Yunan mitolojisinde Sisifos karakterinden bahsedilir. Onun yaşadıklarını birebir yaşadığımız hayatla özdeşleştirdiğimizde handiyse hepimizin Sisifos gibi cezalandırıldığımızı anlatır.
Yunan mitolojisinde Korint kralı olarak bilinen Sisifos tanrılara karşı oynadığı zekice oyunlarla tanınır.
En bilinen Sisifos hikayesi, onun ölümden sonraki cezasıyla ilgilidir. Hades, ölüler ülkesinin efendisidir ve Sisifos'un bu dünyadan kaçmasını hiç beğenmez. Sisifos, Hades tarafından ölüler ülkesine götürüldüğünde, Orpheus'un müziğiyle ve ölüler ülkesini terk eder.
Tanrılar bu durumu hoş karşılamaz ve Zeus, Sisifos'u ölümden sonra özel bir ceza ile cezalandırır. Sisifos'a, büyük bir tepeyi yukarı iterken, tepe yukarı çıktığında tekrar aşağı inen bir taşı sonsuza kadar yuvarlama görevi verilir. Bu eylem, Sisifos'un sürekli bir çabanın içinde olmasını ama hiçbir zaman amacına ulaşamamasını temsil eder. Bu mit, "Sisyphean task" (Sisifos'un görevi) ifadesiyle anılan sürekli ve boşuna çaba harcamayı anlatan bir deyim haline gelmiştir.
Bir başka Yunan mitolojisinde Sisifos, Tanrılara meydan okuduğu için sonsuza kadar bir kayayı tepeye doğru itmeye mahkum edilir ancak tepeye her ulaştığında kaya aşağı doğru yuvarlanır. Fakat bu görev sonsuza kadar devam etmektedir ve Sisifos, her gün aynı anlamsız görevini tekrarlamak zorundadır.
Sisifos miti hikaye bağlamında bize çok uzakmış gibi görünebilir ancak metaforik bağlamda ele aldığımızda insanın hayatındaki trajik yanlarını göstermekte oldukça aydınlatıcıdır.
Sabah kalkarız ve ardı ardına yaptığımız işlerle Sisifos’un günlük yaptığı kayayı tepeye çıkarma işinden değişik bir iş yapmadığımız ortadadır.
Kudemadan günümüze Sisifos popüler kültür, edebiyat ve felsefecilerinin kullandığı önemli bir mit olmuş ve insan varoluşunun anlamını sorgulatmıştır. Ontolojik kaygıların çapraz sorgulanmasında Sisifos’un miti önemli bir anlatı olmuştur.
Yakın çevremize hatta kendimize bile baktığımızda gündelik tekrarlanan birçok kısır döngünün mantıklı izahatı yoktur. Alışkanlıklarımızın, erke dönergeci gibi tekrarlanan davranışlarımızın Sisifos’un yaptığı faydasız bir döngüden farkı yoktur.
Bu efsaneyi daha sonra ele alacak olan Camus, Sisifos Söylemi için insan, hayatın trajik doğasının farkına vararak köle durumundan kurtulur. Saçmalığına rağmen, insan özgür ve mutlu olmak için araçlara sahiptir. Camus, bu özgürleşme sürecini açıklamak için Sisifos örneğini kullanır. Sisifos’un cezalandırılması gerçekte bizden neyin kaçtığını göstermeye hizmet eden insanlık durumunun bir metaforudur. İnsanın varoluşsal aşamada yapabileceklerini listelemeye, tartışmaya anlam-bağlam sarmalında varlık kaygılarının nedenselliğine dair çözümler üretmeye çabalar.
Sisifos bu anlamsız döngünün anlamsızlığını sorguladığında cezasını tamamlamıştır ve artık bu farkedişten sonra acımasızca kaderinin bu dayatmasına katlanmayacaktır. Ancak farkedemediğinde sonsuza kadar bu anlamsız ontik sorundan kurtulamayacaktır.
Camus bilincin özgürleştirici etkisinin olduğunu savunmuştur. Bilinç sayesinde, aklını kullanma-kullanabilme sayesinde özgürleşeceğiz aksi halde koyun gibi yönlendirilecek ve iradesizleştirilerek birer Sisifos’a dönüşeceğiz.
Sisifos miti çok zengin bir bakış açısı sunar.
Sonuçtan ziyade bazen çabalamanın önemine vurgu yapar. Sonuç alıncaya kadar yılmadan sonuca dayalı çalışmayı ele alır. Çalışmayı ahlaki açıdan da fayda-zarar bağlamından çıkarır ve çalışmanın kendisini öne çıkarır.
Mitoloji şöyle devam ediyor:
Dimdik bir dağın eteğine bırakır Sisifos’u Zeus. Kocaman da bir kaya koyar önüne. “Bu kayayı bu dağın tepesine çıkaracaksın” der. Çıkarır Sisifos kayayı çıkarmasına. Ama en tepeye gittiğinde kaya hep geri düşer. Sonsuza dek bu şekilde lanetlenmiştir Sisifos.
Sisifos her seferinde kayanın düşüşünü izler. Daha sonra başına gelecekleri bilmesine rağmen aşağı iner ve tekrar taşımaya başlar her seferinde. Camus, Sisifos’un mutlu olduğunu söyler. Ona göre Sisifos’unki bir boyun eğiş değil, başkaldırıdır.
Bakarsanız, hepimiz Sisifos’uz özümüzde. Hepimizin kayası, kayaları var. Yaşam dediğiniz bitmek bilmeyen bir sorunların üstesinden gelme silsilesinden ibarettir.
https://www.linkedin.com/in/bestamibozkurt/
BESTAMİ BOZKURT