2016 yılının şubat ayında, Laser Interferometer Gravitional-wave Observatory’de (LIGO) bulunan bilim insanları, ilk kez kütle çekim dalgalarını (gravitional wave) tespit ettiklerini açıklamışlardı. Bundan sonra birçok olay tespit edildi, Einstein’ın yüz yıl önce öngördüğü Genel Görelilik Teorisi’nin içyüzü anlaşıldı.
Bakıma alınan LIGO’nun yükseltmeleri 1 Nisan tarihinde tamamlandıktan sonra, gözlemevi iki hafta içerisinde uzayda iki muhtemel kütleçekim dalga olayı belirledi. LIGO, ilk GW olayını 8 Nisan’da ikincisini se 12 Nisan’da duyurdu.
Bu tespitleri yapan iki gözlemevi olan LIGO ve İtalya’da bulunan Virgo Observatory, bunların iki kara deliğin birleşmesi sonucu olduğuna inanıyor.
Gökbilimciler topluluğu O3 adı verilen üçüncü gözlemleri için, yeni kurulan uyarı sisteminden faydalandı. Yeni uyarı sistemi sayesinde, LIGO’da bulunan araştırmacılar tespitlerini dünyadaki diğer gözlemevlerine gönderdi ve böylece onlar da teleskoplarını bu noktaya odaklayabildi.
Farklı dalga boylarındaki kaynağı gözlemlerken, GW olaylarına neyin sebep olduğunu ve arkasındaki dinamikler hakkında daha fazla bilgi edinmeyi umut ediyordu. Yapılan son tespitlerde Chad Hanna’nın liderlik ettiği Penn Devlet Üniversitesi’nden bilim insanları oldukça önemli bir rol oynadı.
LIGO ekibinin bir üyesi ve aynı zamanda Penn Üniversitesi’nde fizik alanından mezun olan Cody Messick “Penn Üniversitesi, neredeyse gerçek zamanlı veri analizi yapan LIGO bilimcilerinin bir parçası. Bizler sürekli olarak yüz binlerce farklı ihtimali olan kütleçekim dalgalarını kıyaslıyoruz ve önemli olayları olabildiğince çabuk bir şekilde veri tabanına yüklüyoruz. Benzer analizleri yapan birçok farklı takım olsa da bu tespitleri yapan verileri Penn Üniversitesi yükledi.” dedi.
GÖK HARİTASI: OLAYIN GERÇEKLEŞTİĞİ ZAMANI GÖSTEREBİLİYOR
LIGO’nun uyarı sistemi ayrıca bir gök haritasını da içerisinde barındırıyor. Bu gök haritası gökyüzündeki kaynağın muhtemel konumunu, olayın gerçekleştiği zamanı ve ne tür bir olay olduğuna inanıldığını gösterebiliyor.
LIGO ekibinin bir üyesi olan Ryan Magee ise gerçekleştirilen gözlemle ilgili olarak şunları söyledi: “Bunlar, muhtemel iki kara deliğin çarpılmasından üretilen kütleçekim dalgalarının neredeyse gerçek zamanlı tespiti. İlk sinyali Dünya’ya gelişinden 20 saniye içerisinde tespit ettik. Önemli bir olay gerçekleştiğinde telefon çağırısı ve mesaj alabilmek için uyarı sistemini kurduk. İlk başta bunun bir spam çağrı olduğunu düşünmüştüm”
Şu an için gökbilimciler, tespit edilen bu GW olayının, bir kara delik ve bir nötron yıldızının birleşmesiyle oluşan ikili bir kara delik birleşmesi olduğunun ya da iki nötron yıldızının birleşmesiyle ortaya çıktığını düşünüyor. Bu iki olay da çok farklı sinyalleri olan kütleçekim dalgaları üretiyor ki bu da gökbilimcilerin, sebebin ne olduğunu bulmasını kolaylaştırıyor.
Gerçekleştirilen bu gözlemde sonucun ikili kara delik birleşmesi sonucu olduğuna inanılıyor ancak önümüzdeki haftalarda ve aylarda devam eden gözlemlerle test edilecek.