Pakistanlı yetkililer, son dönemde artan terör saldırıları sebebiyle Afganistan’daki Taliban yönetimine, bu saldırıların engellenmesi için çağrıda bulunmayı sürdürüyor.
Pakistan Dışişleri Bakanı Bilaval Butto Zerdari, ABD ziyaretinde saldırılar engellenmediği takdirde Pakistan’ın teröristlere karşı doğrudan harekete geçme hakkının saklı olduğu konusunda uyarıda bulundu.
İçişleri Bakanı Rana Sanaullah da bir televizyon kanalına yaptığı açıklamada, Afgan Talibanı'nın Pakistan Talibanı'na (TTP) karşı harekete geçmediği takdirde Afganistan’daki TTP noktalarının hedef alınabileceğini söyledi.
Taliban geçici hükümetinin sözcüsü Zabihullah Mücahit ise Sanaullah’ın ifadeleriyle ilgili, Afganistan’a kimsenin saldırmasına izin vermeyeceklerini belirtti.
Sınırdaki çatışma ve TTP sorunu
İki ülke arasında sınırdaki çatışmalar sebebiyle son aylarda soğuyan ilişkiler, TTP'nin Kasım 2022'de İslamabad ile ateşkesi bozup güvenlik güçlerine yönelik saldırılar başlatmasıyla iyice gerildi.
Bu çatışmalar Taliban’ın göreve geldiği Ağustos 2021'den bu yana sürüyor.
Çaman-Spin Boldak Sınır Kapısı’nda 11 ve 15 Aralık 2022'de, yani 5 gün arayla kanlı biten çatışmalar yaşandı.
Saldırılarda en az 8 kişi öldü, 40 kişi yaralandı.
Bu çatışmalar sonrası iki ülke arasındaki tansiyon yükseldi.
Üst düzey ziyaretler uzun süredir yok
Sınırda yaşanan çatışmaların dışında Pakistan, TTP’nin Afganistan’da konuşlandığını ve bu ülkeden güvenlik güçlerine yönelik sınır ötesi saldırılar düzenlediğini vurguluyor.
Afganistan ise herhangi bir terör örgütüne güvenli yer sağlamadığını belirtiyor.
Dışişleri Bakanı Zerdari, Nisan 2022'de göreve geldiğinden bu yana hala Afganistan’ı ziyaret etmedi. Zerdari'nin yerine Dışişleri Bakan Yardımcısı Hina Rabbani Khar ise Kasım 2022'de Kabil'e gitti.
Aylardır Pakistan’a Afganistan’dan üst düzey bir ziyaret de yapılmadı.
Pakistan'ın Afganistan politikası sorgulanıyor
Pakistan, Afganistan politikası kapsamında Hindistan’a karşı çıkarlarını güvence altına almak için bu ülkede daima kendisine dost bir rejim umuyordu.
Uzmanlar, İslamabad yönetiminin Afganistan'da yönetime gelmesi konusunda Taliban'a destek verdiğini belirtiyor.
Fakat Pakistan'ın "Afganistan'da dost bir rejimin göreve gelmesini amaçlayan" stratejik derinlik politikası, Taliban ile son aylarda yaşanan gelişmelerin ardından sorgulanıyor.
Terör saldırılarında artış
İslamabad merkezli düşünce kuruluşu Güvenlik Çalışmaları ve Araştırma Merkezinin (CRSS) paylaştığı verilere göre, Pakistan'da 2022’de 506 terör saldırısında 290’ı güvenlik gücü, 311'i sivil olmak üzere 601 kişi hayatını kaybetti, 741 kişi yaralandı.
Saldırılarda etkisiz hale getirilen militan sayısı 372 oldu.
Saldırıların büyük çoğunluğu Afganistan-Pakistan sınır bölgelerinde düzenlendi. Bu saldırıların çoğunu TTP, Belucistan Kurtuluş Ordusu (BLA) ve DEAŞ-H gibi örgütler üstlendi.
Pakistan’da 2022’deki terör saldırıları 2021’e göre yüzde 15 arttı.
Hayber Pahtunhva eyaletinde 2021’de 167 saldırı yapılırken bu sayı, yüzde 108’lik artışla 2022’de 348’e çıktı.
TTP’nin Pakistan ile Kasım 2022'de ateşkesi bozmasının ardından saldırılarda gözle görülür artış yaşandı.
Kasım 2022’ye kıyasla aynı yılın aralık ayında, terör saldırılarında yüzde 44 artış oldu.
TTP'nin talepleri devlet yetkisine karşı
Pakistanlı uzmanlar, ülkede artan terör saldırılarını, Pakistan'ın Afganistan politikasını ve iki ülke arasında yaşanabilecek olası senaryoları AA muhabirine değerlendirdi.
İngiltere merkezli Midstone Uluslararası İlişkiler Merkezi Genel Operasyonlar Direktörü Faran Jeffrey, TTP'nin Pakistan’dan Federal Olarak Yönetilen Aşiretler Bölgesi'nin (FATA) statüsünü düzeltmesini ve Afganistan-Pakistan sınırındaki tel örgünün kaldırılmasını istediğini belirtti.
Jeffrey, örgütün ayrıca kendi yorumladığı şekilde şeriat yasalarının Hayber Pahtunhva eyaletinin bazı bölgelerinde uygulanmasını istediğini ve eyalette askeri varlığın bulunmamasını talep ettiğini aktardı.
FATA, 2018’de Hayber Pahtunhva'ya bağlanana kadar Pakistan yasalarının dışında kendi kendini idare eden gri bir yapıdaydı. Hayber Pahtunhva eyaletine bağlanmadan önce FATA, İngiliz koloni döneminden kalan 150 yıllık FATA Suçlar Düzenlemesi (FCR), aşiretlerin kendi kanunları ve İslamabad'dan atanan bölge valisinin kararlarıyla idare ediliyordu.
Afganistan'dan kaynaklanan 3 problem
Jeffrey, Pakistan'ın Afganistan’dan kaynaklanan üç problemle karşı karşıya olduğunu ve bunların sırasıyla "TTP, DEAŞ-H ve Afgan Talibanı" olduğunu vurguladı.
TTP'nin Afgan Talibanı tarafından barındırıldığını öne süren Jeffrey, DEAŞ-H'nin bu ülkede güçlendiğini ve bu örgütün Pakistan’ın yanı sıra Tacikistan ve Özbekistan'a da sınır ötesi saldırılar gerçekleştirdiğini ifade etti.
Jeffrey, Afgan Talibanı içerisinde Pakistan’ı sevmeyen çok sayıda unsur bulunduğuna işaret ederek birçok Afgan'ın, iki ülke arasındaki Durand Hattı’nı meşru bir sınır olarak görmediğine dikkati çekti.
Sınır meselesinin iki ülke arasında uzun süredir bir anlaşmazlık meselesi olarak öne çıktığını belirten Jeffrey, "Pakistan’ın Afganistan’daki stratejik derinlik politikasının geniş anlamda başarısız olduğunu düşünüyorum. Ancak böyle bir kabulü henüz yetkili birinden işitmedik." dedi.
Jeffrey, askeri operasyonun mümkün olabileceğine dikkati çekerek "Pakistan, TTP’ye ve diğer örgütlere karşı geniş çaplı operasyon başlatabilir." diye konuştu.
Jeffrey, Pakistan’ın TTP’ye ve diğer militan örgütlere karşı geniş çaplı operasyon başlatmasının bir zaman meselesi olduğunu ve böyle bir operasyonu beklediğini vurguladı.
Afganistan’ı göz ardı eden herhangi bir operasyonun uzun süreli sonuç vermeyeceğine dikkati çeken Jeffrey, Pakistan'ın er ya da geç Afganistan’da askeri operasyonu değerlendireceğini belirtti.
Müzakere süreci vurgusu
Güney Veziristanlı gazeteci Muhammed Salim Mehsud ise Pakistan’ın Afganistan politikasını yeniden gözden geçirmeye ihtiyacı olduğunu ifade etti.
Mehsud, Kabil’deki mevcut yönetim ile başa çıkmanın kolay bir iş olmadığını belirterek sınır gerilimi ve özellikle TTP sorununu çözmek için kapsamlı strateji ve politika gerektiğini söyledi.
Pakistan’ın ülkede artan terör olaylarına karşı bir operasyonla cevap vermesinin masadaki seçenekler arasında yer aldığını dile getiren Mehsud, "Fakat Afgan Talibanı’nın desteğiyle barış görüşmeleri de kolay bir seçenek gibi görünüyor. Ancak şunu da eklemek gerekir ki Pakistan’da hakim siyasi belirsizlik, terör sorununa odaklanma ve bununla başa çıkma konusunda da önemli bir engel teşkil ediyor." ifadelerini kullandı.
Mehsud, Pakistan’ın sınır ötesi bir operasyon başlatmasının daha fazla probleme yol açabileceğine dikkati çekerek "Bu sebeple öncelikle eldeki kolay seçeneklerin değerlendirilmesi gerekiyor. Eğer terör konusuyla ilgili somut adımlar atılmazsa TTP’nin baharın gelmesiyle birlikte başlatacağı saldırılar hükümet için daha çok sorun oluşturacaktır." dedi.