Dünyanın en eski alışveriş merkezlerinden Kapalıçarşı’nın tarihi sokaklarından her gün yerli ve yabancı binlerce turist geçiyor. 559 yıllık tarihi boyunca pek çok olaya tanıklık eden Kapalıçarşı da tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüsten nasibini aldı. Pandemiyle birlikte alınan tedbirler çerçevesinde Kapalıçarşı, 24 Mart’ta geçici olarak kapılarına kilit vurdu.
Tarihi boyunca ilk defa bu kadar uzun süre kapılarını kapatan çarşı, vaka sayılarının azalması ve normalleşme süreciyle birlikte tekrar açıldı. 1 Haziran’da yeniden ziyaretçilerine kavuştu.
Kapalıçarşı Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Kurtulmuş, pandeminin her yer gibi kendilerini de etkilediğini söyledi. Kurtulmuş, “Bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de çok hassas bir dönem geçirdik. Bu süreçte Kapalıçarşı’nın ziyarete açık olmaması gerektiğine karar verildi ve bir dönem kapalı kaldı. Bu, çarşı tarihinde nadir rastlanan bir durumdur" diyor.
Kapalıçarşı İstanbul için bir ticaret merkezi olmanın ötesinde anlamlar taşıyor. Bu nedenle sessizliğe büründüğü iki ay, kent kültürü açısından da büyük bir sessizlikti. Kurtulmuş, insanların tarihi sokaklardan el ayak çekmesini ve sonraki süreci şöyle anlatıyor:
"Ziyaretçiye kapalı olduğu dönemde herkes çok özledi Kapalıçarşı’yı. Açıldığı ilk gün bile giriş sayıları güzeldi ve hızla arttı. Geçen sene bu zamanlardaki ziyaretçi girişlerini tabii beklemiyoruz. Pandemi devam ediyor. Farklı bölgelerden gelen ziyaretçiler bizi umutlandırıyor"
"ESNAFIMIZ PANDEMİ KONUSUNDA ÇOK DİKKATLİ"
Kapalıçarşı da tıpkı diğer iş yerleri ve işletmeler gibi sıkı normalleşme tedbirleriyle kapılarını açtı. Çarşı açılmadan önce baştan ayağa dezenfekte edildi. Kurtulmuş, pandemi tedbirlerinden taviz vermediklerini vurguluyor ve ekliyor:
“Çarşımız düzenli olarak dezenfekte ediliyor. Bütün girişlerde ziyaretçilerimizin ateşi ölçülüyor. Belli noktalarda el dezenfeksiyon istasyonları yaptık. Sosyal mesafe etiketleri yerlere yapıştırıldı ve düzenli olarak yenileniyor. Esnaflarımız pandemi konusunda çok tedbirli. Dükkanlar kalabalık değil ve metrekareye göre müşteri alıyorlar. Yönetimimiz tarafından düzenli olarak uyarı anonsları yapılıyor. Çarşıya maskesiz girmek yasak. Kapalıçarşı corona virüsle ilgili bütün tedbirleri aldı diyebiliriz"
AÇILDIĞI İLK GÜN 35 BİN 678 KİŞİ ZİYARET ETTİ
Toplam 110 bin 868 metrekarelik alana yayılan Kapalıçarşı’nın 45 bin metrekarelik kapalı alanında 65 sokak ve 12 han yer alıyor. Kuyumculardan baharatçılara, halıcılardan antikacılara kadar çarşıda 3 bin 600 dükkan bulunuyor. Corona virüsün çarşıda yarattığı etkiyi Kurtulmuş, “Pandemi sürecinden etkilenmeyen sektör olmadı. Doğal olarak Kapalıçarşı’daki sektörler de etkilendi. Özellikle turistik eşya satanlar, halıcılar ve dericiler çok etkilendi” sözleriyle anlatıyor.
Kapalıçarşı’yı her yıl dünyanın ve Türkiye’nin dört bir yanından 40 milyonu aşkın kişi ziyaret ediyordu. Günlük olarak bakıldığında ise ortalama 140 bin kişinin yolu çarşıya düşüyordu. Küresel çapta etkili olan salgın nedeniyle çarşı, açıldığı ilk gün 35 bin 678, ikinci gün 45 bin 683, üçüncü gün ise 30 bin 799 kişiyi ağırladı.
ZİYARETÇİ SAYISI YARI YARIYA DÜŞTÜ
Haziran 2019’da 3 milyon 117 bin 517 kişinin ziyaret ettiği Kapalıçarşı, bu yılın aynı döneminde 1 milyon 34 bin 164 kişi tarafından gezildi. Temmuz, ağustos ve eylül aylarında da ziyaretçi sayısı aynı oranlarda seyretti. Rakamlar, ziyaretçi sayısının yarı yarıya gerilediğini ortaya koydu.
Bu tabloya rağmen esnaf da Kapalıçarşı Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Kurtulmuş da umutlu. Kurtulmuş, “Pandemi döneminde Rusya ve Balkan ülkelerinden gelen ziyaretçiler çoğalmaya başladı. Arap ülkeleri de keza ziyaretlerini, alışverişlerini çarşımızda yapıyor. Türkiye’nin her yerinden ziyaretçilerimiz de gelmeye devam ediyor” sözleri ile bu umudu dile getiriyor.
KAPALIÇARŞI HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER
Kapalıçarşı, İstanbul'un merkezinde Beyazıt, Nuruosmaniye ve Mercan semtlerininin ortasında yer alan dünyanın en büyük çarşısı ve en eski kapalı çarşılarından biri.
Kapalıçarşı 110 bin 868 m2'lik bir alana yayılmış, 45 bin m2 kapalı alana, 65 sokak üzerinde 3600 dükkan ve toplam 14 hana sahip.
Günümüzde çoğu değişikliğe uğrasa da Kapalıçarşı'nın sokakları ve hanlarının taşıdığı adlar ile eskiden orada ne yapıldığını, ne satıldığını anlamak mümkün.
KAPALIÇARŞI NE ZAMAN KURULDU?
Fatih Sultan Mehmet'in Kapalıçarşı'nın inşaatına başladığı 1461 yılı, Kapalıçarşı'nın kuruluş yılı olarak kabul görmüş. Asıl büyük çarşı ise Kanuni Sultan Süleyman tarafından ahşap olarak inşa ettirilmiş.
KAPALIÇARŞI'NIN KAÇ KAPISI BULUNUYOR?
Çarşı'nın 11 kapısı bulunuyor.
Bunlar; Beyazıt, Çarşıkapı, Çuhacıhan, Kuyumcular, Mahmutpaşa, Nuruosmaniye, Örücüler, Sepetçihan, Takkeciler, Tavukpazarı ve Zenneciler.
Osmanlı döneminde içinde Bedesten de bulunan kapalıçarşılar, sarayın değerli eşyalarının korunduğu hazine olmanın yanısıra ticaret yoluyla sermaye birikimi yapılmasına yol açan birer finans merkezi işlevi de taşıyordu.
Fatih Sultan Mehmet, Ayasofya'ya gelir getirmesi amacıyla Cevahir ve Sandal bedestenlerini kurdurmuş, bunların etrafında 250 yıl boyunca İstanbul Kapalıçarşısı gelişmişti.
Günümüzdeki bedestenler artık işlevlerini yitirmiş olsa da, bugün Kapalıçarşı'da oluşan arz ve talep göstergeleriyle Türkiye'deki altın ve döviz fiyatları için "Kapalıçarşı" hala önemli bir merkez.
"KAZANÇ DENİLEN ŞEY HAVAYA UÇAN BİR VAHŞİ KUŞTUR"
Evliya Çelebi, Kapalıçarşı'yı muazzam güçlü bir kale gibi tanımlamıştı. Çelebi, 1640'lı yıllarda Kapalıçarşı esnafını ise şöyle anlatmış:
"İstanbul'un kalabalık ve seçme yerinde, Osmanoğulları'nın büyük hazinesidir ki güya kahkaha kalesidir. Bütün sefere gidenlerin, vezirlerin ve âyânın malları buradadır ki yeraltında nice yüz demir kapılı mahzenleri vardır… Doğuya açılan kuyumcular kapısı vardır ki bu kapı üzerinde kanatlarını açmış korkunç bir kuş sureti vardır… Bu sureti kapıya nakşetmekteki amaç şuydu: Kazanç denilen şey havaya uçan vahşi bir kuştur. Eğer bu kuşu nezaketle avlayabilirsen bu bezistanda kâr edebilirsin!"
KAPALIÇARŞI ZİYARET GÜN VE SAATLERİ
Mimarisinin büyüklüğü ve ihtişamı ile ön plana çıkan, 500 yılı aşkın süredir İstanbul'un en önemli ticaret merkezlerinden biri olmayı sürdüren Kapalıçarşı'yı resmi tatiller ve pazar günleri dışında haftanın her günü ziyaret edebilirsiniz.