Sağlık Sektörü, Hastaneler ve Çalışanları

drcavlimehmet@gmail.com

Bu sektör, hastane, poliklinik, hasta yatağı, doktor, diş hekimi ve diğer sağlık çalışanlarının sayıları ile ölçüldüğü kadar, sağlık malzemeleri ve yüksek teknolojili makine teçhizatının varlığı da önem kazanmaktadır.

Sağlık sektörünün araştırma geliştirme çalışmaları, aşı, hıfzısıhha çalışmalarıda olmazsa olmaz ihtiyacıdır.

Bir ülkede herhangi bir şehre veya kasabaya gidiniz. Şehir planına bakınız. Düzgün, düzenli şehir planları olan yerlerde disiplin, sosyal adalet, tertipli insanlar mevcuttur. Sistem insanların huzuruna, mutluluğuna düzenlenmiştir. Hak ve Adalet vardır.

Sağlık sektörü de bu anlayışın yansımasında önemli bir göstergedir, dersek yeridir. İnsana hizmettir.

Sağlık sektörünün özel sektöre muhtaç edilmesi kısmen olabilir. Ama bilinmelidir ki, bu sektör kamu hizmeti gerekleri içinde bir hizmettir.

Şimdi, bazı istatistiklere bakalım.

Sağlık harcamalarının Gayri Safi Yurt içi Hasıla içindeki payı ülkemizdeoldukça düşük rakamlar görülmektedir.

Şu rakamlara bakalım; Toplam sağlık kurumu sayısı, yataklı sağlık kurumu sayısı, toplam yatak sayısı artmasınarağmen, her bin kişi başına düşen yatak sayısı (son yirmi yılda) aşağı yukarı 2,08-2,83 aralığında olduğu görülmektedir. Doktor sayıları da aşağıdadır. İki farklı versiyonda verilmiştir.

Doktor ve diğer çalışanların sayılarına bakıldığında, sayısal gelişmeler  iyi gibi görülmektedir.

Kaynak: Sağlık Bakanlığı                              

Source: Ministry of Health                         

Sağlık harcamalarıın, GSYH’ya oranı aşağıda görülmektedir.

Vatandaşların hasta muayene sayıları, görülen hastalıkların isimleri, hastalıkların sebepleri, her hastalıkta hasta olan insanların sayıları, bölge bölge, il il, ilçe ilçe sağlık sektöründe her türlü sağlık analizleri gerekmektedir. Çözümleri de arkasından getirmek mümkündür.

Zira, muayene gitmenin yolunu açmak tek çözüm değildir. Sağlıklı toplumun oluşturulması ve insan ömrünü sağlıklı hale getirmek önemlidir.

Sağlık önemlidir. Ne kadar önem verildiği rakamlarda görülmelidir. Ancak, rakamların kamuya açık oluşturulmasına ihtiyaç duyumaktadır. Sağlık kamu gereğidir. İstismar edilemez. İnsana hizmet kamunun görevidir anlayışı esastır.

ABD’de son görülen Virüs sonucu, sağlık sektörünün özelleştirilmiş olması, insanlara ne kadar tahribat yaptığı ilk etapta açıkça görülmüştür.

Sorumluluğu üzerinde taşıyan insan sevgisi taşıyan seçkin yürekli insanların bu konulara önem vermesi gerekmektedir.

Gelelim; şehir hastanelerine. Konunun Sosyal Güvenlik Kurumu ilişkileri ayrıdır. O konuya girmiyorum. Çok zihin karıştırmadan, “Kamu Özel ortaklığı” konusunda bazı kararlar aşağıdadır. Konu çok geniş. Hukukçuları ve işletmecilerin analizini gerektirir.

“663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin iptali talebiyle yapılan başvuruda Anayasa Mahkemesi ilk defa kamu özel ortaklığı yöntemine ilişkin değerlendirme yaptı.

Esas Sayısı : 2011/150

Karar Sayısı : 2013/30

Karar Günü : 14.2.2013

R.G. Tarih-Sayı : 25.06.2013-28688

“Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğüne, Bakanlığın ve bağlı kuruluşların ihtiyacı olan tesislerin yapımını ve mevcut tesislerin yenilenmesini kamu özel ortaklığı modeli veya diğer usuller ile gerçekleştirme görevi verilmiştir.

Anayasa'nın 128. maddesinin birinci fıkrasında, 'Devletin, kamu iktisadî teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür....' denilmektedir. Bu hüküm uyarınca, kamu hukuku kurallarına göre yürütülen kamu hizmetlerinin gerektirdiği görevlerden asli ve sürekli nitelik taşıyanların, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülmesi zorunludur.

 Anayasa'nın 47. maddesinin son fıkrasında, 'Devlet, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzel kişileri tarafından yürütülen yatırım ve hizmetlerden hangilerinin özel hukuk sözleşmeleri ile gerçek veya tüzel kişilere yaptırılabileceği veya devredilebileceği kanunla belirlenir' denilerek kamu hizmetlerinin sunulmasında özel hukuk sözleşmeleriyle gerçek veya tüzel kişilerin hizmetin sunumuna dâhil edilmelerine imkân tanınmıştır.

Dava konusu kuralla, Bakanlığın ve bağlı kuruluşların ihtiyacı olan tesislerin yapımının ve mevcut tesislerin yenilenmesinin kamu özel ortaklığı (KÖO) modeliyle gerçekleştirilmesine olanak tanınmıştır. KÖO modeli, özel sektörle kamu idaresi arasında, bir hizmetin tasarlanması, yapımı, kiralanması, ortaklık kurulması ve finansmanının sağlanması, işletilmesi gibi unsurların bileşiminden oluşan ve özel hukuk hükümlerine tabi sözleşmeler üzerinden uygulanan bir işbirliği modelidir. KÖO bir üst kavram olup, özel hukuk sözleşmeleri yoluyla yap-işlet-devret, yap-kirala, yap-işlet, işletme hakkı devri, tasarla-yap, yap-işlet-sahip ol-devret, tasarla-yap-finanse et-devret, ortaklık gibi birçok modelin birlikte veya ayrı ayrı uygulanmasına imkân vermektedir.”

Kaynak: (https://www.ttb.org.tr/kollar/_sehirhastaneleri/makale_goster.php?Guid=d6191242-3672-11e9-995b-acb68ea282a6)

Daha sonra aşağıda görülen görüş verilmiştir.

“3359 sayılı Yasanın Ek-7. Maddesi

Esas Sayısı    : 2012/105

Karar Sayısı : 2013/71

Karar Günü : 6.6.2013

R.G. Tarih-Sayı : Tebliğ edildi.

7.5.1987 günlü, 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu'na 3.7.2005 günlü, 5396 sayılı Kanunla eklenen ek 7. madde, Danıştay Onüçüncü Dairesince itiraz yolu ile Anayasa Mahkemesine başvurulmasından sonra 9.3.2013 günlü, 28582 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 21.2.2013 günlü, 6428 sayılı Sağlık Bakanlığınca Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Tesis Yaptırılması, Yenilenmesi ve Hizmet Alınması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 12. maddesiyle yürürlükten kaldırılmış ve mevzuatta 3359 sayılı Kanun'un ek 7. maddesine yapılan atıfların 6428 sayılı Kanun'a yapılmış sayılacağı belirtilmiştir. Sağlık tesislerinin ihale ile gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerine kiralama karşılığı yaptırılabilmesine ve mevcut sağlık tesislerinin yenilenmesinin tesislerdeki tıbbî hizmet alanları dışındaki hizmet ve alanların işletilmesi karşılığında sözleşmeyle gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerine yaptırılabilmesine olanak sağlayan 3359 sayılı Kanun'un ek 7. maddesini yürürlükten kaldıran 6428 sayılı Kanun, Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarınca ihtiyaç duyulan tesislerin yapılmasına ve mevcut tesislerin yenilenmesinin sağlanmasına ilişkin usul ve esasları bir bütün olarak yeniden düzenlediğinden, 3359 sayılı Kanun'un ek 7. maddesinin sekizinci fıkrasına yönelik iptal isteminin konusu kalmamıştır.Açıklanan nedenle, konusu kalmayan iptal istemi hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekir.

       Zehra Ayla PERKTAŞ bu görüşe katılmamıştır.     

KARŞIOY GEREKÇESİ

 7.5.1987 günlü, 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu'nun ek 7. maddesi, 21.2.2013 günlü, 6428 sayılı Sağlık Bakanlığınca Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Tesis Yaptırılması, Yenilenmesi ve Hizmet Alınması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 12. maddesi ile yürürlükten kaldırıldığından bahisle Danıştayda devam eden davanın konusunun kalmadığı ve itiraz yoluyla yapılan başvuru hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. Anayasa Mahkemesinin yerleşmiş uygulamalarına göre iptali istenilen Kural'ın sonradan değiştirilmiş olması Anayasa'ya uygunluk denetimini etkilemez. Danıştaydaki davada düzenleyici işlem yanında bireysel işleminde dava konusu olduğu gözetildiğinde, davanın olay tarihinde yürürlükte olan Yasa'ya göre çözümleneceği kuşkusuzdur. Bu durumda,  kişilerin hak kaybına uğramamaları bakımından söz konusu Yasa'nın Anayasal denetiminin yapılmasındaki hukuki yarar açıktır. Açıklanan nedenle davanın itiraz konusu kural uygulanarak sonuçlandırılacağından, Anayasal denetimin sürdürülerek işin esasının incelenmesi gerektiği düşüncesiyle çoğunluk görüşüne katılmıyorum.”

Kaynak:(https://www.ttb.org.tr/kollar/_sehirhastaneleri/makale_goster.php?Guid=d6191242-3672-11e9-995b-acb68ea282a6)

Anayasanın aşağıdaki maddeleri aslında herşeyi açıkça belirtmektedir. Devlet kamulaştırma yapabilmektedir.

“D. Kamulaştırma

MADDE 46- (Değişik: 3/10/2001-4709/18 md.)

Devlet ve kamu tüzelkişileri; kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarını peşin ödemekşartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını, kanunla gösterilen esas veusullere göre, kamulaştırmaya ve bunlar üzerinde idarî irtifaklar kurmaya yetkilidir.

Kamulaştırma bedeli ile kesin hükme bağlanan artırım bedeli nakden ve peşin olarak ödenir. Ancak, tarımreformunun uygulanması, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskân projelerinin gerçekleştirilmesi, yeniormanların yetiştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla kamulaştırılan toprakların bedellerinin ödenmeşekli kanunla gösterilir. Kanunun taksitle ödemeyi öngörebileceği bu hallerde, taksitlendirme süresi beş yılı

aşamaz; bu takdirde taksitler eşit olarak ödenir.

Kamulaştırılan topraktan, o toprağı doğrudan doğruya işleten küçük çiftçiye ait olanlarının bedeli, her haldepeşin ödenir.

İkinci fıkrada öngörülen taksitlendirmelerde ve herhangi bir sebeple ödenmemiş kamulaştırma bedellerindekamu alacakları için öngörülen en yüksek faiz uygulanır.

E. Devletleştirme ve özelleştirme

MADDE 47- Kamu hizmeti niteliği taşıyan özel teşebbüsler, kamu yararının zorunlu kıldığı hallerdedevletleştirilebilir.

Devletleştirme gerçek karşılığı üzerinden yapılır. Gerçek karşılığın hesaplanma tarzı ve usulleri kanunladüzenlenir.

(Ek fıkra: 13/8/1999-4446/1 md.) Devletin, kamu iktisadî teşebbüslerinin ve diğer kamu tüzelkişilerininmülkiyetinde bulunan işletme ve varlıkların özelleştirilmesine ilişkin esas ve usuller kanunla gösterilir.

(Ek fıkra: 13/8/1999-4446/1 md.) Devlet, kamu iktisadî teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişileri tarafındanyürütülen yatırım ve hizmetlerden hangilerinin özel hukuk sözleşmeleri ile gerçek veya tüzelkişilereyaptırılabileceği veya devredilebileceği kanunla belirlenir. “

ifadesi yer almaktadır. Bu ne demektir. Devlet  yararı gördüğü işlemi dilediği zaman yapabilir. Şehir hastaneleri konusu oldukça farklıdır. Umulur ki, insanların sağlığına, devlete en düşük fiyatlarla mal olan bir sağlık hizmeti alınsın. Mutlu olunsun.