Türkiye'nin yoğun diplomatik çabalarıyla İstanbul'da bir araya gelen Rusya ve Ukrayna müzakere heyetleri en anlamlı ilerlemeyi burada sağlarken, taraflar arasındaki savaşı durdurma umudu da güç kazandı.
Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının ardından iki ülkenin dışişleri bakanlarını ilk kez 10 Mart'ta Antalya'da bir araya getiren Türkiye, Belarus'ta 3 tur süren görüşmelerin ardından her iki tarafın heyetlerini 4. kez İstanbul'da yüz yüze buluşturdu.
Ukraynalı ve Rus müzakere heyeti, bugün İstanbul Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde bir araya geldi.
Heyet üyelerinden Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Danışmanı Mihail Podolyak, Ukrayna Halkın Hizmetkarı Partisi Başkanı David Arakhamia ve Ukrayna heyeti üyesi Oleksandr Chalyi müzakerelerin ardından açıklamada bulundu.
Ukrayna tarafının yaptığı açıklamalara göre, bugünkü müzakerelerin sonuçları, liderler seviyesinde bir görüşme yapılması için yeterli seviyede.
Bugünkü müzakerelerde bekleyen konuların bazılarının çözüme kavuştuğunu düşünen Ukrayna heyeti, Rus heyetinin "yapıcı" olduğunu düşünüyor.
Mevcut güvenlik formatının işe yaramadığını, yeni bir güvenlik sistemine ihtiyaç olunduğunu vurgulayan Ukrayna tarafı, güvenlik teminatı olarak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) ülkeleri ile Türkiye, Almanya, Kanada, Polonya ve İsrail'in garantör ülke olmasını talep ediyor.
Ukrayna'ya göre, bu güvenlik garantilerinin saldırıya uğrayan üyeyi topluca korumayı öngören NATO antlaşmasının 5. maddesine benzer nitelikte olması gerekirken, Rusya tarafıyla yapılacak herhangi bir anlaşmada Ukrayna’nın AB’ye katılımını engelleyen hiçbir maddeye de yer verilmemesi gerekiyor.
Bununla birlikte ateşkes tesis edilmeden bir anlaşma ve güvenlik garantörlüğünün mümkün olamayacağını vurgulayan Ukrayna heyeti, Ukrayna'nın toprak bütünlüğü ve güvenliğinin yeniden sağlanması gerektiğine işaret ediyor.
Öte yandan Ukrayna tarafı, Rusya ile yapılacak anlaşmada, Kırım konusunun çözülmesi için askeri güç kullanılmayacağına dair bir maddeye de yer verilmesini istiyor.
Podolyak'a göre, Rusya, daha önce tartışmayı reddettiği Kırım konusunda en azından müzakere konusu olmasını kabul etmiş durumda ve her iki taraf da bu sorunun askeri yollarla çözümünü reddettiklerini birbirine iletti.
Kırım, Donbas'la birlikte müzakerelerin en çetin konusu olarak bilindiği için liderler düzeyindeki en son karar alma sürecine bırakılması bekleniyor.
Rus tarafı görüşmelerin "yapıcı" geçtiğini düşünüyor
Rus tarafından da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Müşaviri Vladimir Medinskiy, müzakerelerin ardından açıklama yaptı.
Görüşmelerin "yapıcı" geçtiğini düşünen Rus heyet, Rusya Devlet Başkanı Putin'e sunmak üzere Ukrayna tarafının taleplerini ve önerilerini aldı.
Müzakerelerin ardından Rusya Savunma Bakanlığı, karşılıklı güveni artırmak, müzakerelere devam etmek ve nihai hedefe ulaşmak için gerekli koşulları oluşturmak, yukardaki anlaşmanın onaylanması ve imzalanması amacıyla Kiev ve Çernigiv bölgelerinde askeri eylemleri çok önemli bir şekilde azaltma kararı aldı.
Rusya'ya göre, Ukrayna'dan aldıkları öneriler
Ukrayna tarafı, detayları tam olarak paylaşmasa da Rus devlet kanalı Pyerviy Kanal’a açıklamalar yapan Medinskiy’e göre Moskova yönetimine şu öneriler sunuldu:
"- Ukrayna, uluslararası yasal garantiler altında kalıcı olarak tarafsız, nükleer olmayan bir devlet ilan edilecek. Bu amaçla garantör ülkelerin bir listesi verildi.
- Ukrayna, Rusya dahil garantör ülkelerin onayı olmaksızın askeri ittifaklara katılmayı, yabancı askeri üsler ve birliklere ev sahipliği yapmayı ve askeri tatbikatları reddedecek.
- Güvenlik garantileri, Kırım ve Donbas toprakları için geçerli olmayacak. Ukrayna, bu bölgeleri askeri yollarla geri alma girişimlerini reddedecek.
- Rusya, Ukrayna'nın AB üyeliğine itiraz etmeyecek.
- İki ülkenin devlet başkanlarının yapacağı toplantıda, nihai bir karar resmi statüye kavuşturulacak."
Müzakerelerin başlamasından bu yana en anlamlı ilerleme
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun müzakerelerin ardından yaptığı bilgilendirmeye göre, müzakerelerin başlamasından bu yana en anlamlı ilerleme bugün kaydedildi.
Bugün taraflar arasında her aşamada yakınlaşma artarken, bazı konularda uzlaşı ve ortak anlayışa varıldı.
Öte yandan, taraflar arasındaki henüz çözüme kavuşmayan daha zor meseleler, üst seviyelerde ele alınacak.
Bundan sonraki süreçte her iki ülkenin dışişleri bakanlarının bir araya gelmesi öngörülürken, daha sonra her iki ülkenin devlet başkanlarının bir araya gelmesi gündemde.
Arabuluculuk ve kolaylaştırıcılık rolünü üstlenen Türkiye, taraflara müzakere heyetleri, bakan ve liderler düzeyindeki görüşmeler için ev sahipliği yapma önerisini masada tutuyor.