Marco Rubio: Trump'ın Seçtiği Dışişleri Bakanı Türkiye'ye Nasıl Bakıyor?

ABD başkanlık seçimlerini kazanan Donald Trump, Amerikan diplomasisinin başına “şahin” görüşleri ile bilinen Florida Senatörü Marco Rubio’yu getireceğini açıkladı.

Senato’dan onay alması durumunda bu makama gelen ilk Latin kökenli dışişleri bakanı olacak olan Rubio, özellikle Çin, İran ve Küba gibi ABD’nin “hasım” olarak gördüğü ülkelere karşı sert söylemleriyle tanınıyor.

2011’den bu yana Senato’da yer alan ve Dış İlişkiler Komitesi’nde de görev yapan Rubio, Türkiye ve bölgede yaşanan gelişmeleri yakından takip eden bir siyasetçi.

Rubio, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hükümetlerine karşı da geçmişte çoğunlukla eleştirel bir dil kullandı.

Rubio’nun Türkiye ile ilgili açıklamaları şu başlıklarda toplanıyor:

Suriye'nin kuzeyindeki operasyonlar

Rubio’nun Türkiye ile ilgili en sık açıklama yaptığı sene 2019 oldu.

Türkiye’nin Ekim 2019’da Barış Pınarı Operasyonu’nu başlatmasına tepki gösteren Rubio, o dönemki Trump yönetimini de harekat öncesi Amerikan askerlerini bölgeden çekmesi nedeniyle eleştirdi.

Amerikalı senatör, Erdoğan’ın Barış Pınarı Operasyonu’nu 2019 yerel seçimlerinde yaşadığı "başarısızlığı" unutturmak için başlattığını iddia etti.

Rubio, Suriye’nin kuzeyinde IŞİD ile mücadele eden Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) karşı Türkiye’nin attığı adımları da sık sık eleştirdi.

Rubio, SDG dışında hiçbir ülke ya da grubun IŞİD ile mücadele etmeyeceğini savundu.

SDG'nin omurgasını, Suriye'deki Kürt Demokratik Birlik Partisi'nin (PYD) silahlı kanadı Halk Koruma Birlikleri (YPG) oluşturuyor.

Ankara, YPG'nin PKK ile aynı örgüt olduğunu söylüyor.

Türkiye ile ABD arasında gerilim devam ederken Aralık 2019'da ABD Kongresi’nde 1915 olaylarını "Ermeni soykırımı" olarak tanıyan bir yasa oylandı.

Rubio tasarıya destek veren senatörler arasında yer aldı.

ABD'nin Suriye'den çekilmesi

Rubio, Trump’ın 2018 sonunda kuzey Suriye’deki askeri varlığın geri çekileceğine ilişkin açıklamasına muhalefet etti ve bu sürecin tamamlanmamasında rol oynadı.

Senatör, o dönem yaptığı yazılı açıklamada, askerlerin çekilmesinin büyük hata olacağınını savundu.

SDG ve YPG’nin IŞİD ile mücadeleyi sonlandıracaklarını, bunun sonucunda İran’ın bölgedeki faaliyetlerini artıracağını söyledi.

Trump’ın ikinci dönem başkanlığı sırasında da bu konunun gündemde olması bekleniyor.

Rubio’nun bu konuda nasıl bir pozisyon alacağı merak edilen konular arasında.

İstanbul'da seçimler

Rubio, 2019’da Türkiye’de yaşanan belediye seçimlerini de takip etti.

Senatör, muhalefet adayı Ekrem İmamoğlu’nun kazandığı İstanbul Büyükşehir Belediye seçimlerinin iptal edilmesini eleştirdi.

Sosyal medya hesabında bu konuda açıklama yapan Rubio, “Otoriterlik her bölgede demokrasiye meydan okuyor" dedi.

"Türkiye’de Erdoğan, partisinin kaybettiği İstanbul belediye seçimlerini kendisine sadık yetkililer aracılığıyla iptal edip yeni seçim kararı aldırarak hukukun üstünlüğü ve demokratik düzenin altını oyuyor” yorumunu yaptı.

S-400 savunma sistemi

ABD’nin yeni dışişleri bakanının Rusya konusundaki sert tavrı yakından biliniyor.

Rubio, NATO üyesi olmasına karşın Türkiye’nin 2019’da Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi almasına karşı çıkan senatörler arasında yer aldı.

Türkiye’ye yaptırım uygulanması sürecinde de aktif rol oynadı.

Senatör, Trump yönetiminin Türkiye’ye yaptırım muafiyeti uygulamasının hatalı olacağını savundu.

Beyaz Saray’da bu konuda Trump ile yapılan görüşmelerde de bu düşüncesini doğrudan iletti.

Erdoğan-Maduro ilişkisi

Küba kökenli senatör, Türkiye’nin Nicolas Maduro yönetimindeki Venezuela ile son 10 yılda geliştirdiği işbirliğini de sıklıkla eleştirdi.

Rubio, Türkiye ile Venezuela arasında 2018 ve 2019 senelerinde artan altın ticaretine tepki gösterdi.

Ayrıca iki ülke Maduro ve Erdoğan’ı “suç planı” oluşturmakla suçladı.

Maduro’yu Venezuela’nın altınlarını çalıp gıda ve diğer gereksinimler için Türkiye’ye satmakla suçlayan Rubio, Trump yönetiminden Türk hükümetini bu ticaretten vazgeçirme çağrısında bulundu.Kıbrıs'ta Maraş'ın açılması

Rubio, Kıbrıs'ın kuzeyindeki Türk liderliğinin 1974’ten bu yana kapalı tutulan Maraş’ın kısmi şekilde kullanıma açılması kararını eleştiren senatörler arasında yer aldı.

Dönemin iki demokrat senatörü Bob Menendez ve Chris Van Hollen ile birlikte 2019 Temmuz ayında ABD Başkanı Joe Biden’a bir mektup ileterek Washington yönetiminden bu konuda adım atmasını istedi.

Mektupta ayrıca Türkiye’nin Kıbrıs sorununa iki devletli çözüm önermeye başlamasını da eleştiren Rubio, ABD’yi bu konuda Avrupa Birliği ile çalışmaya davet etti.Enes Kanter'le görüştü

Floridalı Senatör, Ocak 2019'da Erdoğan hükümetini o dönem sert şekilde eleştiren NBA oyuncusu Enes Kanter’le görüştü.

Türkiye’nin 15 Temmuz darbe girişiminin sorumlusu olduğu gerekçesiyle ABD’den iadesini istediği Fethullah Gülen'in sempatizanı olduğu biliniyor.

Kanter, Türkiye tarafından kırmızı bültenle aranıyor.

Kanter, Rubio ile görüşmesi sırasında Türkiye ile ilgili görüşlerini ve ailesinin yaşadıklarını paylaştı.

Görüşmenin kısa bir bölümünü YouTube üzerinde yayınlayan Rubio, Türkiye’nin insan hakları ve demokrasi konusundaki uygulamalarını eleştirirken Kanter’i "cesareti ve açık sözlülüğünden" dolayı övdü.

Gülen, darbe girişimiyle ilişkili olduğu iddialarını reddediyordu.

'Siyasi tutuklular' ifadesini kullandı

Rubio, Senato’da Türkiye’de yaşanılan insan hakları ihlallerini dikkate getiren birçok hareketin içinde yer aldı ve meslektaşlarıyla kaleme aldığı mektupları imzaya açtı.

Şubat 2021’de Demokrat Senatör Ron Wyden ile yazdığı ve 50’den fazla senatörün imzaladığı mektupta Cumhurbaşkanı Erdoğan hükümetinin "giderek kötüleşen insan hakları sicili" karşısında ABD Başkanı Biden’ın harekete geçmesini istedi.

Rubio, 2019 senesinde yine bir grup senatörle birlikte Türkiye’nin Amerikan-Türk vatandaşı Serkan Gölge’nin yanı sıra ABD’nin diplomatik misyonlarında çalışan iki Türk personeli tutuklamasının yanıtsız kalmaması için yaptırım içeren bir yasa tasarısı sundu.

Senatör, Erdoğan’ın Trump ile 2017 Mayıs ayında Beyaz Saray’da yapacağı ziyaret öncesinde de bir mektupla ABD’nin NATO müttefiki Türkiye’nin insan haklarını ihlallerini daha güçlü gündeme getirmesi çağrısında bulunmuş, bu çağrıyı aynı senenin Ekim ayında yinelemişti.

Rubio, Erdoğan yönetiminde Türkiye’de “siyasi tutuklulara” işkence uygulandığı iddiasını da dile getirmişti.Ukrayna konusunda Türkiye'yi takdir etti

Amerikalı senatör, yoğun eleştirel yaklaşımına karşın zaman zaman Türkiye’nin politikalarını takdir eden açıklamalarda da bulundu.

Türkiye’nin 2015 senesinde bir Rus uçağını düşürmesinin ardından gelişen bunalımda NATO’nun Türkiye’ye daha fazla siyasi ve askeri destek sağlaması gerektiğini belirten Rubio, Türkiye’nin hava savunma sisteminin güçlendirilmesi gerektiğini kaydetti.

2020 senesinde Suriye’nin İdlib bölgesinde artan gerilimi yakından takip eden Rubio, Rusya’dan bölgedeki Türk gözlem üslerini kuşatan Esad güçlerini bölgeden çekmesi çağrısında bulundu.

Rubio, Türkiye’ye hem askeri destek hem de barındırdığı mülteciler için destek verilmesi gerektiğini kaydederken, Erdoğan hükümetinin İdlib konusunda doğru yerde durduğunu kayda geçirdi.

Rubio’nun Türkiye ile olumlu bir gözlemi de Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi sırasında Türkiye tarafından sağlanan Bayraktar hava savunma araçlarının Ukrayna’nın savunulmasında oynadığı rol oldu.

Senatör, bu araçlar sayesinde Rusya’nın ikmal hatlarına önemli zararlar verildiğini kaydetti.