Ancak rakamlar bunun öyle zannedildiği gibi kolay biteceğini göstermiyor. Diğer yandan, hepimizin can derdinde olduğu ve burnumuzdan soluduğumuz bugünlerde; farklı bir savunma konusunu ele almanın, önemli değilse, hiçbir yararının olmadığını düşünüyorum. O nedenle önemli olabileceğini düşündüğüm ancak, bizden uzakta yaşanan bir meseleyi; korona ekseninde ama farklı bir yaklaşımla izah etmeye çalışacağım.
Korona salgın olayları hızla yaşanırken; bazı açık kaynaklarda, normal sayılabilecek bir kısım askeri vakalar normalin dışıymış gibi gözükmeye başladı. Örneğin, 1 yıl öncesinden planlı bir NATO tatbikatı olan Defender Europe 2020, Amerikalı askerlerin Almanya’da görülmesiyle birlikte; kamuoyunun bir kısmında, işi istilaya kadar götüren farklı algılama ve yazılara neden oldu. Korona, hepimizin sinirlerini haliyle bozmaya başladı. Bu nedenle ben de yorum yaptığım savunma konularında, mümkün olduğu kadar; kaynakları iyice gözden geçirip, mantıklı açıklamalar yapmaya çalışıyorum. Sağlığımızın ön planda olduğu ve zorunlu olarak evde kaldığımız şu günlerde, iş ve meşgalelerimizde kimi zaman, doğal olarak, ayrıntılar gözümüzden kaçabiliyor ve mesele komplo teorilerine kadar uzanabiliyor.
Bugün sizlere, farklı, gerçek ancak en azından bir kısım okuyucuya ‘‘acaba’’ dedirtme olasılığı yüksek bir olaydan bahsetmek istiyorum. Atlantik Okyanusu’nda birileri, sanki büyük bir film prodüksiyonunu sergiliyor gibi bir görüntü var. Gerçek açık verilerle bakılıp, incelendiğinde; bu Atlantik konusunda, bir tuhaflık olduğunu düşünüyorum. Ancak, diğer tatbikat yorumlarında katılmadığım benzeri algılar da yaratmak istemiyorum.
Peki, Atlantik Okyanusu’nda neler oluyor? 2019 yılı içinde Rus donanmasının bir hayli hareketli olduğunu, birkaç yazımda belirtmiştim. Dünyanın farklı denizlerinde icra ettikleri balistik füze test atışları ve deniz tatbikatları, önceki dönemlere göre bir hayli artış göstermişti. Örneğin kasım ayında, 10 adet olduğu iddia edilen Rus denizaltısının bir anda Atlantik’e inişi; Batı dünyasında epey tepki yaratmıştı.
Şimdilerde ise durum, birkaç ilaveyle daha ilginç bir hal almaya başladı. Koronadan kırılan İngiltere’de bir kısım açık kaynakları takip ettiğinizde; Manş Denizi ve çevresinde Rus harp gemilerinin geçiş ve hareketliliklerinin, normalin üzerinde bir artış gösterdiğini ve İngiliz Deniz Kuvvetlerine bağlı unsurların önemli bir bölümünün bu gemileri izlemeye çalıştığını görürsünüz. Karakol faaliyetlerine katılan İngiliz gemilerinin isim isim verildiği bu haberlerin yanı sıra Rus hava unsurlarının da bölgede sürekli uçuş halinde olduğu belirtilmektedir.
Bu konu, İngiliz yerel kaynaklarının dışında; şu sıralar, Reuters ve CNN gibi haber kaynaklarında da yer almaya başladı.
Açık kaynakları incelediğinizde, birçok ülkenin; donanmalarını virüsten korumanın bir yolu olarak, mümkün olduğu kadar uzun süreli seyir, eğitim ve tatbikatlarda tutmak istediği görülüyor. Bu anlaşılabilir bir gerekçe. Bu metodu biz de uyguluyoruz. Ancak Ruslar, son bir yıldır tempolarını hiç düşürmüyorlar. Batı basınına baktığınızda, Rusların; korona nedeniyle her yönden iflasın eşiğine gelmiş gibi görünen rakiplerine karşı, bu agresifliklerinin elbette bir nedeni olmalı diye düşünüyor insan. Ancak açıklamalarda, bu nedeni göremiyorsunuz.
O takdirde şu soruları soralım: korona salgını nedeniyle dünyanın kırılmaya başladığı bir dönemde; Rusların Atlantik’teki bu baskı ısrarı ne anlama geliyor ya da bunu sıradan eğitim/tatbikat faaliyeti olarak mı görmeliyiz?
Ruslar açısından, her tarafa gemi göndererek yaratılan tempo; maliyet ve etkinlik açısından her zaman olumlu bir sonuç vermeyebilir. Sadece balistik ve hipersonik füze deneylerinin ön plana çıkarmak da önemli olmayabilir. Dünyanın kırıldığı bir noktada, Rusların da bir kapasite sınırı olacaktır diye düşünüyorum. Ama Ruslar, hipersonik füze denemelerinden vazgeçmeyeceklerini de açıklamış durumdalar. Tabi hal böyle olsa da personel, materyal, onarım ve lojistik ayrıntılarının da bilinmesi gerekir. Nitekim, neredeyse son 1 yıldır seyirde olan Rus istihbarat gemisi Yantar’ın, doğruysa, bir arızası olsa gerek ki römorklar eşliğinde, Le Havre, Fransa açıklarında yedeklendiği, meraklıları tarafından sosyal medyada duyurulmuştur.
Ancak şurası da bir gerçek ki Atlantik’e açılan rota üzerinde bulunan İngiltere; korona dışında, son 1 yıldır Rusların bu hareketliliğinden de epeyce yıpranıyor. Son kertede, faal gemi sıkıntısı çeken İngiltere; Rus gemilerinin takibi için, 2 karakol ve 3 yardımcı sınıf gemisine ilaveten, Falkland savaşında kullandığı eski ‘‘Tip 23’’ sınıfı firkateynlerden 4 adedini dahil etmek zorunda kaldı. Rus faaliyet yüzdelerinin arttığı da bir gerçek. Ama bu, son 1 yılın da gerçeği.
Öte yandan, Rus Savunma Bakan Yardımcısı Alexander Fomin tarafından, batıdaki her türlü tatbikatın askıya alındığı açıklansa da bazı Batı medyası bunun doğru olmadığına dair aşırı ısrarcı bir tutum izliyor. Sinemaya da uyarlanan ‘‘Kızıl Ekim’’ isimli romanın yazarı Tom Clancy’e bile taş çıkartacak, tam bir Atlantik hikayesi…
Peki, ABD donanmasına bile sıçramış olan bu virüs, Rus askeri unsurlarına hiç bulaşmıyor mu?
Rus Kuzey Filosunu en iyi takip eden açık kaynaklardan The Barents Observer, Rus Oscar-II sınıfı Orel (K-266) isimli nükleer denizaltıda bulunan personelin, korona nedeniyle karantina altında olduğunu bildirdi. Üstelik bu gemilerin bağlı olduğu Murmansk bölgesinde de korona kapsamında 12 şüpheli vaka tespit edildiği belirtiliyor. Eminim böyle bir durumda, Tom Clancy’nin bile artık başı döner.
Netice itibarıyla, temposu yüksek olsa da artık rutin sayılabilecek Rus askeri deniz faaliyetlerinin, özellikle Anglo Sakson cephesinde biraz köpürtülüyor olabileceğini düşünüyorum. Eğer bir köpürtme varsa ki ihtimal dâhilinde, bunun nedeni ne olabilir?
Bir kısım çevreler Rusların, Batı bloku içinde S-400’den başlayarak yarattıkları kırılma serisinin, Korona yardımı kapsamında İtalya’yı da içine almasıyla birlikte; bu serinin, korona sonrası farklı bir yapıya dönme olasılığını ortadan kaldırmak istiyor olabilirler. Çünkü oluşan hava ve insani mecburiyetler giderek küresel bir iş birliğini zorluyor. Ancak bu muhtemel iş birliği, eskisinden çok farklı olarak, kalıcı yeni bir dünya düzeni ihtimalini gündeme getiriyor.
Salgının ilk günlerinde ABD ve İngiltere’nin, meseleyi bu kadar alttan almaya çalışmalarının bir nedeni de bu olabilir mi?
İtalyanlar salgın nedeniyle AB’ye çok kızgınlar. Can kayıpları çok büyük. İtalya'nın eski başbakanı ve ana muhalefet partisi lideri Matteo Salvini; AB için önce virüsü yeneceklerini, sonra dönüp AB'yi düşüneceklerini ve gerekirse de teşekkür etmeden ayrılacaklarını ifade etti.
Bunun yanı sıra eski İngiliz Başbakanı (eski İşçi Partisi Lideri) Gordon Brown’dan salgın nedeniyle, herkesi şaşırtan ilginç bir çıkış geldi. Brown, salgının neden olacağı sağlık ve ekonomik yıkımlarla mücadele için ‘‘geçici bir küresel hükümet’’in kurulmasını önerdi.
Sonuç olarak, Batıda bazı çevrelerin, Ruslar üzerinden eski düzenin korunmasını sağlamaya yardımcı olacak bir tehdit algılamasının devamı isteniyor olabilir. Ancak, diğer bir kısım ciddi siyasi çevreler ise küresel bir tehdit haline gelen bir virüs karşısında, mevcut uluslararası kuruluşlar yerine; daha farklı sosyal ve sıkı iş birliğine yönelik yeni organizasyonlara açık tavırlar ortaya koymaya başladılar.
Bu anlamdaki rekabetin sonucu, bizim bulunduğumuz bölge problemlerini de fazlasıyla etkileyebilecek bir potansiyele sahip gözüküyor. Koronada aşı ve veya ilaç bulan ülke belki de bu konudaki rekabette ön alabilir gözükmektedir. Atlantik’teki gemiler üzerinden yayılan haberlerin, daha fazla spekülasyon ve komplo teorilerine ve veya gerçek çatışma durumlarına dönüşmemesini temenni ediyorum. Bu durumdan yeni bir ‘‘Sean Connery’’ çıkmaz diye düşünüyorum. Ancak bizler için meselenin en önemli yanı ve ilk önceliğimiz; elbette, bu virüs belasından kurtulmamızdır.
Kaynaklar:
Bashir, Nada, Picheta, Rob, ‘‘Russian warships in English Channel prompt UK Navy shadowing operation’’, CNN, 26 Mart 2020, https://amp.cnn.com/cnn/2020/03/26/uk/uk-navy-russia-warships-gbr-intl/index.html (29 Mart 2020)
‘‘UK navy shadows Russian warships after high levels of activity’’, Reuters, 26 Mart 2020, https://mobile.reuters.com/article/amp/idUSKBN21D1DS (29 Mart 2020)
Deeks, Steve, ‘‘Nine British Royal Navy and RFA ships 'monitoring every movement' of Russian war ships in UK waters’’, The News, 26 Mart 2020, https://www.portsmouth.co.uk/news/defence/nine-british-royal-navy-and-rfa-ships-monitoring-every-movement-russian-war-ships-uk-waters-2518756?amp (29 Mart 2020)
Lye, Harry, ‘‘Royal Navy responds to ‘unusually high’ Russian activity off UK waters’’, Naval Technology, 26 Mart 2020, https://www.naval-technology.com/news/royal-navy-responds-to-unusually-high-russian-activity-off-uk-waters/ (29 Mart 2020)
Leone, Dario, ‘‘Recent Russian Bomber Flights were probing NATO’s radar gap in the GIUK Gap, Former commanding general of US Army Europe says’’, The Aviation Geek Club, 21 Mart 2020, https://theaviationgeekclub.com/recent-russian-bomber-flights-were-probing-natos-radar-gap-in-the-giuk-gap-former-commanding-general-of-us-army-europe-says/amp/ (29 Mart 2020)
Archus, Dorian, ‘‘Russia to accelerate testing of the Zircon hypersonic missile’’, Naval News, 25 Mart 2020, https://navalnews.net/russia-to-accelerate-testing-of-the-zircon-hypersonic-missile/ (29 Mart 2020)
H I Sutton, 27 Mart 2020, https://twitter.com/CovertShores/status/1243642864153899009 (29 Mart 2020)
‘‘Defense forces disagree with claims Russia is suspending military exercises’’, ERR, 28 Mart 2020,https://news.err.ee/1069853/defense-forces-disagree-with-claims-russia-is-suspending-military-exercises (29 Mart 2020)
Nilsen, Thomas, ‘‘Entire crew of nuclear submarine in coronavirus quarantine’’, The Barents Observer, 28 Mart 2020, https://thebarentsobserver.com/en/security/2020/03/nuclear-submarine-crew-coronavirus-quarantine (29 Mart 2020)
‘‘Eski İtalya Başbakanı AB’ye sert çıktı! Yılanlar ve çakallar mağarası’’, Sabah Gazetesi, 27 Mart 2020, https://www.sabah.com.tr/dunya/2020/03/27/eski-italya-basbakani-abye-sert-cikti-yilanlar-ve-cakallar-magarasi (29 Mart 2020)
Elliott, Larry, ‘‘Gordon Brown calls for global government to tackle coronavirus’’, The Guardian, 26 Mart 2020, https://www.theguardian.com/politics/2020/mar/26/gordon-brown-calls-for-global-government-to-tackle-coronavirus (29 Mart 2020)