Kamu hukuku uzmanı, akademisyen Prof. Dr. Kemal GÖZLER kurucusu, tasarımcısı, yayıncısı, sahibi olduğu www.anayasa.gen.tr isimli sitesinde, 23 Ocak 2021 tarihinde, İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı İrfan Fidan'ın Anayasa Mahkemesi üyeliğine atanmasıyla ilgili bir makale yayınladı.
www.anayasa.gen.tr/irfan-fidan-olayi.htm
Prof. Gözler'in bu öğretici makalesini köşemde 4 bölüm olarak yayınlamaya karar verdim.
Tamamı olmamak şartıyla kısmen alıntılanmasına izin verdiği makalesinden önemli bölümleri aşağıda yazdım.
Makalenin tamamını aşağıdaki link'ten okuyabilirsiniz:
www.anayasa.gen.tr/irfan-fidan-olayi.htm
"Aslında bir ülkede kuvvetler ayrılığına 'elveda' dedikten sonra daha çok şeye 'elveda' demek gerekiyor."
Kemal Gözler
"Anayasamızın 146’ncı maddesine göre Anayasa Mahkemesi'nde Yargıtay'dan gelmiş olan bir üye emekliye ayrılacağı zaman yerine yenisinin belirlenmesi için önce Yargıtay Genel Kurulu'nda bir seçim yapılıyor, sonra da bu seçimlerde en çok oy alan üç aday arasından biri Cumhurbaşkanı tarafından Anayasa Mahkemesi'ne üye olarak seçiliyor.
İstanbul Başsavcısı Sayın İrfan Fidan, Hâkimler ve Savcılar Kurulu'nun 27 Kasım 2020 tarih ve 606 sayılı kararıyla Yargıtay üyeliğine seçildi (1).
Sayın İrfan Fidan’a Yargıtay üyeliğine seçilmesine ilişkin mazbata Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından 11 Aralık 2020 tarihinde verildi (2).
Yargıtay Genel Kurulu'nda Anayasa Mahkemesi üyeliği için Cumhurbaşkanı'na önerilecek üç adayın belirlenmesi amacıyla 1 Aralık 2020 tarihinde seçim yapılması gerekiyordu.
Ancak Yargıtay Başkanlığı, bu seçimi Covid-19 sebebiyle 17 Aralık 2020 tarihine erteledi (3).
1 Aralık 2020 tarihinden itibaren gazetelerde bu ertelemenin gerçekte İrfan Fidan’ın Anayasa Mahkemesi'ne seçilmesini sağlamak amacıyla yapıldığı iddiasını içeren haberler yayınlandı (4).
Keza gazetelerde İrfan Fidan’ın gerçekte Anayasa Mahkemesi'ne üye seçilmesi için Yargıtay'a atandığı, ilerideki günlerde de Yargıtay Genel Kurulu'nda Anayasa Mahkemesi üyeliği seçimlerinde İrfan Fidan’ın seçileceği, bu amaçla da bu seçimlerde aday olan bazı üyelerin adaylıktan çekileceği, keza Cumhurbaşkanı'nın İrfan Fidan’ı Anayasa Mahkemesi'ne üye olarak atayacağı yolunda iddialar ileri sürüldü (5).
Gerçekten de İrfan Fidan Anayasa Mahkemesi üyeliği seçimlerine adaylığını koydu, daha önce adaylığını ilan eden iki Yargıtay üyesi seçimlerden önce adaylıktan çekildi, seçimlerde İrfan Fidan en yüksek oyu aldı,
Cumhurbaşkanı İrfan Fidan’ı Anayasa Mahkemesi üyeliğine atadı.
Olaylar adım adım şöyle gelişti:
2 Aralık 2020 tarihli gazetelerde İrfan Fidan’ın Yargıtay üyesi olarak henüz görevine fiilen başlamadan Anayasa Mahkemesi üyeliği seçimlerinde adaylığını duyurduğu yolunda haberler çıktı (6).
Anadolu Ajansı'nın bildirdiğine göre üyelik için daha önceden Yargıtay üyeleri Mustafa Erol, Mikail Özdemir, Şaban Kazdal, Nevzat Özsoy ve Nazmiye Beyazıtoğlu Kuşçuoğlu aday olmuşlardı.
17 Aralık 2020’de yapılan Anayasa Mahkemesi üyeliği seçimi başlamadan önce Mikail Özdemir ve Şaban Kazdal adaylıktan çekildiklerini açıkladı.
Seçimde 340 Yargıtay üyesi oy kullandı.
Adaylardan İrfan Fidan 107, Nevzat Özsoy 65, Mustafa Erol 52, Nazmiye Beyazıtoğlu Kuşçuoğlu 45, Mahmut Coşkun 35 oy aldı.
Oylardan 21’i boş çıktı, 15’i geçersiz sayıldı (7).
Seçimden sonra en çok oy olan üç adayın isimleri Cumhurbaşkanı'na Yargıtay Başkanlığı tarafından bildirildi.
22 Ocak 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı kendisine önerilen üç adaydan biri olan İrfan Fidan’ı Anayasa Mahkemesi'ne üye olarak atadı (8).
Görüldüğü gibi, Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından 27 Kasım 2020 tarihinde Yargıtay üyeliğine seçilen Sayın İrfan Fidan, atanmasından sadece 20 gün sonra, Yargıtay Genel Kurulu'nda 17 Aralık 2020 tarihinde yapılan Anayasa Mahkemesi üyeliğine aday gösterme seçimlerinde en yüksek oyu aldı.
İstanbul Başsavcısı olan Sayın İrfan Fidan’ın Yargıtay'daki görevine 27 Kasım 2020 tarihinde değil, hayatın olağan akışı göz önünde bulundurulursa, birkaç gün sonra başlamış olması gerekir (9).
Gazetelerde İrfan Fidan’ın Yargıtay Genel Kurulu tarafından seçildiği gün itibarıyla Yargıtay’da henüz bir dosyaya bakmamış olduğu yolunda haberler çıktı (10).
17 Aralık 2020 tarihinde Yargıtay Genel Kurulu'nun İrfan Fidan’a oy veren saygıdeğer üyeleri, 27 Kasım 2020 tarihinde atanan Sayın İrfan Fidan’ı çok kısa bir süre içinde yakından tanıma imkan ve şansını bulmuşlar.
Bu olaylarda Anayasaya bir aykırılık var mı?!
Hayır.
Hâkimler ve Savcılar Kurulu'nun İrfan Fidan’ın Yargıtay'a üye atanmasına ilişkin 27 Kasım 2020 tarih ve 606 sayılı kararı Anayasamızın 154’üncü maddesinin ikinci fıkrasına uygun.
Yargıtay Genel Kurulu'nda normalde 1 Aralık 2020 tarihinde yapılması gereken Anayasa Mahkemesi üyeliği seçiminin 17 Aralık 2020 tarihine ertelenmesinde bir hukuka aykırılık var mı?!
Bilmiyorum.
İrfan Fidan’ın Anayasa Mahkemesi seçimlerinde aday olması hukuka aykırı mı?!
Hayır.
Anayasamızda veya bir başka kanunumuzda yeni seçilmiş Yargıtay üyelerinin Anayasa Mahkemesi üyeliği seçimlerinde aday olmasını yasaklayan, Anayasa Mahkemesi üyeliğine adaylık için Yargıtayda belli bir süre çalışmış olmak gibi kıdem şartı getiren bir hüküm yok.
Daha önce aday olan Mikail Özdemir ve Şaban Kazdal’ın 17 Aralık 2020’de yapılan Anayasa Mahkemesi üyeliği seçimi başlamadan önce adaylıktan çekilmeleri hukuka aykırı mı?!
Hayır.
Yargıtay Genel Kurulu'nda 17 Aralık 2020’de yapılan Anayasa Mahkemesi üyeliği seçiminde bir hukuka aykırılık var mı?!
Özellikle, Yargıtay'ın 107 üyesinin İrfan Fidan’a oy vermesi hukuka aykırı mı?!
Hayır.
Yargıtay Başkanlığı'nın, söz konusu seçimden sonra en çok oy olan üç adayın isimlerini Cumhurbaşkanı'na bildirmesi Anayasamıza aykırı mı?!
Hayır.
Bu, Anayasamızın bir emridir.
22 Ocak 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı'nın kendisine önerilen üç aday arasından İrfan Fidan’ı Anayasa Mahkemesi'ne üye olarak ataması Anayasamıza aykırı mı?!
Hayır.
Bizzat bunu Anayasamızın 146’ncı maddesi öngörmüştür.
Dahası Cumhurbaşkanı, üç adaydan en az oy alanını değil, en çok oy alanı atayarak Yargıtay'ın iradesine saygı duyduğunu da göstermiştir.
Görüldüğü gibi her şey Anayasamıza ve kanunlarımıza uygun bir şekilde cereyan etmiştir.
O hâlde neden bu olay bu kadar eleştiriliyor?!
Sorun ne?!
Sorun şu ki, ortada anormal bir durum var, dahası bu anormal durum Anayasa Mahkemesi'nin etkililiğini bitirmeye aday bir durum.
Anayasa Mahkemesi üyeliği için aday belirleme seçimlerine, sadece 20 günlük bir üyenin katılması, bu seçimlerde Yargıtay'da yıllarca çalışmış adayları geçerek en çok oyu alması, Yargıtay tarihinde görülmemiş bir şey.
58 yıl boyunca Anayasa Mahkemesi'ne bu şekilde Yargıtay'dan seçilmiş 44 üye olmuş.
Bu üyelerin isimleri, Yargıtay'a atanma tarihleri, Anayasa Mahkemesi'ne seçilme tarihleri ve Anayasa Mahkemesi'ne seçilmeden önce Yargıtay'daki görev sürelerini gösteren bir tablo EK-1’de verilmiştir.
EK-1’de verilen tablodan görüleceği üzere, Yargıtay tarihinde, Yargıtay'a atandıktan 20 gün sonra, Anayasa Mahkemesi üyeliği aday belirleme seçimlerine katılan ve bu seçimlerde seçilen, İrfan Fidan dışında bir başka Yargıtay üyesi yok.
Tablonun son sütunun incelenmesinden görüleceği üzere Yargıtay'dan Anayasa Mahkemesi'ne seçilen üyelerin Yargıtay'daki görev süresi ortalama dokuz yıldır.
İrfan Fidan’ın ise Anayasa Mahkemesi üyeliğine Yargıtay tarafından aday gösterilebilmesi için Yargıtay'da yirmi günden az bir süre görev yapması yetmiştir.
İrfan Fidan ile Anayasa Mahkemesi'ne seçilen diğer Yargıtay üyeleri arasında neden böyle bir fark olduğu sorusunu sormak, sanıyorum, her Türk vatandaşının hakkı.
Bu istatistiksel veriler ortada anormal ve alışılmadık bir durum bulunduğu göstermektedir.
Yüksek yargı, geleneklerin, istikrarın, kıdemin, tecrübenin olduğu yerdir.
Yargıtay tarafından Anayasa Mahkemesi'ne seçilen 44 üyenin ortalama kıdem süresi dokuz yıl iken, şimdi yirmi günlük bir üyenin seçilmesi Yargıtay'ın gelenekleriyle ne derece bağdaşır?!
Yargıtay'ın saygıdeğer üyeleri, yetkilerini kendi adlarına değil, egemenliğin sahibi olan Türk milleti adına kullanır.
Türk milletinin her üyesinin ortada bulunan bu anormal ve alışılmadık durumdan kuşku duymaya ve bunu sorgulamaya ve eleştirmeye hakkı vardır.
Yapılması gereken şey, bu soruların ve eleştirilerin bir şekilde önüne geçmek değil, Sayın İrfan Fidan’ın Anayasa Mahkemesi üyeliğine siyasî bir saikle değil, tamamıyla ehliyetle ve liyakatle seçildiğini ikna edici bir şekilde kamuoyuna açıklamaktan ibaret.
Bu seçimde Sayın İrfan Fidan’ın Yargıtay'ın kıdemli üyelerinin önüne geçiren istisnaî meslekî vasıflarının neler olduğu gösterilmelidir.
Bir yüksek mahkeme, bu tür eleştirilere cevap veremezse veya bu tür eleştirileri geçiştirmeye kalkarsa veya bu tür eleştirileri dile getirenleri susturmaya teşebbüs ederse, işte o zaman güvenirliğini ve saygınlığını yitirir."
(Devamı yarın)
Kaynak:
Kemal Gözler, “Elveda Anayasa Mahkemesi: İrfan Fidan Olayı”, www.anayasa.gen.tr/irfan-fidan-olayi.htm
[1] Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulu, 27 Kasım 2020 Tarih ve 606 Sayılı Kararı, Resmî Gazete, 28 Kasım 2020, Sayı 31318.
[2] Hâkimler ve Savcılar Kurulu, “Yargıtay Üyeleri Mazbata Töreni” Başlıklı Duyuru, www.hsk.gov.tr/...-toreni.aspx.
[3] Fevzi Çakır, Haber Türk, 1 Aralık 2020, www.haberturk.com/...-2888759.
[4] Örneğin bkz.: “İrfan Fidan'ın AYM üyesi olması için Yargıtay seçimleri ertelendi iddiası”, Cumhuriyet, 2 Aralık 2020, www.cumhuriyet.com.tr/...-1795586.
[5] Örneğin bkz.: “Fidan, Yargıtay üyeliği görevine başlamadan AYM adayı oldu!”, Sözcü, 2 Aralık 2020, www.sozcu.com.tr/...-6150867/;
Gökçer Tahincioğlu, “27 Kasım’da Yargıtay’a seçilen eski İstanbul Başsavcısı İrfan Fidan hızlı başladı: Anayasa Mahkemesi üyeliğine adayım”, T24, 2 Aralık 2020, https://t24.com.tr/...,918290;
“Yeneroğlu'ndan HSK açıklaması: Yüksek yargı şekillendirilmeye çalışılmakta”, Karar, 2 Aralık 2020, www.karar.com/...-1596001;
T24, 2 Aralık 2020, https://t24.com.tr/...,918282).
“Yargıda İrfan Fidan 'operasyon'u: Talimatla oy verecekler”, Cumhuriyet, 16 Aralık 2020 Çarşamba, www.cumhuriyet.com.tr/...-1799134;
“Tahminler doğru çıktı: İrfan Fidan Yargıtay’dan AYM’ye geçiyor!”, Serbestiyet, 2 Aralık 2020, https://serbestiyet.com/...-46444/;
“Yeneroğlu: Yargıtay’ın iradesine el konuldu”, Karar, 16 Aralık 2020, https://www.karar.com/...-1597607.
https://tele1.com.tr/...-289598/.
Burada alıntı yapmaksızın sadece gazete haberlerinin künyesini veriyorum.
Konuyla ilgili gazetelerden değil, ama TBMM Tutanağından bir alıntı yapayım:
TBMM Genel Kurulunda, 25 Aralık 2020 Cuma günü yaptığı konuşmada İstanbul Milletvekili Zeynel Emre şöyle demiştir:
“İrfan Fidan…, önce Yargıtaya üye seçiliyor, sonra, Yargıtayın 4 Aralıktaki Anayasa Mahkemesine üye seçeceği toplantı Covid nedeniyle erteleniyor üç hafta. Sonra, Covid’in oransal olarak 2 katına çıktığı bir durumda bu seçim oluyor; sonra, adamın yüzünü görmeyen, Yargıtayda bir kararın altına imza atmamış İrfan Fidan’ı 107 Yargıtay üyesi paşa paşa Anayasa Mahkemesi için 1’inci sıradan aday gösteriyor”
(Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurul Tutanağı, 27. Dönem 4. Yasama Yılı, 39. Birleşim, 25 Aralık 2020 Cuma, www.tbmm.gov.tr/...127).
[6] Örneğin Fevzi Çakır, “İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı İrfan Fidan, AYM üyeliğine aday oldu”, HaberTürk, 2.12.2020, www.haberturk.com/...-2888759.
Sayın İrfan Fidan’ın Yargıtay üyelerine gönderdiği adaylık mesajına bu haberden ulaşılabilmektedir.
[7] Kemal Karadağ, “Yargıtay'da Anayasa Mahkemesi üyeliği için seçim yapıldı”, Anadolu Ajansı, 17 Aralık 2020, www.aa.com.tr/...2080084.
[8] 22 Ocak 2021 Tarih ve 2021/54 Sayılı Anayasa Mahkemesi Üyeliğine Seçme Kararı, Resmî Gazete, 23 Ocak 2021, Sayı 31373 (www.resmigazete.gov.tr/...-21.pdf).
İrfan Fidan, Yargıtay tarafından 17 Aralık 2020 tarihinde yapılan seçimlerle aday olarak gösterilmiştir.
Cumhurbaşkanı tarafından ise 22 Ocak 2020 tarihinde Yargıtay üyeliğine seçilmiştir.
Arada 36 günlük bir süre vardır.
Bu sürenin 10 Ocak 2021 tarihine kadar olan ilk 24 gününde problem yoktur.
Çünkü İrfan Fidan’ın yerine atanacağı Anayasa Mahkemesi üyesi Burhan Üstün’ün emeklilik tarihi 10 Ocak 2021’dir.
Bu tarihten 22 Ocak 2021 tarihine kadar geçen 12 günlük süre ise bir gecikmedir.
Bir kamu görevine Anayasanın öngördüğü süreden 12 gün gecikerek atama yapılması düzenli idare ilkesine aykırıdır.
10 Ocak 2020 ile 22 Ocak 2020 tarihleri arasında Anayasa gereği 15 üyeden oluşması gereken Anayasa Mahkemesi fiilen 14 üyeden oluşmuştur.
[9] Bu makalenin 23 Ocak 2021 günü saat 12:30'da yayınlanan ilk versiyonunda, Sayın İrfan Fidan'ın görevine, mazbata tarihi itibarıyla, yani 11 Aralık 2020 tarihi itibarıyla başladığını varsaymıştım.
Bir okuyucum, Yargıtay üyelerinin mazbata tarihininden önce göreve başlayabileceği konusunda beni uyardı.
Bunun üzerine, makalemde Sayın Sayın İrfan Fidan’ın görevine 11 Aralık 2020 tarihinde başladığına yönelik ibareleri 23 Ocak 2021, Saat 22:30 itibarıyla düzelttim (Bu dipnot 24.1.2021, Saat 12:40'de eklenmiştir. K.G.).
[10] Örneğin Serkan Alan, “Muhalefetten AYM üye seçimi tepkisi: Sarayın yargıya müdahalesinin ispatı”, Gazete Duvar, 17 Aralık 2020, www.gazeteduvar.com.tr/...-1507620;
“Yargıtay’da bir dosyaya bakmamış” ; “Öztrak’tan 107 Yargıca: ‘Yargıtay'da tek dosyaya bakmadı, nasıl oy verebildiniz?’”, BİA Haber Merkezi, 18 Aralık 2020, https://bianet.org/...-verebildiniz.
EK-1: Anayasa Mahkemesine Yargıtaydan Seçilen Üyelerin Yargıtaydaki Görev Süreleri
Cüneyt Şaşmaz