeli ile ihaleyi alan İÇTAŞ İNŞAAT devletten aldığı GARANTİ YOLCU ücreti ile 2012-2016 arasında yatırımının yarısını amorti etmiş bile.Yani vatandaş verdiği vergiler ile hiç kullanmadığı ve belki de ömrü boyunca bırakın kullanmayı yanından bile geçmeyeceği bir havalimanının GARANTİ PARASINI ödeyerek yandaş firmaları finanse ediyor.
Bu arada hemen belirtelim İÇTAŞ İNŞAAT, Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nün ihalesini alarak İtalyan Astaldi ile birlikte tamamlayan şirket.Yavuz Sultan Selim Köprüsü için de devlet günlük 135 bin, yıllık 49 milyon 275 bin araç garantisinin verirken, Ulaştırma Bakanlığı verilerine göre köprüden 2017 yılında sadece üçte bir, yani 15 milyon 33 bin araç geçti. Böylece Hazine "GARANTİ ÜCRET" olarak 413 milyon TL'yi İÇTAŞ-ASTALDİ ortaklığına daha bir yıl içerisinde ödedi.
Şimdi gelelim bir başka "Ölü Yatırımın" devlet hazinesinden nasıl da finanse edildiğine...
Bu kez yatırımın ismi Milas-Bodrum Havalimanı... Havalimanının 5 milyon yolcu/yıl kapasiteli Dış Hatlar Terminal Binası ihalesi 2 Ağustos 2006 tarihinde yapıldı ve ihaleyi Mondial Milas Bodrum Terminal İşletmeciliği ve Yatırım AŞ kazandı.
16 Mayıs 2012 tarihi ile 31 Aralık 2014 tarihleri arasında garanti edilen yolcu sayısı 3 milyon 26 bin 787, gerçekleşen yolcu sayısı 2 milyon 771 bin 88 olarak gerçekleşti. Garanti edilen yolcu nedeniyle yolcu başına 15 Euro üzerinden işletici şirket olan Mondial Milas Bodrum Terminal İşletmeciliği ve Yatırım AŞ'ye 2014 yılı sonuna kadar DHMİ tarafından bir milyon 782 bin 780 Euro yolcu garanti ücreti ödendi.
Peki kim yaptı bu yatırımı? Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nde İÇTAŞ ile ortak olan İtalyan ASTALDİ firması!
İtalyan ASTALDİ firmasının Türkiye'de hemen her işinde ortak olarak ihaleye girdiği firma İC Holding... IC Holding kim? Hani Zafer Bölgesel Havalimanı'nı Yap İşlet Devret ile 44 yıllığına yapıp GARANTİ ÜCRET sayesinde yatırımın yarısını devlet hazinesinden 4 yıl içerisinde amorti eden İÇTAŞ İNŞAAT var ya... İşte IC HOLDİN bu İÇTAŞ İNŞAAT'ın bünyesinde olduğu holding.
Peki bitti mi HAZİNE GARANTİSİ ile yandaş firmaların ihya edildiği projeler? Tabii ki bitmedi...
Şimdi geliyoruz AKP iktidarı tarafından "DEV PROJE" olarak tanıtılan ama yine bir ölü projeye dönüşen Osmangazi Köprüsü'ne...
Bu projenin ihalesini Nurol, Makyol, Astaldi, Yüksel, Özaltın ve Güriş firmalarının ortaklığı ile kurulan OTOYOL AŞ. konsorsiyumu aldı. (ASTALDİ burada da karşımıza çıkıyor) Hem de muhteşem bir anlaşma ile ihaleyi aldı bu konsorsiyum... Köprüden kimse geçmese dahi bu konsorsiyuma 18 yıl boyunca GARANTİ ÖDEME taahhüdü verildi!
Bu köprü için devlet ihaleyi kazanan bu konsorsiyuma günlük 40 bin araç geçiş ücretini ödemeyi garanti etti. Peki bunun mali yanı ne? Bakalım hemen...
Günde 40 bin araç demek Osmangazi Köprüsü için günde 1.4 milyon,yılda 511 milyonun yüklenici firmalara ödenmesi demek.Yapılan sözldeşmenin 2035 yılına kadar yani 18 yıl boyunca devam edeceği göz önüne alındığında 18 yıl içerisinde Osmangazi Köprüsü'ne Hazine üzerinden vatandaş 9.7 milyar liralık bir parayı bu köprüyü kullansa da kullanmasa da ödeyecek...
Yıllık 14 milyon araç geçiş garantisi verilen köprüden sadece 5 milyon araç geçti. Aradaki farkı devlet karşılıyor ve müteahhit firmalara veriyor.
Bir başka "DEV PROJE" ise Avrasya Tüneli... Bu projeyi Yap-İşlet-Devret modeli ile gerçekleştiren ise Yapı Merkezi Holdin ile Güney Kore’nin büyük yapı holdingi SKE&C firmasının ortaklığı ile kurulan ”Avrasya Tüneli İşletme, İnşaat ve Yatırım A.Ş.”
Devlet Avrasya Tüneli için Yıllık 25.6 milyon araç geçişi garantisi verirken, Avrasya Tüneli'nden, 2017'de yaklaşık 15 milyon araç geçti. İşletmeci firma, aradaki fark nedeniyle devletten 123 milyon lira alacak.
İşte Devasa projeler olarak adlandırılan projelerin bedelinin halka nasıl yansıdığı,işte Sayıştay raporları ve Ulaştırma Bakanlığı verileri...