Alsancak’ta gar meydanına açılan bir sokak. 1469 sokak ..Evet artık yayalaştırılan meşhur Bornova Sokağı..Travesti ve hayat kadınların mekanı özelliğini onca işyeri açılmasına rağmen yitirmeyen sokak. Eski İzmir’in karakteristik Sakız Tipi evleri burada.
Hemen hemen hergün ya da her gece bu sokağı kullanıyorum. Evime ve işyerime gitmek için.İnanmazsınız o kadar çok öykü biriktirdim ki. Alsancak Bornova Sokağı’na Azra Has Sokağı diyenler de var. Adını bu sokakta öldürülen bir trans kadından almış. Onca güvenliğe rağmen özellikle gecenin ilerleyen vakitlerinde olay eksik olmuyor. Sokağın ortalarına park etmiş GBT yapan polislere iki günde bir kimliğinizi göstermek zorunda kalıyorsunuz.
Alsancak’ı doğrudan etkileyen iki yangından biri bu sokakta o yıllarda yer alan Pamuk Deposu yangını. Yıl 1951. Bir gece yarısı çıkan bu yangının söndürülüşü neredeyse bir hafta sürmüş ve yangın altı ay için içinyanmaya devam etmiş. Büyük bir taş bina olan deponun içinin pamuk balyaları ile dolu olması yangına uzun süre müdahale edilememesi sonucunu doğurmuş. Bu yerde bugün Alsancak Vergi Dairesi var.
Bornova Sokağı’nda sizi gar tarafında Yeni Liman Taksi ve Fıstık Baklavaları karşılıyor. Sonra sağlı sollu ticari mekanlar..Telefoncusundan butiğine kadar. Bol miktarda lokanta çaycı. Gecenin ilerleyen saatlerinde işportacılar sokağı işgal ediyor. İncik boncukçular, şapka ve çorap satanlar başta olmak üzere ne ararsan var. Nasıl ruhsat ya da izin aldıklarını anlayamadığım “1 dakikada 6 bisküvit ye 1000 lira kazan”cılar var. “Korku Evi” “Atış Poligonu” gibi yerler de dikkati çekiyor. Sokağın en kaliteli mekanı Dostlar Fırını. Karşısında da Türkü Bar yer alıyor.
Eğlence mekanları haftanın her akşamı iğne atsan yere düşmez gibi.. Puerta var. No 54 var. Dinozor Bar var.Varuna Gezgin var. Hayyam var. No 54 ün yanındaki Kesel Market hep kalabalık. Niye derseniz? Ucuz alkol burada..Kocaman yazmış camekana..
Ve gelelim sokağın asıl sahiplerine.. Trans kadınlara ve seks işçilerine..Neredeyse her gelen geçene takılıyorlar. Ben de bol bol nasibimi alıyorum.
“Şışşt Yakışıklı” laf atmalarından..Gülerek geçiyorum. Haa bu arada bir Bornova Sokak öyküsü..
Bir akşam önlerinden geçerken süslenmiş ayağında yüksek topuklu ayakkabılar olan esmer bir hayat kadını sadece laf atmadı..”Sana şu kadara olur.Unutamayacağın kadar mutlu edeceğim seni “dedi. Klasik olarak yine güldüm geçtim. Ertesi akşam yine aynı kadın..Benzer laflar..Bende de benzer reaksiyon.. Üçüncü gece baktı benden hayır yok ne dedi bilir misiniz? “Lan sen ibne misin yoksa?”
Bornova Sokağı muhabbetlerine bakalım bir de. Kara Yağız bir genç ile pazarlık yapan travesti..
“Hey Cafer Abla.. Hey Cafer Abla..Bu herif bik bikyapıyor. Ne yapayım”
“Acele etme geliyorum
Yoldan geçen 3 kıza hitaben.
“Asla benim gibi olamayacaksınız. Asla benim kadar güzel olamayacaksınız”
Sokakta kenarda öpüşen bir çiftle karşılıklı konuşma..
“Aaa karı resmen sokak ortasında iş tutuyor ayol.Bulmuş güzel oğlanı.Biz yapsak”
“Yok şey.Sevgiliyiz biz”
“O zaman çıkın evinizde yapın ne yapacaksanız. Anneniz size hiç bunu öğretmedi mi? Böyle şeyler sokak ortasında yapılmaz. Çıkın evinizde sevişin. Shame on You”
“Şu hayatta bir travestiden ahlak dersi aldık ya”
Balkondan balkona muhabbet..
“Dün gece çatır çatır..Yüzümü yaraladı bıçakla şerefsiz”
“Ay kız canın da mı çıkmadı..Kaç gece bi de üst üste”
“Ameliyat parası biriktiriyorum Sonunda güzel bir memem olacak ne yapayım?”
Şimdi de hem cinsel hayatını yaşadığını, hem de gezip, eğlenip, kendini keşfettiğini söyleyen Helin’e kulak veriyoruz..
“Devlet memurluğundan atıldıktan sonra ister istemez, yapacak bir işim, seçeneğim olmayınca, bana da bir yol açılmış oldu. Ailem de Denizli’deydi, orada kalamazdım. İzmir’e giden trans bir arkadaşım vardı, onun yanına geldiğimde arkadaş seks işçiliği yaptığı için onun yanında çalışmaya başladım. Zordu, bilmediğim bir ortam. Sonuçta sen devlet memurluğu yapmışsın. Evraklarla, kağıtlarla uğraşıyorsun, sonra bir geliyorsun, insanlarla uğraşmaya başlıyorsun. Kötü bir ortam, uyuşturucu, kavgalar, dövüşler… Zamanla alışıyorsun. Eskiden 300 kişi falan vardık. Sonra gitgide azaldık. Azınlık olduğumuz için çok sıkıntı yaşıyoruz. Çok saldırıyorlar çünkü az kişi kaldık. Herkes burada çalışmıyor. Pınarbaşı’na, Karabağlar’a çıkıyorlar. Çalıştıktan sonra gelip burada yatıyorlar. Burada yaşayan ve seks işçiliği yapmayan trans kadınlar da var. Arkadaşız, dostuz. Kendi aramızda kavga etmemeye çalışıyoruz. Bize saldıran olursa kendimizi koruyoruz. Çantamızda biber gazı var “
Bornova Sokağı’nda trans kadınlar iki nefret saldırısına maruz kaldılar. Berrak takma isimli trans kadın katledildi. Ocak 2022’de ise Günay Özyıldız yaşadığı apartmanın önünde öldürüldü. İktidarın LGBTİ+’larayönelik nefret söylemi ve politikaları, nefret suçlarına yönelik cezasızlık politikası ve her türlü şiddetin açıkça teşvik edilmesinden güç alarak gerçekleştirilen bu sistematik saldırıların transları yaşadıkları, çalıştıkları bu sokaktan açıkça göçe zorlamak amacıyla gerçekleştirildiği ifade edildi.
Bu arada Bornova Sokağı’nın hikayesi, ödüllü “Beyazlar Sönsün” belgeselinin yönetmenleri Aycan Karadağ ve İbrahim Kucuş tarafından “Dönüşüm: Bornova Sokağı” adıyla beyaz perdeye taşındı..Adem Nakçı’nınuygulayıcı yapımcılığını üstlendiği belgesel, İzmir’de kurulduğu ilk andan bu yana farklı kültür ve kimliklere kucak açmış olan Bornova Sokağı’nın zaman içindeki dönüşümünü anlatıyor. Kimileri için yaşam alanı kimileri içinse tehlikenin sembolü olan o sokağın hikayesinin ve dönüşümünün anlatıldığı belgeselde, bu dönüşüm sokağın asli unsurları ve dönüşümün uygulayıcılarının gözünden aktarılıyor. Belgeselde trans kadınlar, esnaf, levantenler, Önceki dönem İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, Mimarlar Odası İzmir Şubesi Başkanı ve Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Buca Eğitim Fakültesi Tarih Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Erkan Serçe yer alıyor.
Son sözler Ünal Ersözlü’den..
Alsancak, sokaklar doğurdu kadın gibi
Necati Bey, Dil Küşat, Sümbül, her renkte, her seste
Araya sızdı semt dışından kafasını iterek Bornova Sokağı
Çünkü Bornova kıskandı...