Kurdaki hareketlilikle ithalata bağımlı olan girdilerin yükselmesi üreticileri; üreticilerin artan maliyetlere daha fazla dayanamayarak zam yapması da yurttaşı vuruyor.
Yalnızca son birkaç ayda bakliyat yüzde 15, süt ve süt ürünleri yüzde 20, kuruyemiş yüzde 25, beyaz et yüzde 30 zamlandı. Fiyat listelerini sıfırlayan kasaplar, kısa süre içinde bekledikleri fiyat artışlarının gelmesinin ardından listeyi güncelleyeceklerini söylerken, süt ve süt ürünlerine de bu ay içinde yeniden yüzde 12-15 zam bekleniyor.
Pide el yakacak
Geçen yıl ramazan pidesinin kilogramı 7.3 lirayken, bu sene 8.5 lirayı buldu. Ankara’da 300 gram pide 2.5, İstanbul’da 350 gram pide 3 liradan satılacak.
Ocak 2018 ile Mart 2019 arasında süzme peynir ile kaşarın yüzde 15, kutu sütün yüzde 16, beyaz peynir ile kaymaksız yoğurdun yüzde 20 ve ayranın yüzde 23 zamlandığını belirten Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Başkanı Tarık Tezel, beklenen yeni zamların sebebini şöyle anlattı:
“Bir litre çiğ sütün Ulusal Süt Konseyi (USK) tavsiye fiyatı, Ocak 2018’de 140 kuruştu. Bu fiyat, şubatta 153 kuruş, ağustosta 170 kuruş oldu. 1 Mayıs 2019’dan itibaren de 2 TL olarak belirlendi.
Bu fiyat, 2019 için yüzde 17.6’lık bir artışa işaret ediyor. Ocak 2018 ile Mayıs 2019’u karşılaştırdığımızda ise bir litre çiğ sütün USK tavsiye fiyatında yüzde 42 artış görüyoruz. Sektör, enflasyonla mücadele kapsamında ciddi şekilde girdi artışlarının gerisinde kaldı.”
Maliyet endişesi
Türkiye Perakendeciler Federasyonu Başkanı Mustafa Altunbilek: Seçimden önce yağ grubuna yüzde 5-10 zam geldi. Temizlik ürünlerine de yüzde 30’a yakın zam oldu. Seçimden sonra ise beyaz et ve kırmızı etin fiyatı arttı. Ramazan ayı içerisinde yeni bir zam beklemiyoruz.
İstanbul Gıda Toptancı Tüccarları Derneği Başkanı Mustafa Karlı: Bakliyatta zam özellikle pirince geldi, bunu kuru fasulye takip etti. Nohut ve kırmızı mercimekte zam yüzde 7-8. Bakliyattaki artış yeni mahsul gelene kadar sürer. İndirim olmaz. Yem fiyatlarına gelen yüzde 10 zamdan dolayı süt fiyatları da artacak.
Sera Yatırımcıları ve Üreticileri Birliği Başkanı Müslüm Yanmaz: Halen üreticiden çıkan fiyatlar domateste 5 TL, salatalıkta 1.20, patlıcanda 1.60-1.80 TL. Mevsim normallerinde. Tarladan çıkan bu fiyatlar, üreticinin girdi maliyetlerini karşılamıyor.
Evde iftar 50 lira
Gıda fiyatlarına gelen zamlar, iftar sofralarını da vuracak. Örneğin evde açılacak bir iftarda; peynir, zeytin, domates, salatalık ve çaydan oluşan dört kişilik bir ailenin iftar mönüsü için 15 TL gerekiyor. Çorba, etli yemek, pilav ve çoban salatadan oluşan bir sofra ise 30 TL’ye mal oluyor. Buna ek olarak güllaç da yapılacaksa maliyet 50 TL’yi aşıyor.
400 lirayı geçiyor
Restoranlardaki iftarın kişi başı fiyatı 50 TL’den başlıyor. Bu yıl restoran, tekne ya da otelde yapılacak bir iftar, geçen seneye göre en az yüzde 17 zamlı. Bazı mekânlarda bu zam yüzde 42’ye kadar çıkıyor.Geçen yıl en fazla 50 TL olan tekne iftarlarının, bu yıl kampanyalı fiyatı 50 TL’den başlıyor. Kampanyasız fiyatları ise 90 TL. Geçen yıl ‘erken iftar rezervasyonlarını’ 85 TL’den başlatan bazı lüks oteller, bu yıl internetteki kampanyalı fiyatlarını 105 TL’den başlattı.
Şişli, Levent ve Beşiktaş’taki bazı lüks otellerin kampanyasız fiyatları ise 145 TL’den başlayıp, 410 TL’ye kadar çıkıyor. İstanbul Fatih’te 60 TL’den başlayan bir otel iftarı ise, Beylikdüzü’nde 75 TL.
Gamze Bal/Cumhuriyet