Türkiye’de 1 Ekim 2020’de yürürlüğe giren 7253 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” çerçevesince üçüncü aşamaya geçildi. Bu çerçevede yasal zorunluluğa rağmen Türkiye’de temsilci bulundurmayı dolayısıyla bir anlamda Türk hükümetine kullanıcı verilerini açmayı kabul etmeyen Twitter, Periscope, Pinterest’e yönelik reklam yasağı yaptırımı 19 Ocak günü itibariyle hayata geçirildi.
Türkiye’den günlük 1 milyondan fazla kullanıcı erişimi olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları VK, Dailymotion, Youtube, Tiktok ve son olarak Facebook ile Instagram, 19 Ocak tarihi öncesinde tüzel kişi temsilci bulundurma kararı almıştı.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) geçtiğimiz ay Türkiye’ye temsilci atamadıkları gerekçesiyle TikTok, Facebook, Instagram, Twitter, Periscope ve Pinterest gibi sosyal medya ağlarına 10’ar milyon lira idari para cezası kesmişti. Facebook ve aynı şirkete bağlı Instagram, dün itibariyle son dakikada BTK yönetimiyle yapılan toplantıyla Türkiye’nin şartlarına uymayı kabul etmişti.
Bakan Yardımcısı Sayan: “Ne gerekiyorsa yapacağız”
Bugün de Twitter, Periscope, Pinterest gibi mecralara yönelik üçüncü yaptırım aşamasına ilişkin açıklamayı sosyal medyaya yönelik düzenlemeyle ilgili süreci yürüten Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan yaptı.
Eski BTK Başkanı Sayan, Twitter’ı hedef alan cezalandırma kararını da Twitter hesabı aracılığıyla “1 Ekim 2020’de yürürlüğe giren yasanın 3’ncü aşaması olan ‘reklam yasağı’, Resmi Gazete’de yayımlandı. 7253 sayılı yasa gereği Türkiye’ye resmi temsilci atamayan yurt dışı kaynaklı sosyal medya şirketleri, artık ülkemizden reklam alamayacak” açıklaması yaptı.
Sayan’ın verdiği bilgiye göre, yasağın uygulanmasını BTK’nın yanı sıra Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), Merkez Bankası, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı ve ilgili tüm kamu kurumları “hassasiyetle” denetleyecek. Reklam vermeleri halinde ilgili şirketlere de ceza kesilecek.
Sayan, “Reklam yasağı uygulanmadan Türkiye’ye temsilci atamayı ve yükümlülükleri yerine getirmeyi kabul eden sosyal ağ şirketlerine teşekkürlerimi sunuyorum. Hiçbir vatandaşımızın ülkemizde sağlanan hizmetlerden mahrum kalmasını istemiyoruz. Lakin milletimizin; verilerini, gizliliğini ve haklarını korumak için ne gerekiyorsa yapmaya kararlıyız. Dijital faşizm ve kural tanımazlığın Türkiye’de hakim olmasına asla müsaade etmeyeceğiz. Dileriz ki hala temsilcisini bildirmeyen Twitter ve Pinterest de ivedilikle gerekli adımları atarlar. Yükümlülüğe uymamakta ısrar eden sosyal ağların bant genişliğinin daraltılması en son istediğimiz yol. Taciz, istismar, iftira ve hak ihlalleri bir özgürlük değil suçtur. Hiç kimsenin bu ve benzeri suçları özgürlük kisvesi altında işlemesine asla müsaade etmeyeceğiz” dedi.
BTK’nın yasal yaptırım kararı ise, https://www.resmigazete.gov.tr/ilanlar/eskiilanlar/2021/01/20210119-4-1.pdf adresinde yayımlandı. Buna göre, BTK, yasal sürenin sona ermesinin ardından temsilci bildiriminde bulunmayan Twitter, Periscope, Pinterest ve şirketlerine 40'ar milyon lira idari para cezası kesmişti. Şimdi reklam yasağı kararı hayata geçirildi.
Ünsal Ünlü: “Habercilik halka ulaşacak mecra bulacaktır”
Twitter ve Periscope, hükümete yakın şirketlerin kontrolundaki ana akım medyada mesleklerini icra edemeyen gazeteciler açısından da seslerini duyurmaları, mesleklerini sürdürmeleri açısından önem taşıyor. Örneğin Medyascope gibi alternatif haber platformları da Twitter ile Periscope aracılığıyla izleyenlerine ulaşıyor. Bu noktada Türkiye’de anayasal hak olarak “halkın haber alma özgürlüğü” bakımından Twitter’a erişilememesi gibi noktaya gelinmesi halinde neler olacağı endişesi gündemde.
Türkiye’de Twitter ve Periscope aracılığıyla hafta içi günlük yayınlarıyla binlerce izleyici kitlesine sahip gazeteci Ünsal Ünlü ise, gelişmeler nedeniyle karamsar değil.
Ünlü, VOA Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, Türkiye’nin internet erişimini tümüyle yasaklama, engelleme gibi bir tutumu olmadığı sürece her zaman internet ortamında alternatif sosyal medya uygulamaları bulunabileceği görüşünü savundu.
Gazeteci Ünsal Ünlü, Facebook ile Instagram’ın da son olarak Türkiye’nin şartlarını karşılamayı, Türkiye’ye temsilcilik açmayı kabul etmesiyle birlikte kullanıcı sayıları bakımından geriye önemli kuruluş olarak Twitter’ın kaldığını kaydetti. Ancak Twitter’ın “reklam yasağı” kararından diğer şirketler kadar etkilenmeyeceğini kaydeden Ünlü, bu nedenle de şirketin Türkiye’ye ilişkin kararında gelecek günlerde değişiklik olmasını beklemediğini ifade etti.
Halka sözünü ulaştırmayı istediğinde gazetecilik mesleğinde her zaman alternatif bulunabileceği görüşüne inandığını söyleyen Ünlü, “Gazeteci dokuz köyden kovulsa da sözünü söyleyecek onuncu köy bulacaktır” görüşünü savunan gazeteci Bekir Coşkun’a atıfta bulundu ve “gerekirse kendisini dinlemek isteyenlerle bir parkta buluşup derdini yine anlatabileceğini” söyledi.
Ancak Ünlü, Türkiye’nin internet erişimini tümüyle yasaklaması halinde gazetecilik açısından sesini, görüşünü, haberini ulaştıramama durumundan söz edilebileceğini ve bunun şimdilik gündemde olmadığını işaret etti.
Üç ay sonra internet trafiğine müdahale edilmeye başlanacak
Twitter, Periscope, Pinterest gibi sosyal medya mecraları için artık Türkiye’nin yaptırım sürecinde dördüncü aşama kapıda. Yasa itibariyle BTK Başkanı, üç ay içinde gerekli yükümlülüklerini yerine getirmemeleri durumunda ilgili sosyal medya ağına/ağlarına yönelik internet trafiği bant genişliğini yüzde 50 oranında azaltmak amacıyla sulh ceza hakimliğine başvuracak.
Türkiye’de yargı sisteminde mevcut tabloda BTK’nın erişim engelleme talepleri için hızlıca “kabul” yönünde kararlar alındığı gözönüne alındığında en geç üç ay sonra örneğin Twitter’a erişilmesinde sıkıntılar yaşanmaya başlanabilir.
Yüzde 50 oranında internet trafiği bant genişliği azaltılmış olan sosyal medya mecralarına beşinci aşamada, 30 gün içinde yasal şartları yerine getirmemeleri halinde yüzde 90 oranında internet trafiği bant genişliğini azaltma yaptırımı gündeme alınacak. Bunun için BTK, yine sulh ceza hakimliğine başvuruda bulunacak.
Muhtemelen BTK talebi doğrultusunda yargı kararıyla bugünden itibaren dört ay sonra örneğin Twitter’ın Türkiye’den internet trafiği bant genişliği yüzde 90 oranında yavaşlatılmış olacak.
Sonrasında sosyal medya şirketleri, Türkiye’de temsilcilik açmayı kabul ederlerse reklam yasağı kaldırılacak ve internet trafiği bant genişliğine yapılan müdahale de sonlandırılacak.
Sosyal medya şirketlerine hangi koşullar getiriliyor?
Söz konusu yasal düzenleme kapsamında, Türkiye’de temsilcilik açmalarıyla birlikte sosyal medya şirketleri, Türkiye’deki kullanıcılarına ilişkin verileri Türkiye’de bulundurmak için gerekli her türlü teknolojik alt yapıyı kuracak. Twitter, özellikle yasal düzenlemedeki bu şarta itiraz ediyor ve Türkiye’de kullanıcı verilerini bulundurmayı kabul etmiyor.
Sosyal ağ sağlayıcı şirket, “kişilik hakları” ve “özel hayatın gizliliği” gerekçeli ihlal başvurularını 48 saat içinde yanıtlamak zorunda olacak. Şirketler artık Türkçe başvuruları Türkçe yanıtlamak durumunda olacak. Sosyal medya şirketleri, kişi başvurularına ilişkin 6 ayda bir rapor da yayımlayacak. Bunun yanı sıra mahkeme kararına rağmen 24 saat içinde hukuka aykırı içerikleri çıkarmayan sosyal ağlar, doğacak zarardan sorumlu olacak.