Oysa o ilk ev ve oradaki çocukluğunuz, kaçsanız da kalsanız da dönseniz de dönmeseniz de unutulmazlık yanları ve bu yanları ile sizi hep çeken o görülmez zinciri ile özel ve güzeldir.
onurakbastde@gmail.com
“Tıpkı barfikste büyük dönüşü yapmaya çalışan jimnastikçi gibi her çocuk, er ya da geç kendi payına düşecek kaderi belirleyen talih çarkını kendisi için çevirir. Çünkü yalnız on beşindeyken bildiğimiz ya da yaptığımız şey sonradan bizi cezbedecektir. Hiçbir zaman telafi edemeyeceğimiz bir şey vardır. On beşimizdeyken evden kaçmamış olmak. Sonradan anlarız: Sokakta geçirilen kırk sekiz saat, tıpkı alkalik çözeltide olduğu gibi, mutluluğun kristalini yaratır.”
Nurdan Gürbilek “İkinci Hayat”ında Walter Benjamin’in “Geri Dön! Her Şey Affedildi!’sindeki bu metin üzerine inşa eder, eve dönmek yahut evden kaçmak eksenli okumalarını… Gürbilek perspektifinden yahut alılmamasından Kaçmak, bir manada devrimi dönmek ise muhafazakarlığı temsil eder. Muhafazakar ruh dönerek geleneğe biat eder. Anılara, çocukluğa, çocukluk etrafına çizilen sınırlara, biçimlere, kalıplara biat etmek yahut af karşılığında teslim olmaktır. Kaçmak devrimdir. Sınırlara meydan okumak, muhafazakar ya da milliyetçi mottolara rağmen öteye ve öteki olmaya teşnedir kaçan. Kaçan ya da kaçmayı başarabilen devrimcidir. Bu bağlamda mektepten memlekete dönen Yahya Kemal muhafazakarlığına karşı Tanpınar’ın kendisinden başkasıyla meşgul olmaya izin vermeyen bir evden farksız bu coğrafyanın kaderini aşma gayretini devşirir günlüklerden. Müthiş bir sentez ve yorum yeteneği… Lakin Rus biçimcilerin ideolojik sıkıştırmaları gibi duran bu değerlendirme çocukluk anılarını elinde yoğuran iki yumruk gibi kaçmak ve dönmek edimlerinden daha fazlası belki de yumruklara sirayet edip parmak aralarından taşan yanlarıyla özel ve değerlidir. Kaçanlar ve dönenler tamam da kalanlar neci….
Oysa o ilk ev ve oradaki çocukluğunuz, kaçsanız da kalsanız da dönseniz de dönmeseniz de unutulmazlık yanları ve bu yanları ile sizi hep çeken o görülmez zinciri ile özel ve güzeldir. Bu özellik ve güzellik: Bir tercihin ve iradenin sonucu olan yukarıdaki tüm eylemlerin üstünde zamanın elinde büyüyen bedeninizde ağırlaşan bir sızı olmasından ileri gelir. Kafka’yı dönüştürüp kaçıran, Yahya Kemal’i memlekete döndüren, Tanpınar’ı yiyip bitiren bitirirken yeniden eserinde inşa eden hep o sızıdır. O yüzden anlatıya bir manada özyaratım olarak bakar William Randall.
O ilk ev, aşınsa da taşınsa da değişse de dönüşse de yıkılsa da her zaman yeniden inşa eder kendini içinizde. Kalem cızırtıları, çekiç seslerine, klavye seslerine karışır, ağlarken gözyaşınızda gülerken titremenizde yoğrulur çamuru, o ev hep büyür içinizde.. Size yep yeni hayaller inşa ettiren ikinci hayatları size vadeden hangi edim devrimci hangisi muhafazakar yahut hangisi bu sıfatlara gerek duymayacak kadar arınmış. Onu içimizdeki evden başkası bilemez.