Aslen Konyalı olan Ertem Eğilmez, doktor olan babasının görev yaptığı Trabzon’da 18 Şubat 1929'da dünyaya geldi. Çocukluğu babasının mesleği dolayısıyla Anadolu’nun çeşitli illerinde geçen ve lise eğitimini Konya'da tamamlayan Eğilmez, tıp fakültesinden ayrılarak, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesine devam etti.
Üniversite ikinci sınıftayken 1947'de Ümran hanımla evlenen Eğilmez, babasından aldığı parayla bir süre bakkal dükkanı işletti ancak iflas etti. Askerden geldikten sonra Arif Bolat kitabevinde çalışan Eğilmez, 1954'te yazar ve yayıncı Refik Erduran ile Çağlayan Yayınevi'ni kurdu.
Erduran yaptığı bir açıklamada, Eğilmez ile tanışmasını, "Ertem Eğilmez ile aynı çadırdaydık. İlginç, konuşkan, enerjik bir gençti. Üniversite mezunu olduğu halde bakkal dükkanı açtığını, ileride de kendisini saracak her şeyi yapabileceğini söylüyor, kahkahalar atıyordu. Hoşuma gitti yaklaşımı" ifadelerini kullanmıştı.
Nahit Ataman ile Arzu Filmi kurdu
Haldun Sel ve Refik Erduran ile "Tef" adlı mizah dergisini çıkaran ve cep kitapları yayımlamaya başlayan usta sinemacı, 1961'de "Efe" adlı şirketiyle sinema dünyasına adım attı.
Aynı yıl "Yaman Gazeteci" adlı filmle yapımcılığa adım atan Eğilmez, 1964'te Nahit Ataman ile "Arzu Film"i kurdu.
Osman Seden'den Öztürk Serengil'i bir filmde oynatmak için izin isteyen Eğilmez, o günleri şöyle anlatmaktadır:
"Bir gün Osman Seden’e gittim. Sizden Öztürk Serengil’i istiyorum, dedim. Osman Bey ile merhabamız da çok az. Düşün bendeki yüzsüzlüğü. Adamın star yapmak için yetiştirdiği oyuncuyu istiyorum. Ama Osman Bey o kadar zarif bir adam ki, 'Başkası istese Öztürk'ü, kovardım ama sana hayır diyemem ki.' demesin mi. Yani bir anlamda Arzu Film’in manevi kurucusu Osman Seden’dir. Öztürk Serengil’i vermeseydi ben nasıl cesaret edip de film çekecektim?"
İlk olarak "Fatoş'un Fendi Tayfur'u Yendi" filminde yönetmenlik yapan Eğilmez, yaşamı boyunca çok sayıda komedi filmini Yeşilçam sinemasında izleyiciyle buluşturdu.
Meşhur romanları sinemaya uyarladı
"Senede Bir Gün", "Nilgün", "İngiliz Kemal" ve "Küçük Hanımefendi" romanlarını sinemaya uyarlayan usta yönetmen, Türkan Şoray, Selda Alkor, Fatma Girik ve Hülya Koçyiğit gibi zamanının tanınan oyuncularının rol aldığı aşk filmlerini yönetti.
Ertem Eğilmez'in "Bir Millet Uyanıyor" filmi 1967'de Antalya Altın Portakal Film Festivalinde "En İyi Tarihsel Film" ödülü aldı. "Kalbimin Efendisi" filmiyle 1970'te "En İyi Yönetmen" ödülüne layık görülen Eğilmez, "Sev Kardeşim" ile 1972'de Antalya'da "En İyi 2. Film" Ödülünü kazandı.
Güldürü filmlerinde toplumsal eleştiriye yer veren ve hikayelerini komedi unsurlarına ağırlık vererek anlatmayı tercih eden Eğilmez, çektiği filmlerde popüler şarkıları sıklıkla kullandı.
Yönetmen Eğilmez'in 1973'te vizyona giren "Canım Kardeşim" filmi istenilen başarıyı yakalayamadı ve Arzu Film’i zorlayacak kadar ticari başarısızlık yaşadı. Yönetmen Yavuz Turgul, bir söyleşide o yıllara ilişkin şunları söyledi:
"O dönem Ertem Eğilmez ile Canım Kardeşim diye bir filmde çalıştık. Ertem Eğilmez batıyordu az daha o filmle. Arzu Film’in sanat filmine imrenip 'Hadi biz de onlar gibi olacağız.' diyerek yaptığı bir film olarak tektir o. Tarık Akan, Halit Akçatepe ve Kahraman Kıral 3 kişi arasında geçiyordu. Hiç unutmuyorum, Nahit Bey vardı, Ertem Bey'in ortağı, senaryoyu anlatırken dedi ki, 'Ya şu filmin içine bir kız koysak.' Ertem Eğilmez 'Hayır, katiyen, filmime kimseyi dokundurtmam.' diye kızdı ve Ertem ağabeyin filmografisi içinde yaptığı en iyi filmi o. Bu en iyi film, az daha onu batırıyordu"
Hababam serisine 1975'te başladı
Rıfat Ilgaz'ın kaleme aldığı Hababam Sınıfı romanını 1975'te sinemaya uyarlayan Eğilmez, serinin devamı olarak 1976'da "Hababam Sınıfı Uyanıyor", 1977'de "Hababam Sınıfı Tatilde", 1981'de "Hababam Sınıfı Güle Güle"nin yönetmenliğini yaptı.
Bir süre sinemadan uzak kalan usta yönetmen, 1980'de "Banker Bilo", 1984'te "Namuslu", 1989'da ise "Arabesk" filminde toplumsal sorunları mizahla ele aldı.
Yeşilçam'da 44 filmin yönetmenliğini üstlenen, 5 senaryo yazan ve 97 filmin yapımcılığını yapan Eğilmez, 21 Eylül 1989'da İstanbul'da vefat etti.
"Ölmeyen Aşk", "Boş Çerçeve", "Mavi Boncuk", "Salako" ve "Milyarder" adlı filmlerin senaryosunu kaleme alan Eğilmez, "Bir Millet Uyanıyor", "Yaşlı Gözler", "İngiliz Kemal", "Sevemez Kimse Seni", "Küçük Hanımefendi", "Kalbimin Efendisi", "Senede Bir Gün", "Son Hıçkırık", "Beyoğlu Güzeli", "Sev Kardeşim", "Tatlı Dillim", "Oh Olsun", Yalancı Yarim, "Köyden İndim Şehire", "Salak Milyoner", "Mavi Boncuk", "Süt Kardeşler", "Şabanoğlu Şaban", "Gülen Gözler", "Erkek Güzeli Sefil Bilo", "Banker Bilo", "Namuslu", "Aşık Oldum" ve "Arabesk" adlı yapımlara da yönetmen olarak imza attı.