Kabine oluşmadan önce ekonominin başına getirileceği iddiaları ortaya atılan ABD'nin köklü okullarından MIT Profesörü Ekonomist Daron Acemoğlu, Türkiye'deki ekonomik krizin ancak demokrasi ile aşılabileceğini vurgulayarak, bunun Türkiye için hem çok basit hem de çok zor olduğunu belirtti.
Politik ekonomi alanındaki çalışmalarıyla dünyada en çok alıntı yapılan ilk 10 ekonomist arasında gösterilen Daron Acemoğlu. Türkiye’deki ekonomik krizi bir makale ile masaya yatırdı. Prof Acemoğlu, Bloomberg’e yazdığı “Türkiye’nin ilerlemesi için geçmişe bakması şart” başlıklı makalede, Türkiye için birçok reçete önerildiğine dikkat çekerek. “Türkiye’nin yapması gerken şey hem daha basit hem de daha zor: Kurumlardaki baş aşağı gidişi tersine çevirmek” dedi.
‘KURUMLAR BAŞ AŞAĞI GİDİYOR’
“Krizin kökleri kaypak yabancı yatırımcılarda veya kaprisli bir Amerikan başkanının tweet fırtınalarında değil, yapısal sorunlarda yatıyor” diyen Acemoğlu şunları söyledi:
“Lira krizi manşetlerden düştü ama Türkiye hükümetin değer kaybını durdurmak için aldığı geçici önlemler ekonomide sıkıntı yaratan şeyleri düzeltmeyecek. Eli kulağında olan başka krizler var: ABD Başkanı Donald Trump ile Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan arasında rahip Brunson’ın geleceğine ilişkin yaşanan tartışmanın ardından, Türkiye’nin devasa cari hesap açığını finanse eden yabancı sermaye akışı kurudu. Ağır borç altında olan özel sektör, özellikle de gayrimenkul ve inşaat şirketleri topun ağzında. Ankara bu karmaşadan nasıl çıkar? Politika reçeteleri konusunda bir bolluk söz konusu. Paul Krugman gibi bazıları geçici sermaye kontrollerini ve döviz üzerinden borçların reddedilmesini önerdi. Başkaları, özel sektörün borcunu yeniden yapılandırarak, mali disiplini sıkılaştırarak ve belki de yeniden IMF’ye başvurarak kurumsal sektörü ve bankacılık sektörünü desteklemenin yollarına işaret ediyor. Fakat Türkiye’nin yapması gereken şey hem daha basit hem de daha zor: Kurumlardaki düşük üretim kredilerde sürdürülemez büyüme ve şirketlerin aşırı genişlemesi gibi baş aşağı gidişi tersine çevirmek.
ÖNEMLİ OLAN İHTİYAÇLAR
Acemoğlu kurumsal sorunlar nedeniyle sıkıntı yaşayan ekonomiyi sermaye kontrollerinin veya mali mühendisliğin mucizevi şekilde iyileştirmesini umut etmek yerine, yene ihtiyacı olduğu konusunda net olunması gerektiğini belirtti.
ÇIKIŞ BASİT VARMAK ZOR
Daron Acemoğlu alınması gereken önemli adımları şöyle sıraladı:
Başkanlığın geniş kapsamlı yetkilerini daraltmak, medyayı özgür bırakmak, Osman Kavala gibi siyasi mahkumları serbest bırakmak, Merkez Bankası ve mahkemeler gibi kamu kurumlarına bağımsızlık vermek, devlet alımları üzerinde kontrol başlatmak, yatırımcılar için basit güven inşası önlemleri almak. Fakat çözümün kolaylığı boş umut yaratmamalı. 2000’lerin başında siyasi reforma izin veren koşullar bugün yok. Ekonomik sorunlardan çıkış yolu açık görünse de varmak kolay değil.