Hollanda hükümeti, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Başsavcısı Kerim Han ve Avrupa Birliği (AB) Komisyonunun Adaletten Sorumlu Üyesi Didier Reynders'in ev sahipliğinde düzenlenen konferansa; Ukrayna Adalet Bakanı ve Başsavcısı dahil 24 ülkenin dışişleri ve adalet bakanlarıyla 21 ülkenin büyükelçileri ve diplomatları katıldı.
Ukrayna'yı temsil eden bazı ulusal ve uluslararası STK temsilcilerinin de yer aldığı konferansta, Ukrayna'da işlenen suçların sorumlularından hesap sorulması gerektiği mesajı verildi.
Konferansa çevrimiçi katılan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, toplantıdan duyduğu memnuniyeti dile getirirken Rusya'nın işlediği suçların cezasız kalmaması gerektiğini vurguladı.
Hollanda Dışişleri Bakanı Wopke Hoekstra, Ukrayna'da işlenen suçların sorumlularının cezalandırılması için daha önce olmadığı kadar hızlı hareket edildiğini dile getirdi.
Hoekstra, "İlk defa bu kadar çok ülke bir araya gelerek UCM soruşturmasına katkı sunuyor." dedi.
Hoekstra, güvenlik konularında ve Kovid-19 sürecinde geliştirilen ortak politikalar gibi Ukrayna'daki suçların hesabının sorulması için de ülkelerin bir araya gelerek ortak bir hesap sorma politikası geliştirmesi gerektiğini ifade etti.
Venediktova: "Cezasızlık seçenek değil"
Ukrayna Başsavcısı Irina Venediktova, "Ukrayna'da işlenen suçların failleri için cezasızlık seçenek değil." dedi.
Her gün yaklaşık 200-300 yeni savaş suçu soruşturması başlattıklarını dile getiren Venediktova, "Acele etmemiz gerekiyor, hesap sormak gelecek nesillere karşı sorumluluğumuz." diye konuştu.
Venediktova, şimdiye kadar 6 davada savaş suçuna ilişkin mahkumiyet kararı verildiğini ve 127 şüpheli hakkında savaş suçu sebebiyle soruşturmanın devam ettiğini belirtti.
Venediktova, 600'den fazla üst düzey Rus şüpheli hakkında şikayet aldıklarını fakat görevleri sebebiyle bu kişilerin yargı bağışıklığına sahip olduğunu belirtti.
Han: "Hukukun harekete geçmemesi düşünülemez"
UCM Başsavcısı Han, Rusya-Ukrayna savaşı sırasında birçok savaş suçunun işlendiğini belirterek, "Hukukun harekete geçmemesi düşünülemez." dedi.
UCM'nin tarihinde ilk defa 43 ülkenin ortak şikayetiyle bir soruşturmanın açıldığına değinen Han, "Soruşturmada önemli ilerlemeler kaydedildi ve ilk defa bu kadar kalabalık adli tıp uzmanı ve destek personeli bir ülkeye gönderildi." açıklamasında bulundu.
Süreç onlarca yılı bulabilir
AB Komisyonunun Adaletten Sorumlu Üyesi Reynders, hesap sorma sürecinin eski Yugoslavya ve Ruanda olaylarında olduğu gibi onlarca yılı bulabileceğini belirtti.
Bu çapta sivilin hayatını kaybettiği, işkence gördüğü bir olayı şimdiye kadar yaşamadıklarını dile getiren Reynders, "Savaş sonrasında iş yükümüz 10 katına çıktı." değerlendirmesinde bulundu.
Reynders, 14 AB üyesi ülkenin yerel mahkemelerinde Ukrayna'da işlenen suçlara ilişkin soruşturmalar yürüttüğüne dikkati çekti.
Rus oligarkların yaklaşık 13,8 milyar avroluk malvarlığının dondurulduğunu fakat bu rakamların yüzlerce milyar avroyu bulabileceğine değinen Reynders, bunların gerçek sahibine, savaşın mağdurlarına verileceğini bildirdi.
Özel mahkeme kurulması
Konferansa çevrimiçi katılan Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba ülkesindeki savaşın 90'larda bu yana Avrupa'da görülen en büyük ve yıkıcı savaş olduğunu dile getirdi.
Kuleba, Ukrayna'da işlenen suçların cezalandırılması için eski Yugoslavya ve Ruanda'da olduğu gibi özel bir mahkemenin kurulması gerektiğini ifade etti.
Birçok ülkenin özel bir mahkeme kurulması fikrini desteklediğini değinen Kuleba, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in bireysel olarak doğrudan sorumlu tutulması anlamına gelen "saldırı suçu"nun işlendiğini ve bu suçun faillerinin adalete hesap vermesi gerektiğini belirtti.
Konferansta 45 ülke tarafından siyasi destek bildirisi yayınlandı.