Libya Ulusal Petrol Kurumu (NOC), normalde günlük toplam 1,3 milyon varil petrol üreten ülkede söz konusu kapatmalar nedeniyle üretimde 550 bin varil azalma olduğunu belirtti.
Libya, 48 milyar varili aşan petrol ve 55 trilyon metreküp doğal gaz rezervlerine sahip.
Ülkenin doğusundaki silahlı güçlerin lideri Hafter, Birleşmiş Milletler nezdinde meşru Libya hükümetine giden gelirleri kesmek için kontrol ettiği bölgelerdeki petrol sahaları ve tesislerini Ocak 2020'de de kapatmıştı.
Hafter'in ülke petrolüne yaklaşık 8 ay boyunca uyguladığı blokajı Eylül 2020'de kaldırmasıyla Libya, Angola ve Cezayir'i geride bırakarak, Nijerya'dan sonra Afrika'daki en büyük ikinci petrol üreticisi ve ihracatçısı haline geldi.
Libya'nın ana petrol limanlarından 5'i Hafter'in kontrolünde
Libya'nın 7 ana petrol limanı bulunuyor. Hafter güçleri, Petrol Hilali Bölgesi'ndeki Es-Sidra, Ras Lanuf, Zuveytina ve Briga ile doğudaki Hariga olmak üzere 5 limanı kontrolünde bulunduruyor. Briga ve Zuveytina limanlarında ihracat şu an durmuş durumda.
Batı bölgesinde ise Zaviye ve Mellite olmak üzere sadece iki petrol limanı bulunuyor.
Güneyde Hafter güçleri ile Rus güvenlik şirketi Wagner'e bağlı paralı askerlerin kontrolündeki bölgelerde yer alan Şerara ve El-Fil petrol sahalarının kapatılması, batıdaki Zaviye ve Mellite petrol limanlarındaki gelirin düşmesine yol açtı.
NOC'a göre, Zuveytina ve Briga petrol limanlarının kapatılması, Petrol Hilali Bölgesi'ndeki Ebu et-Tıfl, El-İntisar, En-Nahle ve En-Nafura petrol sahalarındaki üretimin de askıya alınmasına neden oldu.
Ülkedeki dört ana petrol tesisi kapatıldı; 17-18 Nisan'da ülkenin güneyindeki Fil ve Şerara petrol sahaları ile doğudaki Zuveytina ve Briga limanlarında "mücbir sebep" ilan ederek üretimin ve ihracatın durduğu duyuruldu.
Şerara ve El-Fil petrol sahaları
Günlük 300 bin varil ham petrol üretimi kapasitesi bulunan Şerara, Libya'nın en büyük petrol sahası olarak biliniyor. Şerara, NOC ile İspanyol Repsol, Fransız Total, Norveçli Equinor, Avusturyalı OMV enerji şirketlerinin ortaklığında yönetiliyor. Şerara petrol sahası, yerel pazara yakıt sağlayan Zaviye rafinerisinin ana tedarikçisi sayılıyor.
Ulusal Petrol Kurumundan 18 Nisan'da yapılan yazılı açıklamada, bir grup protestocunun Şerara Petrol Sahası'na girerek çalışanların üretime devam etmesini engellediği belirtildi.
Kurum, petrol üretiminin durmasından dolayı yeni bir duyuruya kadar mücbir sebep ilan edildiğini bildirdi.
Şerara'nın güneyinde yer alan El-Fil petrol sahası da günlük ortalama 125 bin varil petrol üretim kapasitesine sahip. NOC'un İtalyan enerji şirketi ENI ile ortak yönettiği El-Fil sahasından çıkarılan petrol Zaviye Limanı'ndan ihraç ediliyor.
NOC, 17 Nisan'da El-Fil Petrol Sahası'nda oluşan "mücbir sebepten" dolayı üretimin durduğunu açıkladı. Açıklamada, silahlı bir grubun petrol sahasına girerek, çalışanların üretime devam etmesini engellediği ve ham petrol üretiminin durdurulmasından dolayı yeni bir duyuruya kadar "mücbir sebep" ilan edildiği bildirildi.
Zuveytina ve Briga limanları
Ecdeniye kentinde bulunan Zuveytina Petrol Limanı, ham petrol ve sıvılaştırılmış gaz ihraç ediyor. Zuveytina Şirketi verilerine göre, limanın 6,5 milyon varil ham petrol, 510 bin varil sıvılaştırılmış gaz depolama kapasitesi bulunuyor.
NOC 18 Nisan'da yaptığı açıklamada, Zuveytina Liman'ına gelen bir grup protestocunun petrol ihracatına engel olduğunu ve çalışanları zorla alandan çıkardığını belirtti. Kurum, petrol ihracatının durdurulması nedeniyle yeni bir duyuruya kadar "mücbir sebep" ilan edildiğini kaydetti.
Briga, ülkedeki en küçük petrol limanı olarak biliniyor. Başkent Trablus'un doğusunda yer alan Briga'dan günde yaklaşık 60 bin ila 120 bin varil petrol ihraç ediliyor. Briga Limanı, NOC'un 4. kapatma dalgası olarak isimlendirdiği hamle sırasında kapatıldı. Limanın "petrol piyasasına yönelik taahhütlerini ve anlaşmalarını gerçekleştirmenin imkansızlığı" nedeniyle mücbir sebep ilan edildi.
Petrol sahaları neden kapatılıyor?
Petrol sahalarının kapatılması eylemlerinin sorumluluğunu, herhangi bir siyasi ya da askeri kesim üstlenmedi. Ancak ülkenin güneyi ile Petrol Hilali bölgelerinden öne çıkan bazı isimler, petrol sahalarının kapatılmasını bir dizi taleple gerekçelendirdi.
Bu talepler arasında Abdulhamid Dibeybe başbakanlığındaki Ulusal Birlik Hükümeti'nin yetkilerini, Fethi Başağa'yı yeni başbakan olarak belirleyen Tobruk'taki Temsilciler Meclisine (TM) devretmesi isteği öne çıkıyor. Ayrıca petrol gelirlerini Dibeybe hükümetine aktardıktan sonra NOC Başkanı Mustafa Sanallah'ın istifası da bu talepler arasında yer alıyor.
Bu taleplerden önce ise 5+5 Ortak Askeri Komitedeki doğu bölgesi temsilcileri, Hafter güçlerine petrolün kapatılması çağrısında bulundu.
Eski Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Abdurrahman es-Suveyhli, Hafter, TM Başkanı Akile Salih ve Başağa'yı petrolün kapatılmasından sorumlu tuttu. Söz konusu üç kişi bu durumu yalanlamadı.
Bununla birlikte Başağa, hükümetin, "petrol limanlarının kapatılmasının nedenlerini ve petrol gelirlerinin adil bir şekilde yönetilmesi için gerekli çareleri tartışacağını" söyledi.