ANKARA (AA) - İşgal altındaki toprakları kurtarmak için Allahuekber ve Soğanlı dağları başta olmak üzere, Kars'ın Sarıkamış ilçesinde 1. Dünya Savaşı'nda şehit olan askerler için yurdun dört bir yanında etkinlikler düzenlenecek.
Rusların sıcak denizlere inme hayalini engellemek için başlatılan ve "son 140 yılın en acı olaylarından biri" olarak nitelendirilen harekat nedeniyle, her yıl ocak ayının ilk haftasında şehit askerleri anmak için programlar yapılıyor.
Rusların bölgedeki stratejik konumunu engellemek için Türk tarihi açısından bu denli önemli harekatta şehit olanları anmak amacıyla, 3-5 Ocak'ta Gençlik ve Spor, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler ile Milli Eğitim bakanlıklarının desteğinde etkinlikler gerçekleştirilecek.
"Osmanlı Rusların Anadolu'daki nüfuzunu engellemek istiyordu"
Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Cumhuriyet Tarihi Ana Bilim Dalı Dr. Öğretim Üyesi Mevlüt Yüksel, harekatın Türk ve Rus tarihi açısından önemini AA muhabirine anlattı.
Harekatın Türk ve Rus orduları için farklı amaçlar taşıdığını ifade eden Yüksel, "Osmanlı Devleti, Rusların Anadolu'daki nüfuzunu engellemek istiyordu. Çünkü Rusların ilerlerken hem Karadeniz hem de Doğu Anadolu'yu kullanıp, sıcak denizlere inme hayali vardı. Osmanlı Devleti ise başarılı olunması halinde Anadolu ve Orta Asya Türklüğünü birleştirme amacı gütmüştür." dedi.
Yüksel, Sarıkamış'ın Rus ordusu için önemli bir iaşe ve barınma yeri olduğuna işaret ederek, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Harekat planı Enver Paşa ve Genelkurmay ikinci başkanı Hafız Hakkı Paşa'nın düşündüğü plandır. Rusların eserlerine baktığımızda harekatın Türkler lehine olduğunu görüyoruz ama ilerleyen safhada kolordunun başındaki Hafız Hakkı Paşa'nın güzergahı değiştirmesi olumsuzluğa neden olmuş. Bu sırada Rus ordusundan bir birliği yenmiş ama zamanında Sarıkamış önlerine gelememiş olması harekatın başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olmuştur. Çünkü ordunun en kuvvetli birimi 10'uncu Kolordu'dur."
"Doğu Anadolu'nun korunması lazımdı"
Ordu birliklerinin geç kalması nedeniyle diğer birliklerin zor durumda kaldığını dile getiren Yüksel, şöyle devam etti:
"22 Aralık'tan itibaren Türk ordusunun soğukla mücadelesi oldu. 24-25 Aralık gecesi de Allahuekber Dağları'na harekat esnasında 10'uncu kolordunun donması sonucunda Türk ordusunun bir kısmının şehit düştüğünü söyleyebiliriz. Sarıkamış'tan sonra Doğu Cephesi'nde büyük miktarda asker kaybı oldu çünkü muharebeler devam etti. Osmanlı bunu telafi etmek için seferberlik başlatarak askere alma işlemi yaptı çünkü Doğu Anadolu'nun korunması lazımdı. Rusların savunma yapmasının yanı sıra bölgede hastalıklar başlamış, halk ve orduyu derinden etkileyen çokça şehit vermemize neden olmuştur."
Yüksel, Osmanlı'nın o dönemde 7 cephede mücadele ettiğini hatırlatarak, bu nedenle tüm imkanların seferber edildiğini aktardı.
Rusların Sarıkamış içlerine kadar ilerlediğini anlatan Yüksel, şunları kaydetti:
"Sarıkamış içlerinde Rus birliklerini mağlup etmiş ordumuz var. Bazı eserlerde tek kurşun atmadan Türk askerlerinin şehit olduğu yönünde bilgiler var ama kayıtlarda da sabittir 'tek kurşun atmadan şehit olmuşlar' ifadesi doğru değildir. Hastalıktan verdiğimiz kayıplar, bölgede Ruslara karşı mücadele edecek asker açısında zafiyetin doğmasına neden olmuş. Osmanlı bunu gidermek için ikinci seferberliği başlatmış ve yine askere alımlar olmuş. 3'üncü Ordu, Ruslara karşı kahramanca mücadele etmiş ve onları bir yerde tutmaya çalışsa da bunda çok başarılı olamıyor. Çünkü ciddi anlamda yıpranma söz konusu. Doğu Anadolu'da Rus işgalleri başlıyor ve 1915'in mayıs ayında Van, Bitlis, Erzurum, Trabzon alınıyor. Dolayısıyla Sarıkamış Harekatı sonrasında da Doğu Anadolu'nun Trabzon'a kadar işgale uğradığını söyleyebiliriz."