Koronavirüsle mücadele kapsamında restoranların yaklaşık 6 haftadır kapalı olması, yeme içme sektörünün yüzde 90 daralmasına yol açtı.
Turizm Restaurant Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer, “Sadece ‘gel-al’ ve paket servis verenlerin açık kalmalarına müsaade edildi. Ancak bu alt faaliyet kolu dahi ülke genelinde yüzde 60’ın üzerinde daraldı” dedi. Demirer, “Türkiye genelinde yeme içme sektörünün ciro kaybı, haziran başına kadar yaklaşık 4 milyar doları bulacak” diye konuştu.
6 AY DAHA SÜRER
Türkiye’de irili ufaklı yaklaşık 100 bin restoran var ve buralarda toplam 2 milyondan fazla çalışan istihdam ediliyor. Ancak İçişleri Bakanlığı genelgesiyle bu işletmeler kapatılınca sektör neredeyse durdu. İşletmelerin yüzde 50’sinin de paket servisle hizmet verme kapasitesi yok. Bu hizmeti verebilen diğer yüzde 50 ise Türkiye’de ilk vakanın görülmeye başlamasından bu yana talebin yüzde 60-70 aralığında daralmasıyla karşı karşıya kaldı. Bu da ya işten çıkarmaların ya da ücretsiz izinlerin yaşanmasına sebep oldu. Maaş+bahşiş geliri elde eden personeller ise ciddi bir gelir kaybı yaşadı.
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Genel Başkanı Ramazan Bingöl, bu süreçte işsiz kalanların sayısının henüz net olmadığını, ancak KGF ve kısa çalışma ödeneklerinin tuttuğu en az 500 bin çalışanın olduğunu söylüyor. Yani bu desteklerden faydalanmak için işten çıkarmalar yasaklanmasaydı 2 milyon çalışanın en az 500 bini işsiz kalacaktı. Ancak söz konusu desteklerden yararlanamayan, kapsam dışı kalan firmalar da var. Özellikle Ege Bölgesi gibi tatil beldelerinde sezonun başlayamaması gibi sebeplerle işten çıkarmaların arttığı ifade ediliyor. Bu sıkıntıların 6 ay daha süreceğini öngören Bingöl, “Önümüzdeki aydan itibaren işletmeler yavaş yavaş açılmaya başlar. Ancak yılı en iyi ihtimalle yüzde 50 küçülmeyle kapatırız. Bu süreçte dökülen dökülür. Yeni döneme ayak uyduran sıkıntı yaşamaz” diyor.
SERVİS DÜZENİ DEĞİŞECEK
Bundan sonraki süreçte restoranların yeni bir servis düzenine geçmesi bekleniyor. Masalar arasındaki boşluğun artması, açık havada yemek yedirilmesi, mutfağın herkese açılması, pakette daha hızlı ve hijyenik atılımlar yapılması bunlardan bazıları.
TÜRES Başkanı Ramazan Bingöl, “Bu saatten sonra kimse dip dibe yemek yemez. Yan yana aynı masalarda iç içe oturmaz” derken TURYİD Başkanı Kaya Demirer ise güçlü markaların öne çıkacağını vurguladı. Demirer, “Bir süre yeni işletmeler ve bilinmedik mekânlar deneyimlemek biraz güç olabilir. Misafirler bildikleri ve güven duydukları markalara ilgi gösterecek, kendilerini daha güvende hissedeceklerdir. Rezervasyon esnasında oldukça fazla soru-cevap listesi olacaktır, bunlar üzerinde çalışıyoruz” dedi. Ancak bu kadar baskı altında ve evlerde kilitli kalmanın neticesinde hayat normale dönmeye başladığında “rövanş harcama” ve “rövanş seyahat unsurlarının ortaya çıkacağını kaydeden Demirer, şöyle devam etti: “Hayattan rövanş almak isteyen insanlar, sosyalleşme, keşfetme gibi dürtüler ile hareket edecekler. Bir de ‘korona yaşamanın kıymetini bir kez daha hatırlattı. Bundan sonra daha az çalışacağım, vaktimi ve paramı biraz daha fazla zevklerime harcayacağım’ diyenler olacak. Özellikle daha orta-ileri yaş dediğimiz 60 yaş ve üzeri bu grupta.”