5 Şubat’ta Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Naci Ağbal’ın “Bu yıl içinde faiz indirimini uzun bir süre gündeme almamız mümkün gözükmemektedir” açıklamasından sonra Amerikan doları, son altı ayın en düşük seviyesi olan 7,05 TL’ye geriledi. Kasım ayında Amerikan doları 8,51 TL seviyesindeydi.
Ancak dolar kurundaki düşüş ihracatçıları endişelendiriyor. Egeli ihracatçılar, kurdaki düşüşün ihracat hedeflerinde ve üretimde fiyat istikrarsızlığı yarattığından şikayet ederek Merkez Bankası’ndan kura müdahale istedi. Kurda 7,35’in "kırmızı çizgi"leri olduğunu ifade eden Ege İhracatçı Birlikleri’ne (EİB) bağlı sektör temsilcileri, kurun bu seviyenin altında seyretmesinin 184 milyar dolarlık ihracat hedefini ve üretimini tehlikeye sokacağını söyledi. İhracatçılar, Merkez Bankası’nın döviz alım limitlerini arttırarak piyasaya müdahale etmesini talep ediyor.
“Döviz kuruyla ihracatçı desteklenmeli”
Yaşanan kur değişikliklerinin yarattığı fiyat istikrarsızlığını ancak Merkez Bankası’nın çözebileceğini söyleyen Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, “İhracatçılarımız Merkez Bankası yönetimiyle bir araya gelip görüşmeli, süreci değerlendirmeli ve hassasiyetleri aktarmalı. 2021’de dünya mal ticaretinde yüzde 8 artış bekleniyor. Dolayısıyla ihracat artışı için dünyada uygun bir zemin var. Dünya ihracatından daha fazla pay alabilmemiz için döviz kuruyla ihracatçının desteklendiği bir politikaya ihtiyacımız var. Döviz kurlarında istikrar ve sürdürülebilirlik sağlanırsa ihracatımız başarıyla devam eder” dedi.
“Dolar/TL’de sert iniş çıkışlar bizi olumsuz etkiliyor”
IMF’nin Türkiye ekonomisinin 2021’de yüzde 6 oranında büyümesini öngördüğünü hatırlatan ihracatçılar, bütün ülkeler resesyon tehlikesi altındayken Türkiye’nin büyümesinde ihracat sektörünün payının büyük olduğunu kaydetti. Egeli ihracatçıların 2020 yılında yüzde 4 artışla 5,1 milyar dolarlık tarım ürünü ihraç ettiğini hatırlatan Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Birol Celep, döviz kurunun katma değerli ihracatın devamını sağlayacak seviyede olmasını istedi: “İhracatımızı, başarımızı destekleyen unsurlardan birisi rekabetçi döviz kuruydu. Yıllık hatta uzun yılları kapsayan, döviz kurunun belirli düzeylerde olacağı varsayımına dayalı ticari anlaşmalar yapıyoruz. Döviz kurlarındaki sert iniş ve çıkışlar bizi olumsuz etkiliyor. Zaman içerisinde döviz kurlarının dengelenmesini ümit ediyoruz. Elbette ki kurdaki artışın tek başına ihracat gelirlerini arttırmada rolü yok. Ticaret savaşları, korumacılık önlemleri, kur manipülasyonları, dünyada yaşanan tüm gelişmeler Dolar/TL kurundaki dalgalanmayı tetikliyor. İhracatçılar olarak beklentimiz, döviz kurunun ihracatı olumsuz etkileyen unsurlar arasında yer almamasıdır.”
“Yüksek faiz, düşük kur kısır döngüsü”
Ege Maden İhracatçıları Birliği (EMİB) Başkanı Mevlüt Kaya, Merkez Bankası’nın faiz arttırmasının finansman sıkıntısına da yol açtığını söyledi. Döviz kurundaki düşüşün toplam gelirlerinde azalma yaşanmasına neden olduğunu açıklayan Kaya, “Kurdaki istikrarsızlık devam ederse 2000’li yıllardaki gibi yüksek faiz, düşük kur kısır döngüsüne girilir. Finansal istikrarı kaybettiğimiz an arkasından gelen etkileri gidermek uzun zaman alıyor. Bu olursa ihracat hedefimiz tutmaz. Merkez Bankası’nın ivedilikle döviz rezervlerini güçlendirmesi gerekiyor” diye konuştu.
“Döviz düşünce yüzde 15-20 zararına yükleme yapılıyor”
Corona virüsü salgını, Türk madencilik ve doğal taş sektörünün en büyük ihraç pazarı olan Çin’de ortaya çıktığı için diğer sektörlerden üç ay önce salgın koşullarını yoğun şekilde hissettiklerini ifade eden EMİB Başkanı Kaya, “Madencilik sektöründe pandemi döneminde talep nazlıydı, ithalatçıların fiyat kırma taleplerine maden ihracatçılarımız döviz kurları elverdiği ölçüde cevap verdiler. Bugün döviz düşüp, maliyetler artınca pek çok maden ihracatçımız yüzde 15-20 zararına yükleme yapıyor. Bunun sürdürülebilir olması mümkün değil. Altın yumurtlayan tavukların hayatını devam ettirebileceği bir döviz kuru bekliyoruz” dedi.
“Kurda düşüş ürünlerimizin ucuza ihraç edilmesine neden oluyor”
2021 yılına 7,43 seviyesinde giren dolar kurunun kısa sürede 7,05’e gerilediğini hatırlatan Ege Mobilya Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Başkanı Cahit Doğan Yağcı da “Amerikan Doları, Türk Lirası karşısında yüzde 5 eridi. Bu koşullarda bize düşen siyasi gerginlikleri ortadan kaldıracak adımlar atmak. Hukuk ve adaleti tartışma konusu yapmadan, ekonomide istikrarı sağlamak odak noktamız olmalı. Pandemi nedeniyle bütün sektörler zaten sarsıldı. 2021 yılında bu devam etmemeli. Pandemiye rağmen EİB üyelerinin 2020 ihracatı 13 milyar doları aştı. Döviz kurlarının gerilemesi ürünlerimizin ucuza ihraç edilmesine neden oluyor. İhracat sektörü, Türkiye ekonomisinin pozitif büyüme beklentisini diri tutan önemli bir çıpadır” şeklinde konuştu.
“Kur hedefimiz yok”
İhracatçıların kurun düşmesi için gerekli gördükleri Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin hızla arttırılması talebine karşın TCMB Başkanı Ağbal, bu yönde acele etmeyeceklerini açıkladı. “Şeffaf yöntemlerle ve herhangi bir kur seviyesi hedeflemeksizin döviz rezervlerinin güçlendirilmesini amaçlıyoruz” diyen Ağbal, rezervleri yerleşiklerin dolarizasyon eğiliminin tersine dönmesinin sağlanmasının ardından döviz alım ihaleleri yoluyla arttırmayı planladıklarını söyledi. Ağbal, Piyasadaki döviz arzının döviz talebine göre güçlü ve istikrarlı şekilde yükseldiği dönemlerde dalgalı kur rejimi ile uyumlu olmak kaydıyla, döviz alım ihaleleri düzenleyebileceklerini belirtti.
Enflasyonda yüzde 5 hedefini sağlayana kadar sabırlı olacaklarını kaydeden TCMB Başkanı Ağbal, “Yukarı yönlü risklerin varlığını kabul ediyoruz ve bu risklerin gerçekleşmesi durumunda ilave sıkılaşmaya gidip bunların enflasyon görünümü üzerindeki etkisini azaltacağız” ifadelerini de kullandı.