Bitcoin dünyasına adım atmak için ilk yapılması gereken, bir Bitcoin cüzdanına sahip olmaktır.
Hem bilgisayarlar hem de tablet ve cep telefonları için pek çok Bitcoin cüzdan uygulaması bulunmaktadır.
Bu yazılımlar yüklendikleri anda, yükleyene özel, gizli anahtar, açık anahtar ve Bitcoin adresini üretirler.
Bitcoin cüzdanlarında güvenlik, gizli anahtarla sağlanır, gizli anahtarın çalınması, gerçek fiziki para cüzdanınızı çaldırmaya benzetilebilir.
Gizli anahtar güvenli bir ortamda saklanmalı, kimseyle paylaşılmamalıdır.
Bitcoin transferi, Bitcoin cüzdan adresleri arasında gerçekleşir.
Bitcoin adreslerinin kullanılmasında büyük ve küçük harf duyarlılığı vardır, yanlış kodlandığında, tanımsız adres oluştuğundan transfer işlemi gerçekleşmeyecektir.
Kripto paraların tutulduğu cüzdanlar, sıcak ve soğuk cüzdan olmak üzere ikiye ayrılır.
Soru:
Sıcak cüzdan (çevrimiçi) nedir?!
Günümüzde kullandığımız IOS, Android ve benzeri işletim sistemlerine yüklemiş olduğumuz bizlere bu alanda hizmet veren uygulamalardır.
Misal; ParibuLog, Binance, BtcTurk, Bitexen vb.
Soru:
Soğuk cüzdan (çevrimdışı) nedir?!
Soğuk cüzdanlar günümüzde kullandığımız flash diskler mantığı ile çalışan USB kablolarıyla bilgisayara bağlanan kripto varlıklarımızı çevrimdışı şekilde saklamaya yarayan siber saldırılara ve internetteki virüslere karşı daha korunaklı olan bir cüzdan tipi'dir.
Misal, Ledger Nano S ve Trezor Hardware Wallet gibi markaların cihazları güvenilirdir.
Soru:
Kripto Para Borsası nedir?!
Kripto para borsası, kripto paraların alınıp satıldığı, ticaretinin yapıldığı günümüzde bildiğimiz borsalar gibi işlev gören uygulamalardır.
İki tane borsa türü vardır:
1. Merkezi Borsa
2. Merkeziyetsiz Borsa
Soru:
Merkezi Borsa nedir?!
Şahıs ve kurumlar tarafından kurulur.
Alıcıyla ve satıcıya aracılık etmek, kripto paraların alıcıya ve satıcıya aracılık etmek amacı ile şahıs ve kurumlar tarafından uygulama haline getirilmiş ve piyasaya sürülmüş borsa türü'dür.
Misal; THODEX, Bitcoin vb...
Merkezi borsalarda para tutmak son derece güvensizdir.
Çünkü orada tutulan paranın özel şifresi merkezi borsaya aittir ve para sizin değildir.
Bundan dolayı da, son dönemlerde karşımıza çıkan 2-3 milyar dolar ve üzerinde yatırım, bu merkezi borsalarda kaybolup gitmiştir.
Geri dönüşü mümkün değildir.
Soru:
Merkeziyetsiz borsa nedir?!
Kripto paranın alıcısının ve satıcısının 3'üncü kişiler olmadan sadece iki kişi arasında yapılan platform'dur.
Bitcoin borsaları, kuruldukları ülkenin düzenleme ve denetleme'lerine tabidirler, bu anlamda borsalar yatırımcılarından çeşitli kimlik bilgileri isteyebilmektedirler.
Bazı Bitcoin borsaları Bitcoin'leri müşterileri adına saklasalar da, güvenlik açısından bireylerin kendi Bitcoin'lerini kendilerine ait cüzdanlarda saklamaları daha uygun'dur.
Satın alınan Bitcoin'lerin bireylere ait Bitcoin cüzdanlarına aktarılabilmesi için, borsalara Bitcoin adreslerinin verilmesi gereklidir.
Soru:
Vurgun nasıl önlenir?!
- Kurulacak olan merkezi borsa şirketlerinin ödenmiş sermayesinin minimum 50 milyon Türk Lirası ve işlem hacmine göre artırılmış ve ödenmiş sermayesinin aranması,
- Kurulacak olan merkezi borsalarının şirket hissedarlarının sicillerinin temiz olması, daha önceden herhangi bir şekilde iflas etmemeleri ya ad konkordato ilan etmemiş olmaları,
- Şirket hissedarlarından %50 ve üzeri hisse bulunduranlarının mal varlıkları ve itibarları denetlenerek işlem yapılması,
- Şirketin yönetiminde 5 yıllık finans geçmişi olan bir genel müdür, en az üç yıllık finans geçmişi olan 2 müdür yardımcısı, en az 5 yıllık bilişim geçmişi olan ve bu tarz sistemlere hakim siber güvenlik uzmanı olan 2 tane müdür yardımcısı,
- Finansal alanda TC Merkez Bankası'ndan, teknoloji anlamında ise Teknoloji ve Sanayi Bakanlığı'ndan güvenilirliği tasdik edilircesine bir lisans sahibi olmaları,
- Kurulan merkezi borsaların, borsada yapılan riskli işlemleri SPK ve MASAK işbirliği ile tek ekranda takip edilebilir, istenildiğinde ulaşılabilir şekilde kişilerin bilgileri gizlenerek borsa ekranlarından yayınlanabilir olması,
- Sisteme kayıtlı olan kişilerin yaptıkları işlemleri belirtecek kimlik kontrolü ve devlet tarafından onaylanmış mail adresleri ile süreçlerin takibi,
- Türkiye Cumhuriyeti’nde Borsa İstanbul gibi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin nezdinde Kripto İstanbul adı altında bir Kripto Para Borsası kurulması ve alım satım işlemlerinin yukarında belirttiğimiz kriterlere uyan merkezi borsa şirketleri tarafından alınıp satılması,
- Aracı şirketlerin hesabında yatırdıkları teminat tutarı kadar kripto para bulundurmaları, bu borsanın ayrıca tüm dünyaya açık bir borsa haline getirilmesi ve tüm dünyada kripto para alışverişlerinin arkasında devlet olan güvenilir bir mecrada yapılması...
- Borsada yapılan işlemlerin sadece Türk Lira'sı ile alınıp satılması ve bütün kripto para birimlerinin karşılığının TL ile yazılması, Türk Lirası'nın da değer kazanacağının göstergesi'dir.
- Muhakkak güvenilir bir merkezi borsa sisteminde işlem yapılması,
- Hangi borsa olursa olsun, borsalarda para tutulmaması ya da can yakmayacak minimum bir tutar bırakılması, ancak anaparanın soğuk ya da sıcak cüzdanlara aktarılması,
- Kripto para sistemi, yeni bir sistem olduğu için bu konu hakkında yorum yapan herkese itibar edilmemesi,
- Yatırım yapacağınız merkezi borsaların sicillerine, kim olduklarına, herhangi bir lisans sahibi olup olmadıklarına, yeterli sermayeye sahip olup olmadıklarına, devlet kurumlarından sorgulamalar yaparak, öğrenip buna göre işlem yapılması...
(Yarın: Mağdur Olmamak İçin Neler Yapılmalı?!)
Prof. Dr. Seyithan Deliduman