İBB ‘nin 2-3 Aralık 2019 tarihlerinde düzenlediği Deprem Çalıştayında Depremde Acil Su Temini ve Kanalizasyon Hizmetleri de ele alındı.
Çalıştayın 6. Teması kapsamında ele alınan bu konuda Su Politikaları Derneği Başkanı Dursun Yıldız Deprem ve Su başlıklı bir sunum yaptı.
Yıldız sunumunda aşağıdaki konulara dikkat çekti:
Sunumunun başında “Depremler’den hemen sonra ortaya çıkan en temel ve yaşamsal ihtiyaçlardan biri içme ve kullanma suyu temini ile kanalizasyon ve çevre sağlığı hizmetleri olmaktadır. Bu acil su ihtiyacı aynı zamanda deprem sonrası çıkacağı tahmin edilen yangınların söndürülmesi için de gerekli olmaktadır. Bu nedenle sismik aktivitesi yoğun olan ve depreme hazırlık yapan ülkeler bu konularda çeşitli önlemler geliştirmiş ve uygulamışlardır.
Deprem sonrasında su ve sanitasyon hizmetlerinin verilememesi salgın hastalıkların yayılması gibi ikinci bir felakete neden olabilmektedir.
Bu nedenle Su ve Çevre sağlığı hizmetleri konusunda deprem öncesi deprem esnasında ve depremden sonra yapılması gerekenlerle ilgili fiziksel altyapı ve toplumsal bilgi ve bilinç olarak hazırlıklı olunması önem taşır. Açıklamasını yapan Yıldız
“Bu sunumda İstanbul'da depremde oluşacak su ve kanalizasyon altyapısı hasarları ve deprem sonrası barınma ,su ve çevre sağlığı hizmetleri , alınabilecek ve alınan önlemler ,dünyadan elde edilen deneyimler ile birlikte ana hatlarıyla ele alınacağını” ifade etti.
Yıldız açıklamalarına şöyle devam etti:
“Çeşitli ülkelerdeki depremde ilave ve alternatif su kaynağı olarak, deniz suyu (kıyı kentlerinde) yeraltı suyu ve toplanmış yağmur suyu kullanılması için fon ve programların yürürlüğe konduğu , fiziksel altyapı hazırlıkları yapıldığı ve mahalle semt birimlerinden başlayarak deprem sonrasında bu hizmetlerin sağlanması için toplumsal bilinç ve destek yaratılmaya çalışıldığı görülmüştür. “
Sivil Toplum Mahalle Ölçeğinde Örgütlenmeli
Dursun Yıldız açıklamasında “Ülkemizdeki ve dünyadaki depremlerden elde edilen deneyimler deprem sonrası su ve çevre sağlığı hizmetlerinin sadece belirlenmiş kamu görevlileri tarafından verilemeyeceğini ortaya koymaktadır. Bu nedenle bu konuda hizmet verebilecek olan sivil toplum kuruluşlarının ,mahalle ölçeğindeki örgütlenmelerin ve meslek odalarının üyelerinin koordineli bir şekilde verecekleri desteğe ihtiyaç duyulacaktır. Bu nedenle böyle bir yapılanmanın deprem bölgesinde ve ülke çapında gerçekleştirilmesi önem taşımaktadır. Bu kapsamda STK’ların görev yetki ve sorumluluk alanlarının belirlenmesi , diğer kurum ve kuruluşlarla aralarındaki koordinasyonun sağlanması , gerekli eğitimlerin verilmesi, kurulan bu sistemin canlı ve dinamik tutulması için tatbikatların gerçekleştirilmesi gerekmektedir.” Diyerek mahalle ölçeğinde başlatılması gereken çalışmalara vurgu yaptı.
8 İlçede Su Temini Riski Büyük
Su Politikaları Derneği Başkanı Dursun Yıldız devamla “ Daha önce yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçlar su ve kanalizasyon altyapısında çok sayıda ve büyük hasarların beklendiğini ortaya koymuştur. İstanbul’da büyüklüğü 7.0 yi aşan depremlerde özellikle Avrupa yakasında Marmara Denizi kıyısındaki ve yakınındaki ilçelerin su ve kanalizasyon şebekesi daha fazla hasara uğrayacaktır. Bu ilçelerden Büyükçekmece, ,Küçükçekmece, Avcılar, Beylikdüzü Esenyurt ,Bayrampaşa,, Zeytinburnu ve Fatih’in içmesuyu dağıtım hatları depremde beklenen en yüksek sismik yer hızı bölgesinde kalmaktadır. Bu nedenle bu bölgede hasarın büyük olacağı tahmin edilmektedir. Ayrıca bu bölgede hasara uğrayan şebekenin rehabilitasyonu da daha uzun zaman alacaktır. dedi.
Açıklamasında “Bu bölgedeki Küçükçekmece Gölü çevresi, Büyükçekmece Barajı Gövdesi ve Büyükçekmece İçme Suyu Arıtma Tesisi de depremden daha çok hasar görebilecek su temin edilen yapılar arasında bulunmaktadır. Halen günde 400 000 m3 ‘lük arıtma kapasitesi ile İstanbul’un en büyük üçüncü içme suyu arıtma tesisi olan Büyükçekmece İçme Suyu Arıtma Tesisi’nin hasara uğraması durumunda özellikle bu bölgeye ve çevresine arıtılmış içme suyu temininde uzun bir dönem sıkıntı yaşanabilecektir. Bu nedenle bu tesisin güçlendirilmesi ve/veya aynı alanda yedek tesislerin depreme çok dayanıklı olarak inşa edilip hazır tutulması uygun olacaktır.” önerisini de getiren Yıldız; İBB, Valilik ve diğer kurumlar tarafından İstanbul’da beklenen depremi çeşitli açılardan ele alan birçok değerli ve kapsamlı projeler yürütülmüş ve raporlar yayınlanmıştır. Bu çalışmalar ve raporlar ilgili kesimlerde yaratılması gereken farkındalık ve alınması gerekli önlemler açısından çok önemli bir altyapı teşkil etmiştir.ancak ilk 72 saatle ilgili olarak daha yapılması gereken çok şey bulunmaktadır dedi.
Depremde Acil Su Temini ve Çevre Sağlığı Eylem Planı Gerekli
Açıklamasında “Şimdi bilim insanlarının sürenin azaldığı uyarıları da dikkate alınarak artık hızla eylem planlarının hazırlanıp uygulamasına geçilmelidir.Bu nedenle Su Politikaları Derneği olarak yaptığımız çalışmadan elde ettiğimiz aşağıdaki önerilerimizi yetkililerin dikkatlerine sunmak istiyoruz diyen Yıldız önerilerini şöyle sıraladı;
- İBB’nin 2018 yılında ihale ettiği ve hazırlığı süren İstanbul İçmesuyu ve Kanalizasyon Master Planı çalışmaları öncelikle depremden daha fazla etkilenecek olan ilçelere yönlendirilmelidir. Bu ilçelerde hızla pilot bölgelerin tespit edilmesi ve depreme hazırlık önerileri ile yol haritasını da içeren DEPREMDE ACİL SU TEMİNİVE ÇEVRE SAĞLIĞI EYLEM PLANI olarak sunulması,
- 2014 yılında İstanbul’da 8 ilçe 50 pilot mahalledeki 8000 hanede gerçekleştirilen “Afet Odaklı Sosyal Hasargörebilirlik Analizi Projesi” pilot çalışması ile bazı veriler elde edilmişti. Bu konuda yapılacak başka bir çalışmaya ihtiyaç yoktur. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar üzerinden İstanbul’un afete karşı toplumsal başedebilirlik düzeyini arttırmaya yönelik çalışmalara başlanması,
- İstanbul’da ikamet eden başta İnşaat Mühendisleri olmak üzere tüm mühendis ve mimarlara ve diğer meslek mensuplarına meslek odalarının İstanbul Şubelerinin koordinasyonunda deprem hazırlıkları için gönüllülük teklifi götürülmesi,
- Eğitimlerde ve deprem tatbikatlarında su temini, hijyen ve çevre sağlığı konularının programa alınması, DSİ ve İSKİ’nin bu konuda eğitici rol üstlenmesi,
- İstanbul’da depremde görev alabilecek STK’larının kayıt altına alınması ve deprem bölgesi dışından yardım için gelecek olan STK’lara şimdiden çağrı çıkartılması, gönüllü olanların uzmanlık alanlarına göre yetki görev ve sorumluluklarının tespiti ,bu işlerin koordinasyonu için yetkili bir birim oluşturulması,
- İstanbul genelinde İSKİ’nin envanterindeki yaklaşık 145 kuyunun dışındaki tüm yeraltısuyu kuyularının kayıt altına alınarak sürekli su analizleri yapılması ve depremde kullanılabilme imkanının araştırılması. Bu kuyulardan toplanma merkezlerine yakın olanların sürekli kontrol edilerek işletmeye alınabilmesi için jeneratör pompa ,hidrant ve pratik su analizi cihazları gibi ekipmanların bu merkezlerde hazır bulundurulması. Halkın deprem sonrasında yeraltısuyunu, yetkililerce analizi yapılmadan, kullanmaması için bilinçlendirilmesi. Bu konuda başvurulacak yetkililerin duyurulması,
- Deprem sonrası yangınların söndürülmesinde deniz suyundan yararlanılması için gerekli görülen yerlerde altyapının oluşturulması,
- İBB web sayfasında Genel Afet Hazırlıkları kapsamında su temini ile ilgili çalışmalarda yer alan “belirlenen geçici iskan bölgelerine su ve kanal altyapı tesisatı yapılmış ve afet anında kurulacak çadır kentlerde kullanılmak üzere gerekli malzemeler temin edilmiştir” açıklamasındaki su ve kanal altyapı tesisatı yapılmış geçici iskan bölgelerinin ve su ve kanal altyapı tesisatının periyodik olarak kontrol edilmesi,
- Toplanma bölgelerinin ilave su ihtiyacını karşılayabilmek üzere uygun bölge ve kotlarda depreme dayanıklı su depoları ve dağıtım merkezleri inşa ederek bu merkezlerden toplanma bölgelerine veya yeni tespit edilecek olan uygun alanlara depreme dayanıklı su iletim hatlarının çekilmesi,
- Büyükçekmece Barajı’nın ve baraj gölü kıyısındaki içme suyu arıtma tesisinin depreme dayanıklılık analizlerinin tekrar yapılması, ihtiyaç duyuluyorsa bu tesisin en olumsuz senaryoya göre depreme dayanıklı duruma getirilmesi. Tesisin deprem sonrasındaki ani tehlike işletme planlarının hazırlanması ve uygulanacak talimatların tatbikatlarla pekiştirilmesi,
- Büyükçekmece gölü çevresinde yüksek kotlara depreme dayanıklı su depolama ve dağıtım merkezleri ve arıtma tesisinde arıtılacak olan içme suyunun bu depolara basılması ve dağıtımı için su şebekesi yapılması,
- Afet sonrasında düşen yağmurun hızlı bir şekilde toplanıp kullanılmasını sağlamak üzere uygun yerlerde pratik sarnıç uygulamaları için hazırlık yapılması,
Yıldız konuşmasının sonunda “Bu kapsamda deprem sonrası acil su temini ve sanitasyon hizmetleri için bir eylem planının hazırlanmasının da gerekli ve yararlı olacağını düşünüyoruz.”dedi.