Erzurum’un Uzundere ilçesinde yer alan ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirası Listesi’ne aday gösterilen Tortum Şelalesi’nin suyu, Mila Enerji’nin işlettiği hidroelektrik santrali’ndeki (HES) tadilat ve onarım gerekçe gösterilerek kesildi.
Tortum Şelalesi, Erzurum kent merkezine 100, Uzundere ilçe merkezine 16 kilometre mesafede yer alıyor. UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne aday gösterilen, doğal güzelliği ve turizm yatırımlarıyla her geçen gün ilginin arttığı şelalede su kalmadı.
Şelale’nin ‘can suyu’nu kesen Mila Enerji, Devlet Su İşleri (DSİ) dahil kurumlara gönderdiği yazıda şunları kaydetti: “Tortum HES tesisimizin sanat yapıları, su alma, iletim kanalı ve tüneli, can suyunun ve ulaşım yollarında oluşan uzun ve süreli bakımsızlık nedeniyle meydana gelen tahribatların onarılması için yıkılan bozulan yerlerin eski haline getirilmesi gibi birtakım çalışmalar planlanmaktadır. Yukarıda bahsi geçen planlamış olduğumuz çalışmalarda tesisin mevcut yapısında onarıma yönelik çalışmalar yapılacak olup, ilave bir iş yapılmayacaktır.”
HES işletimi sırasında dere yatağına bırakılması öngörülen su miktarına ‘can suyu’ adı veriliyor. ‘Su Kullanım Hakkına Dair Yönetmelik’ gereğince, HES kuran şirketler, ‘doğal hayatın idamesini sağlayacak miktarda’ suyu dere yatağına bırakmakla yükümlü.
WWF Türkiye’nin aktardığına göre yönetmelikte, dere yatağına bırakılacak ‘can suyu’ miktarı, ‘HES projesine esas alınan derenin son on yıllık ortalama akışının en az yüzde 10’u’ olarak belirtiliyor. Çevresel etki değerlendirme (ÇED) sürecinde bu miktarın artırılıp artırılmaması gerektiği ise şirketlerin insiyatifine bırakılıyor.
Birçok ekolojist sivil toplum kuruluşu (STK) ve bilim insanına göre söz konusu ‘can suyu’ doğal döngüyü sağlamak için yeterli değil.