TBMM Başkanı Mustafa Şentop, "Temenni ederim ki milletimizin beklentileri doğrultusunda demokratik bir anlayışla ve bütüncül bir yaklaşımla hazırlanacak yeni ve sivil bir anayasayı yapmak, böylece devletimizi ve milletimizi, nihayetinde bir askeri darbe anayasası ile yönetilmenin ağırlığından kurtarmak, en kısa zamanda ve inşallah bu yasama yılı içerisinde Gazi Meclisimize nasip olur" dedi.
Şentop, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Meclis Başkanlığının 2022 yılı bütçesinin sunumunu yaptı.
Milletin 27'nci yasama döneminde, TBMM'den temel beklentilerinden birinin "uzlaşarak ve anlaşarak toplumsal mutabakata dayalı yeni ve sivil bir anayasa yapması" olduğunu belirten Şentop, "Bugün itibariyle Anayasada 19 kez değişiklik yapılmış olmasına rağmen, maalesef Anayasamız halen '1982 Anayasası' olarak darbe dönemine atıfla anılmaktadır." ifadesini kullandı.
Şentop, yeni bir anayasaya ihtiyaç duyulduğunun tartışmasız olduğunu vurgulayarak, "Temenni ederim ki milletimizin beklentileri doğrultusunda demokratik bir anlayışla ve bütüncül bir yaklaşımla hazırlanacak yeni ve sivil bir anayasayı yapmak, böylece devletimizi ve milletimizi, nihayetinde bir askeri darbe anayasası ile yönetilmenin ağırlığından kurtarmak, en kısa zamanda ve inşallah bu yasama yılı içerisinde Gazi Meclisimize nasip olur." değerlendirmesinde bulundu.
Bu yasama yılına ilişkin beklentilerini paylaşan Şentop, yeni hükümet sistemiyle uyumlu olacak yeni bir İçtüzüğün de tüm siyasi partilerin katılımı ve uzlaşısı ile yürürlüğe konulması gerektiğini ifade etti.
"TBMM bütün sorunların temel çözüm mekanı"
Şentop, TBMM'nin ülkenin bütün sorunlarının temel çözüm mekanı olduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti:
"Cumhuriyetimizin demokrasimizin ve hukuk devleti ilkesinin teminatı olan Meclisimizin ortak aklı, diyalog ve uzlaşı kanallarını kullanarak çözemeyeceği mesele yoktur. Bu kapsamda Türkiye Büyük Millet Meclisinde temsil edilen siyasi partilerin çeşitli konularda farklı yönlerde ortaya koymuş oldukları görüşler, milletimiz için en iyiye, en güzele, en doğruya ulaşma çabasının tezahürüdür. Bazı konularda fikir ayrılıkları yaşasak da derdimiz ve ülkümüz daima ülkemizin bağımsızlığından, vatanımızın bölünmezliğinden ve milletimizin menfaatlerinden yanadır."
TBMM'nin tarihi yürüyüşü boyunca dünyanın en idealist Meclisi olduğuna işaret eden Şentop, milletin menfaati söz konusu olduğunda ve her düşman saldırısında tüm ayrılıkların bırakılıp bir araya gelindiğini anımsattı.
Şentop Meclisin "yasama" ve "denetim" çalışmaları hakkında da bilgi verdi.
Geçen yıl TBMM'nin çalışmalarını Kovid-19 salgını gölgesinde gerçekleştirdiğini belirten Şentop, şunları kaydetti:
"4. Yasama Yılı'nda TBMM Başkanlığına, 33'ü uluslararası anlaşmaların onaylanmasının uygun bulunmasına ilişkin olmak üzere toplam 771 kanun teklifi sunulmuştur. Bu tekliflerden ve yine önceki yasama yıllarında Başkanlığımıza sunulan kanun tekliflerinden, 55'i uluslararası anlaşmaların onaylanmasının uygun bulunmasına ilişkin olmak üzere, toplam 81 teklif kanunlaşmıştır. Yine aynı dönemde çeşitli konularda 45 TBMM kararı alınmıştır. 27. Dönem'de Başkanlığımıza sunulan toplam kanun teklifi sayısı 3 bin 925 olmuştur. Bu tekliflerden 196'sı kanunlaşırken, 3 bin 623'ü komisyonlarda, 66'sı ise Genel Kurul gündeminde bulunmaktadır. 27. Dönem içerisinde alınan TBMM kararlarının toplam sayısı ise 122'ye ulaşmıştır."
TBMM Başkanı Şentop, 4. Yasama Yılı'nda; milletvekillerinin talepleri doğrultusunda 295 kanun teklifi taslağı hazırlandığını ve TBMM Başkanlığına sunulan; 33 uluslararası anlaşmanın uygun bulunmasına dair kanun teklifi için inceleme raporu, 714 kanun teklifi için 19 inceleme raporu ile 695 bilgi formunun hazırlandığını söyledi.
TBMM'nin denetim faaliyetleri
Meclisin yasamanın yanı sıra çok önemli bir diğer fonksiyonun da denetim olduğunu vurgulayan Şentop, sözlerini şöyle sürdürdü:
"4. Yasama yılında denetim kapsamında gerçekleştirilen faaliyetlere baktığımızda; bu dönemde milletvekillerimiz tarafından 18 bin 75 yazılı soru önergesi verilmiş, 16 bin 569 önerge işleme alınmıştır. Böylelikle 27. Dönem'in tamamında; Başkanlığımıza verilip işleme alınan toplam yazılı soru önergesi sayısı 53 bin 223’e ulaşmış olup bunlardan; 6 bin 775’i süresi içinde, 26 bin 934’ü ise süresi geçtikten sonra olmak üzere toplam 33 bin 709’u cevaplandırılmış, 129'u geri alınmış,18 bin 192'si ise cevaplandırılmamıştır. Ayrıca bin 314 soru önergesinin işlemleri halen devam etmektedir."
Şentop, önceki yasama dönemlerinde yazılı soru önergelerinin işlem süresinin 30 gün olduğunu, Anayasa'da ve TBMM İçtüzüğünde gerçekleştirilen değişiklikle bu sürenin 15 güne indirildiğini hatırlatarak, "Kanaatime göre, yeni sistemde soru önergelerinin bir kısmının süresi içerisinde cevaplandırılamamasının sebeplerinden biri de, bu süre değişikliğidir." dedi.
Parlamenter Sistemde geçirilen 24. Dönem'de soru önergelerinin toplam cevaplandırılma oranının yüzde 60,3 olduğunu vurgulayan Şentop, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin geçerli olduğu 27. Dönem'de ise bu oranın yüzde 63,3'e yükseldiğini kaydetti.
TBMM Başkanı Şentop, Cumhurbaşkanı Yardımcılığına ve bakanlıklara ayrı ayrı gönderilen 29 Ocak ve 9 Temmuz 2021 tarihli yazılarla, soru önergelerine verilmesi gereken cevapların süresi içinde ve TBMM'nin saygınlığına uygun olacak şekilde, soruları tam olarak karşılayan, yeterli ve tatminkar nitelikte hazırlanması hususlarının da iletildiğini bildirdi.
4. Yasama Yılı içerisinde 101 araştırma önergesinin konusuna göre birleştirilerek TBMM Genel Kurulunda görüşülüp kabul edildiğini aktaran Şentop, bu dönemde kurulan araştırma komisyonlarını sıraladı.
Şentop, diğer yandan, daha önce kurulmuş olan 6 Meclis araştırması komisyonunun faaliyetlerini tamamladığını, bu komisyonların raporlarından 5'inin 4. Yasama Yılı'nda, 1'inin ise 5. Yasama Yılı'nın başında Genel Kurulda görüşüldüğünü söyledi.
Önergelerin iade işlemlerini anlattı
Meclis araştırması önergelerinin iade işlemleri konusunda da bilgi veren Şentop sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bildiğiniz üzere, TBMM Başkanlığına sunulan yazılı soru ve Meclis araştırması önergeleri; Anayasa'nın 138. maddesi, TBMM İçtüzüğünün 67, 96 ve 97. maddeleri ile Anayasa ve İçtüzükte öngörülen emredici diğer hükümlere uygunluk bakımından incelenmekte ve yapılan değerlendirme neticesinde işleme alınmakta ya da sahiplerine iade edilmektedir. Bu kapsamda örneğin, görülmekte olan bir dava hakkında yasama meclisinde yargı yetkisinin kullanılmasıyla ilgili soru sorulamayacağı Anayasa’nın; uzun, gerekçeli, kişisel görüş içeren, kişilik ve özel yaşama ilişkin konular, başka bir kaynaktan kolayca öğrenilmesi mümkün olan konular ile tek amacı istişare sağlamaktan ibaret konular hakkında soru sorulamayacağı ise İçtüzüğün emredici hükmüdür.
Diğer yandan yine İçtüzüğe göre TBMM Başkanlığına verilen kağıtlarda kaba ve yaralayıcı sözlerin yer almaması gerekmektedir. Dolayısıyla Başkanlığa verilen önergelerin bu hükümlere uygunluğunun kontrol edilmesi ve gelen önergelerin tamamının denetime tabi tutularak söz konusu hükümlere uygun olan önergelerin işleme alınması, Anayasa'nın ve İçtüzüğün gereğidir; bu, Meclis Başkanlığına yüklenen bir görevdir. Bununla birlikte önergelerin iadesine dayanak oluşturan Anayasa ve İçtüzük hükümlerinin uygulanması konusunda mümkün olduğunca müsamahalı bir yaklaşım gösterdiğimin ve tereddüt uyandıran durumlarda takdir yetkimi, önergelerin işleme alınması yönünde kullandığımın da bilinmesini isterim."
TBMM Başkanı Şentop iade oranlarına bakıldığında, 27. Dönem'de verilen; inceleme süreci tamamlanmış 54 bin 864 yazılı soru önergesinden sadece yüzde 1,85'inin, 5 bin 48 Meclis araştırması önergesinin ise yüzde 2,52’sinin iade edildiğini, önceki yasama dönemlerindeki iade oranları ile kıyaslandığında bu oranların önemli ölçüde düşük olduğunu ifade etti.
"Türkiye, tarihi boyunca hem bölgesinde hem de dünyada barış ve istikrarı korumak için mücadele eden bir ülke oldu"
TBMM'nin, parlamenter diplomasi kapsamında yürüttüğü temsil faaliyetinin önemine değinen Şentop, dış ilişkiler konusunda Türkiye'nin, tarihi boyunca hem bölgesinde hem de dünyada barış ve istikrarı korumak için mücadele eden bir ülke olduğunu, uluslararası sorunların çözümünde daima uluslararası hukukun gereklerine riayet eden, barışı ve istikrarı önceleyen, yapıcı ve uzlaştırıcı bir rol üstlendiğini ifade etti.
Şentop, "Meclisimiz, parlamenter diplomasinin devletler ve milletler arasındaki ilişkilerin geliştirilmesinde her geçen gün giderek artan öneminin ve etkisinin farkında olarak, dış ilişkiler faaliyetlerini devletimizin girişimci ve insani dış politika ilkesiyle uyumlu bir şekilde yürütmektedir." diye konuştu.
"Dostluk grubu kurulan ülke sayısı 146'ya ulaştı"
TBMM Başkanı Şentop, Meclisin, geçen yıl ikili ve çok taraflı ilişkileri güçlendirilmek, bölgesel ve küresel ölçekte barış, istikrar, huzur ve refahın korunmasına katkı sağlamak amacıyla yabancı ülke parlamentoları, uluslararası parlamenter asambleler ve uluslararası kuruluşlarla çok sayıda görüşme gerçekleştirdiğini anımsattı.
Üye olunan 12 parlamenter asamble ve Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonuyla yürütülen parlamenter diplomasi faaliyetlerine ek olarak, çok yönlü dış politika çalışmaları çerçevesinde Mısır ve Libya dostluk gruplarının da kurulmasıyla, dostluk grubu kurulan ülke sayısının 146'ya ulaştığını, Türkiye'nin etkinlik coğrafyasının genişletildiğini belirten Şentop, şunları kaydetti:
"TBMM Başkanlığı tarafından bu dönemde 62 farklı ülkenin ve 10 uluslararası örgütün temsilcileriyle 196 ikili görüşme gerçekleştirilmiş, Azerbaycan, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, İspanya ve Kazakistan'a resmi ziyaretlerde bulunulmuş, yabancı parlamentolar veya uluslararası parlamenter asambleler tarafından düzenlenen 14 farklı etkinliğe iştirak edilmiştir. Ayrıca Meclisimiz bu dönemde uluslararası meselelere çözüm önerilerinin ele alındığı 5 uluslararası toplantıya ev sahipliği yapmış ve 3 parlamenter asamblenin dönem başkanlığı görevini yürütmüştür.
İkili ilişkilerimizi güçlendirmek için Pakistan Milli Meclisi ile imzaladığımız İşbirliği Protokolü ve Latin Amerikan ve Karayipler Parlamentosu (PARLATINO) ile imzaladığımız anlaşma sonucunda bu asambleye gözlemci üye statüsünü kazanmış olmamız, bu dönem içerisinde temsil kapsamında gerçekleştirdiğimiz önemli faaliyetler arasındadır."
"Yaklaşık 27 bin okuyucuya kütüphane hizmeti verildi"
Gazi Meclisin açılışının 100. yıl dönümünün 3. yasama yılına denk gelindiğini anımsatan Şentop, planlanan yıl dönümü etkinlikleri ile anma faaliyetlerinin bazılarının salgın nedeniyle hayata geçirilemediğini söyledi.
Şentop, 4. yasama yılında idari teşkilat çalışmaları kapsamında yasama faaliyetlerine bilgi desteği sağlamak ve milletvekillerinden gelen bilgi taleplerini karşılamak üzere araştırma ve bilgi sunumu hizmetleri kapsamında 380 konu odaklı araştırma gerçekleştirildiğini dile getirdi.
Meclis Başkanı Şentop, yeni yayınlarla zenginleştirilen Meclis Kütüphanesinde yaklaşık 27 bin okuyucuya kütüphane hizmeti verildiğini, TBMM açık erişim sisteminden 125 binin üzerinde kişinin faydalandığını aktardı.
"Arşivlerdeki veriler gün yüzüne çıkarılıyor"
Dördüncü yasama yalında TBMM arşivlerindeki verilerin gün yüzüne çıkarılarak kullanıcılara sunulmasına ilişkin çalışmalara devam edildiğini anlatan Şentop, bu kapsamda yürütülen çalışmalardan ilkinin Yassıada evrakına ilişkin olduğunu söyledi.
Şentop, 27 Mayıs 1960 darbesinin izlerini silmek üzere kabul edilen 7248 sayılı kanunun yürürlüğe girmesinden sonra, Yüksek Adalet Divanına ve Yüksek Soruşturma Kuruluna ait arşivlerde bulunan 253 bin 944 evrakın dijitalleştirme çalışmalarının tamamlandığını bildirdi.
Demokrat Parti Meclis Grubu müzakere zabıtlarının da dijitalleştirildiğini dile getiren Şentop, bu çerçevede 25 bin 858 sayfa belgenin dijital ortama aktarma çalışmalarının tamamlandığını, bu çalışmanın da yakın zamanda araştırmacıların hizmetine sunulacağını anlattı.
TBMM Genel Kurul Salonunda geçen yıl başlayan oylama, yoklama ve seslendirme sistemine ilişkin teknolojik iyileştirme çalışmalarının bu yıl içerisinde tamamlandığına işaret eden Şentop, teknolojik altyapı ve fiziksel mekanların iyileştirilmesi hakkında da bilgi verdi.
"2020 yıl sonu bütçe gerçekleşmesi yüzde 88,5"
Şentop, 2020'de 1 milyar 747 milyon 789 bin lira olan bütçenin, yıl içinde yapılan aktarmalarla 1 milyar 747 milyon 955 bin 496 lira olduğunu anımsattı. 2020 sonu itibarıyla bu rakamın 1 milyar 547 milyon 492 bin 840 lira 6 kuruşunun harcandığını aktaran Şentop, yıl sonu bütçe gerçekleşmesinin yüzde 88,5 olduğunu belirtti.
Mustafa Şentop, 2021 bütçesinin 1 milyar 894 milyon 56 bin lira olarak kanunlaştığını hatırlatarak, şöyle devam etti:
"Yıl içinde yapılan aktarmalar ve ödenek ilaveleriyle birlikte eylül sonu itibarıyla toplam ödenek 1 milyar 894 milyon 494 bin 174 Türk lirası olmuştur. Bu ödeneğin eylül sonu itibarıyla 1 milyar 263 milyon 412 bin 481 Türk lirası, diğer bir ifadeyle yüzde 66,7'si harcanmıştır. Yıl sonunda bütçe gerçekleşme oranının yaklaşık yüzde 95 olması beklenmektedir. Yıl sonu bütçe gerçekleşmesinin bu kadar yüksek düzeyde beklenmesinin sebebi, 2021 yılında imzalanan toplu sözleşme hükümlerine göre gelen ek maliyetler sebebiyle revize edilen personel giderleri ödeneğinin yıl sonuna kadar tamamının harcanacak olması, daha önce başta Kovid-19 salgını olmak üzere çeşitli nedenlerle iptal edilen ya da ertelenen faaliyet, etkinlik ve eğitimlerin önemli bir kısmının 2021 yılı içerisinde gerçekleştirilmesi, bu kapsamda mal ve hizmet alımı giderlerindeki yıl sonu bütçe gerçekleşmesinin yaklaşık yüzde 75 oranında beklenmesi, Genel Kurul oylama, yoklama ve seslendirme sisteminin ve TBMM TV'nin teknik altyapısının ve donanımının yenilenmesi, Yıldız Konukevi tadilatının, yeni kreş binasının ve teras kafeteryanın yapılması gibi önemli yatırım projelerinin gerçekleştirilmesi; ayrıca cari transferler tertibi için konulan ödeneğin yaklaşık yüzde 94'ünün sermaye transferleri için konulan ödeneğin ise yüz 100'ünün harcanacak olmasıdır."
2022 bütçe teklifinin, 2022-2024 Yatırım Programı ve Bütçe Hazırlama Rehberi ile Orta Vadeli Program'da yer alan göstergeler dikkate alınarak Program Bütçe Sistemi'ne uygun şekilde hazırlandığını belirten Şentop, 2018-2022 dönemi stratejik planındaki amaç ve hedefler doğrultusunda gerçekleştirilecek faaliyet ve projelerin maliyetlendirilerek ödenek teklifinde bulunulduğunu aktardı.
Şentop, "Bütçe teklifi hazırlanırken kaynakların etkin, verimli kullanılması amaçlanmış ve tasarruf tedbirlerine azami düzeyde riayet edilmiştir. Performans Esaslı Program Bütçe Sistemine uygun hazırlanan 2022 yılı bütçemizde, TBMM'ye özgü yasama programının yanı sıra, yönetim ve destek programı ile program dışı giderler yer almaktadır." bilgisini paylaştı.
TBMM Başkanı Şentop, sözlerini şöyle sürdürdü:
"2022 Yılı Bütçe Teklifi, 2 milyar 198 milyon 221 bin Türk lirası olarak komisyona sunulmuştur. 2022 yılı bütçe teklifinin yüzde 72,7'si yasama, yüzde 22,3'ü yönetim ve destek, yüzde 5'i ise program dışı giderlerden oluşmaktadır. Ayrıca 2022 yılı bütçe teklifinin yüzde 94,5'i cari giderlerden, yüzde 5,5'i ise yatırım giderlerinden oluşmaktadır. 2022 Yılı Bütçe Teklifinde personel giderleri yüzde 60,7, SGK devlet primi giderleri yüzde 8, mal ve hizmet alımı giderleri yüzde 11,6, cari transferler yüzde 14,2, sermaye giderleri yüzde 5,4, sermaye transferleri ise yüzde 0,1 oranında ağırlığa sahiptir. 2022 yılında da bütçemizin yüzde 68,7 oranıyla büyük kısmını personel giderleri oluşturmaktadır."
Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) ve Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna (RTÜK) Hazine yardımı olarak pay ayrıldığına işaret eden Şentop, "2022 yılı bütçe teklifimiz 2021 Yılı Başlangıç Ödeneği olan 1 milyar 894 milyon 56 bin liraya göre yüzde 16,1 oranında artarak 2 milyar 198 milyon 221 bin lira olmuştur." dedi.
Şentop, bütçe artışının, yeni alınması planlanan personel giderleri, KDK ve RTÜK'e yapılan Hazine yardımlarındaki artıştan kaynaklandığını anlattı.