Dr. Yavuz: “Dünyada son yıllarda yapay zeka uygulamalarının kanser alanında kullanılmasına yönelik araştırmalarda belirgin bir artış var. Özellikle, radyoterapi alması gereken kanser hastalarında yapay zeka uygulamaları sayesinde doktor, fizikçi, tekniker ve diğer sağlık personelinin gözetiminde yapılan belli işlemlerin daha otomatikleşmiş ve daha hatasız bir şekilde yapılması mümkün olabilmekte” dedi.
Radyoterapiye başlanmadan önce, radyasyon onkoloğu doktorlar tarafından bir hastanın bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans (MR) görüntülerinin incelendiğini ve hastalığın net bir şekilde gözlenebilir kısmı olan ana tümörün ve civardaki sağlıklı normal dokuların hacimlerinin çok dikkatlice belirlendiğini anlatan Dr. Yavuz: “Tümör ve çevredeki normal dokuların üç boyutlu olarak sınırlarının çizildiği (konturlama) bu süreç, bir hastanın tümör bölgesine ne kadar radyasyon alacağını ve ışının en uygun nasıl odaklanacağını belirler. Örneğin: Hastada bir baş ve boyun kanseri varsa, bu, çevredeki hassas dokuların varlığı nedeniyle özellikle çok hassas bir çalışmayı gerektirir. Görüntüleme yöntemlerinden yararlanarak ışınlanması ve ışınlanmaması hedeflenen hacimlerin sınırlarını üç boyutlu belirlemek, konturlama yapmak kişiden kişiye, doktordan doktora oldukça farklı gerçekleştirilmekte. 2017 yılında, Utrecht Üniversitesi'nden yapılan büyük bir çalışmada, kendi alanında çok deneyimli radyasyon onkolojisi uzmanı doktorların aynı hastanın bilgisayarlı tomografi (BT) filmlerine göre hedeflenen tümörleri ve normal dokuları oldukça değişken bir şekilde çizerek belirledikleri, hatta bazı doktorların meslektaşlarından sekiz kat daha fazla oranda yüksek riskli klinik hedef hacimlere karar verdikleri gösterilmiş. Bu durum, hastalar için en iyi tedavi kararının verilmesinin garanti edilememesini, hastalar için ideal bir radyoterapi standardı oluşturmada ortada bir sorun olduğunu göstermektedir” dedi.
Yapay Zeka ile Otomatik ve En Doğru Şekilde Odaklanması Mümkün
Bu sorun’un aşılmasına yönelik olarak Dr. Yavuz şunları söyledi: “Son aylarada, özellikle A.B.D.nin Ulusal Sağlık Enstitü’sünce desteklenen önemli bir araştırma projesinde Yapay zeka (AI) kullanarak yüksek riskli tümör hedef hacimlerinin sınırlarının 3 boyutlu olarak belirlenmesi için her bir görüntüleme film kesitinde tümör ve normal doku sınırlarının tek tek çizilmesi (konturlama) işlemlerini otomatikleştirmek için yeni bir yöntem geliştirildi. Dünyanın en önemli Kanser Merkezlerinin başında gelen A.B.D.nin Texas eyaleti, Houston şehrindeki M.D. Anderson Kanser Merkezi önderliğinde yapılan bu çalışmada, bu merkezdeki onbinlerce kanser hastasının radyoterapi planlaması kayıtlarından yararlanarak, bu merkezde çalışmış ve çalışmakta olan yüzlerce doktorun hedeflenen tümör hacimlerinin ve normal dokuların sınırlarını çizerken (konturlarken) ne şekilde davrandıkları, karar verirken hangi tercihlerde bulundukları üzerinde durulmuş. Örneğin, MD Anderson'da tedavi edilen 52 ağız-boğaz kanser hastasından elde edilen veriler incelenip dünyadaki birkaç baş ve boyun alt-uzmanlık branşlaşmasını sağlayabilmiş, yani sadece baş-boyun kanserleri radyoterapisi ile uğraşan çok tecrübeli ve özel bir ekibe sahip olan MD Anderson'daki radyasyon onkolojisi doktorlarının hedef hacimleri nasıl belirlediklerine odaklanılmış. Yüksek riskli hedef hacimler için çoğu zaman doktorların sadece ana tümörün sınırlarını çizdiklerini ve komşu normal dokuların şekline göre farklı farklı bir emniyet mesafesi belirledikleri görülmüş. İlk önce basit uzaklık vektörlerini kullanarak bunu araştırmaya başlamışlar. Çevredeki normal anatomik yapılardan ana tümör hacminin uzaklıkları ve mesafe haritası bilgilerini kullanarak yüksek riskli tümör hacimlerin bir parçası olan vokselleri, üç boyutlu pikselleri tanımlar şekilde verileri toparlamışlar. Sonuçta, eldeki verileri idealize ederek yüksek riskli tümör bölgelerini en doğru ve otomatik bir şekilde belirleyen gelişmiş bir yazılım üretmişler. Yapay Zeka uygulaması şeklinde belirlenen bu hacimler ile alanındaki en tecrübeli doktorların belirlediği hacimler arasında çok büyük bir uyum saptandığı gibi, hekimden hekime ve hastadan hastaya değişebilen hacim belirleme farklılıkları da ortadan kalkmış ”.
Bu çalışmanın, sadece yüksek riskli tümör hacimlerinin Yapay Zeka ile otomatik bir şekilde ve çok yüksek doğrulukta belirlenmesine yönelik olduğunu belirten Dr. Yavuz: “Bir sonraki aşamada, eldeki tüm veriler birleştirilerek, orta ve düşük riskli tümör bölgelerinin de otomatik ve en doğru bir şekilde belirlenmesi mümkün olabileceği gibi, hastaya özgü en uygun Radyoterapi veya Kemoterapi’yi de ayarlamak adına çeşitli genetik mutasyonlara ait bilgiler de bu yapay zeka uygulamasına entegre edilebilecektir. Bu şekilde, kanser tedavisi sonuçlarında başarı oranlarının artması da kaçınılmazdır” dedi.
Radyoterapide hedefi belirleme süresi birkaç saatten 1 dakikanın altına düşüyor
Prof. Dr. Ali Aydın Yavuz sözlerini şöyle sürdürdü: “Yöntemin çok önemli bir avantajı da bizlere sunduğu yüksek hız ve verimliliktir. Normalde, örneğin bir baş boyun kanserinde, hedeflenen hacimleri belirlemek bir hekimin 1-4 saatini alır. Yapay Zeka kullanan özel bilgisayar sistemi ile hem bir dakikadan kısa bir sürede hedef hacimler belirlenebilmekte, hem de hekimden hekime değişebilen hata payları ihtimali tümüyle ortadan kalkmaktadır. Bu yöntem, özellikle, hedef hacim belirleme (konturlama) alanında tecrübeli uzman sayısının daha az olduğu düşük ve orta gelir düzeyindeki ülkelerde çok büyük bir kolaylık sağlayacaktır, ancak bu yöntemin ABD gibi gelişmiş ülkelerde de kanser tedavilerindeki yararlılık ve verimliliği çok artıracağı açıktır” dedi.
Dr. Yavuz: “Radyoterapide hem hızı, hem tedavi verimliliğini, hem de tedavi başarısını artıran Yapay Zeka uygulamaları önümüzdeki yıllarda kanser tedavilerine ciddi damga vuracağa benziyor. Öte yandan, bu Yapay Zeka uygulamalarıyla bir taraftan Radyoterapideki Otomatiklik, Hızlılık, Doğruluk, Verimlilik ve Tedavi başarısı artacakken, bir taraftan da kanser alanında uzmanlaşmış personele olan ihtiyaç azalabilecekmiş gibi duruyor. Doğrusu, bu durum kanser tedavileriyle uğraşan bizleri biraz tedirgin etse de, Kanser hastaları için en uygun ve en başarılı tedavilerin gelişmesi ve rutinleşmesi bizler için de çok sevindirici gelişmeler olacaktır” diyerek sözlerini bitirdi.