Ped ve tampon gibi hijyen ürünlerine gelen zamlara ve bu ürünler üzerinden alınan yüzde 18 KDV’ye yönelik eleştiriler sürüyor. TÜİK verilerine göre, geçtiğimiz yıl aralık ayında birim fiyatı 0,6692 TL olan hijyenik pedler, bir yılda yüzde 51,04 zamlandı. Buna göre 2021 Aralık ayında "hijyenik kadın bağı" birim fiyatı 1,0561 TL oldu ancak marketlerde hijyenik pedlerin birim fiyatı 2 TL'yi aşıyor.
Türk Tabipleri Birliği Yüksek Onur Kurulu üyesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Irmak Saraç, yaptığı açıklamada; “Geçici tarım işçilerinde, emicilik sağlamak için yaprağın üzerine toprak koyduklarını duyuyoruz. Bu ürünlerin normal şartlarda devlet tarafından karşılanması, yüzde 18 KDV ile bunların lüks tüketim gibi satılmıyor olması lazım” dedi.
''BÖYLE OLMAMASI GEREKİYOR''
Saraç, “Regl döngüsü ortalama 21-35 gün arasında oluyor. 2-7 gün arasında bütün süreleri normal karşılıyoruz. Bir kadın üreme çağında her ay regl görüyor, bunları kullanmaya ihtiyacı var. Ped, tampon kullanmayıp menstruel kap kullanan kadınlar da var, çevreye duyarlı. Bunların fiyatları da çok pahalı, kolay ulaşılabilir ürünler değil. Doğum kontrol hapları da çok pahalı. Burada bütüncül olarak baktığımızda kadının regl döngüsüne yönelik ürünlerin çok pahalı olduğunu görüyoruz. Böyle olmaması gerekiyor. Bu ürünlerin normal şartlarda devlet tarafından karşılanıyor olması lazım. Yüzde 18 KDV ile bunların lüks tüketim gibi satılmıyor olması lazım. Avrupa’daki bazı ülkelerde okullarda dağıtılıyor, bazı büyük firmalar çalışanlarına ücretsiz veriyor. Bunun örnekleri çoğaltılmalı” ifadelerini kullandı.
''SAĞLIK DURUMUNU FALAN TAMAMEN GEÇMİŞ DURUMDAYIZ''
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi son sınıf öğrencisi Leylanur Mavili, “Pedler regl olan herkes için hijyenik bir ihtiyaçtır, lüks değildir. Bunların ücretli olması bile sosyal devlet hukukuna aykırıdır. Fakat bırakın ücretsiz olmasını talep edebilmemizi bunlara günden güne zam geliyor, sanki lüksmüş gibi. Regl olan insanlar için bunu almak daha büyük eziyete dönüşüyor. Türkiye ekonomisi nedeniyle ne yazık ki aydan aya buna ayırmam gereken bütçe artıyor ama ayırabildiğim bütçe ya aynı kalıyor ya da azalıyor. Şu anda marketlerde ortalama markalar 50 liraya kadar satılıyor durumda. Ben en ucuzunu kullanmak durumundayım. Sağlık durumunu falan tamamen geçmiş durumdayız. En uygun fiyatlısı, alabileceğim hangisiyse onu kullanıyorum. Ama çocuğu zaman zaten alamıyorum, geçen aydan kalan varsa onu kullanıyorum ya da regl olan diğer arkadaşlarımla dayanışmaya çalışıyorum'' dedi.
“KADIN TUVALETLERİNE PED KUTULARI KOYUYORUZ”
Üniversite öğrencisi Kurt, regl ürünü fiyatları ile ilgili, “Biz ekonomik krizin bir sonucu olarak şu an ped fiyatlarını bu kadar tartışıyoruz. Bir yandan bu durum yoksullaşmanın ne kadar derinleştiğini de gösteriyor. Kadınlar ve lubunyaların (LGBTİQ+ bireyler)yoksullaşması, ezilmişlik biçimleri farklı olduğu için daha derinden yaşanıyor” dedi.
“Üniversitede “Ped dayanışma kutusu” yaptıklarını anlatan Kurt, şunları anlattı:
“Ben de regl olanlardan biriyim ve ayda bir paket harcıyorum ve o da bir markete girdiğimde ortalama 40-50 lira ediyor. KYK 800 lira ve bunun 50 lirasını pede veriyorum. Ped ya da tampon her zaman saklanılması, çekinilmesi gereken, alırken siyah poşete konulması gereken bir şey olarak karşımıza çıkıyordu hep çocukluğumuzdan beri. Bunun sonucu olarak kantinlerde satılmıyor ve çok çok pahalı. Bu ikisinin karşısında, ped dayanışma kutuları ile kadınların ve lubunyaların yalnız olmadığını ve hep birlikte dayanışarak bir arada olduğumuzu gösterdiğimiz bir şekilde yapıyoruz. Kadın tuvaletlerine ped kutuları koyuyoruz, üzerine de güçlendirici, herkesin kendini iyi hissetmesi adına da birkaç cümle ekliyoruz. Yanında fazla ped olanın bıraktığı, yanında o an ped bulunmayan bir arkadaşımızın da alıp kullanabileceği bir şekilde işletiyoruz. Söylemek istediğim şey şu, biz ekonomik krizin bir sonucu olarak şu an ped fiyatlarını bu kadar tartışıyoruz. Bir yandan bu durum yoksullaşmanın ne kadar derinleştiğini de gösteriyor. Kadınlar ve lubunyaların yoksullaşması, ezilmişlik biçimleri farklı olduğu için daha derinden yaşanıyor. Bu yüzden, ped fiyatları ve kadınlar ile lubunyaların yoksullaşması daha fazla tartışılmalı, daha fazla gündeme getirilmeli.”
“KADINLARIN YÜZDE 82’Sİ HİJYENİK PEDE ERİŞEMİYOR”
Derin Yoksulluk Ağı İletişim Koordinatörü Şeyma Duman, konu ile ilgili araştırma yaptıklarını belirtti ve “103 aileyle hem nitel hem de nicel olarak derinlemesine görüşmeler yaptık. Araştırmamızın sonuçlarına göre görüştüğümüz kadınların yüzde 82’si hijyenik pede erişemiyor. Görüştüğümüz diğer kadınlar ise ara sıra olarak pede erişebildiklerini söylediler” dedi.
11 ÜLKEDE PED VE TAMPON ÜCRETSİZ
Avustralya merkezli uluslararası eğitim ve savunuculuk örgütü Global Citizen, 11 ülkede ped ve tamponun ücretsiz olduğunu bildirmişti.
Regl ürünlerinin ücretsiz olduğu ülkeler şöyle:
İsviçre: 2020’de İsviçre, ped ve tamponu ihtiyacı olan herkese ücretsiz sağlayan ilk ülke oldu.
Yeni Zelanda: Başbakan Jacinda Ardern, Şubat 2021’de tüm okulların ücretsiz ped ve tampon sağlayacağını duyurdu.
ABD: Illinois, Washington, New York, New Hampshire ve Virginia eyaletlerindeki devlet okullarında tampon ve pedler ücretsiz veriliyor.
Fransa: Île-de-France bölgesindeki liselerde organik regl ürünleri ücretsiz.
Kenya: Devlet okullarındaki kız öğrencilere pedleri ücretsiz veriyor ve tampon üzerinden vergi alınmıyor.
Güney Afrika: Tampondan alınan vergiler kaldırıldı ve okullarda pedler ücretsiz dağıtılıyor.
Botsvana: Okul çağındaki tüm kız öğrencilere ücretsiz ped veriliyor.
Güney Kore: Başkent Seoul’de 2018’de ücretsiz regl ürünleri verilmesi 10 pilot bölgede başlatılmıştı.
Uganda: Ülkedeki tüm okullarda pedler ücretsiz veriliyor.
Zambia: Kırsal bölgelerdeki kızlara ücretsiz ped veriliyor.
Kanada: Britanya Kolumbiyası, Ontario, Noca Scotia, Prince Edward adası eyaletlerinde regl ürünleri tüm öğrencilere ücretsiz veriliyor.