4 bölümlük dosya haberin birinci bölümünde, nasıl astronot olunacağı, ne gibi şartların arandığı ve astronotların şahsi tecrübelerine dair bilgiler hem astronot hem de astronot eğitmenleriyle görüşerek ele alındı.
Gökyüzünün ötesini görmek önceleri sadece bir hayaldi. Teknolojinin ilerlemesiyle bilinmezliğe yolculuk, meşakkatli ve maliyetli olmasına rağmen mümkün olmaya başladı.
Uzayın bilinmeyenlerinin keşfi ile gökyüzünün ötesini hayal edenler için astronotluk cazip bir meslek. Ancak bu mesleğin erbabı olmak, çocukken "ne olacaksın?" sorusuna verilen "astronot" cevabı kadar kolay değil. Zira astronot olmak için önce temel disiplinlerden bir meslek sahibi olmak gerekiyor.
Astronotluk, disiplinler arası ileri düzey bir eğitimin yanı sıra güçlü bir zihin ve beden de gerektiriyor. Uzay ajansları binlerce uygun kişi arasında yaptığı elemelerin ardından onların da en iyilerini seçiyor.
ABD'de ilk astronotlar, 1959'da ordu tarafından mühendislik arka planı ve pilotluk tecrübesi olan askeri personel arasından seçildi. Astronot olabilmek için uçuş ve mühendisliğin yanı sıra temel disiplinlerde uzman ve bunları uygulama becerisi aranan özellikler arasında yer alıyor.
ABD Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA) ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA) gibi kurumların astronotluk için aradığı şartlara bakıldığında adayların özellikle mühendislik, biyoloji, fizik, bilgisayar sistemleri, matematik veya tıp alanlarında üst düzey eğitimlerinin olması bekleniyor. Adayların pilot okulunu tamamlaması ve bu alanda çalışma tecrübesinin olması da tercih sebebi.
Güçlü iletişim, kararlılık, strese dayanıklılık
Uzay ajansları, astronot adaylarında teknik özellikler dışında, liderlik, kararlılık, ekip çalışması, ekibin diğer üyeleriyle yardımlaşma, baskı altında çalışabilme ve kuvvetli iletişim gibi özellikler arıyor.
Uçuşlarda astronotların bedenlerinin büyük oranda strese maruz kalması ve ağır fiziksel faaliyetlerde bulunmaları nedeniyle sağlıklı olmaları ve fiziksel dayanıklılıklarının yüksek olması da elzem olarak görülüyor.
AA'ya konuşan Almanya'daki Avrupa Astronot Merkezi'nde Astronot Eğitim Birimi Müdürü Ruediger Seine, astronot adaylarını eleme sürecinde tüm teknik özelliklere uyan kişiler arasında en çok neye dikkat ettiklerine ilişkin şunları kaydediyor:
"Strese dayanıklı, ekip odaklı, astronotluk için gerekli becerilere uygun, el ve göz koordinasyonu ile sağlığı iyi olan kişileri arıyoruz. Bir araştırma kapsamında keşif ya da operasyonel tecrübesi olanlarla da ilgileniyoruz. Bu, özel hayatınızda da kazanılabilecek bir tecrübe. Gönüllü kurtarma güçlerine katılabilirsiniz, askeri tecrübe edinebilirsiniz. Çok seçenek var ancak bizim aradığımız insanlar, hayatın getirdiği beklenmedik durumlarla başa çıkıp bu becerilerini kanıtlayanlar. Tabii ki seçtiklerimiz takım çalışmasına uygun ve çok meraklı olmalı."
"Üst düzey yeteneğe sahip insanlarla tanışmak ilginç"
Seine için kendisiyle oldukça yaş farkı olan yeni astronotlarla ilk kez tanışmak, üst düzey yeteneğe sahip bu insanlarla konuşmak, nasıl davrandıklarını görmek çok ilginç.
ESA halihazırda Kasım 2022'de yeni astronotlar aldı ve bunlardan 5'inin eğitimi halen sürüyor. Halihazırda süren güncel eğitim programının ikinci ayında olduklarını anlatan Seine, "Bir öğretmensen ve verdiğin eğitim takdir ediliyorsa, bu mutlu olacağınız bir şey. Onların ilk aşamaları geçtiğini, sonunda astronotlara misyon verildiğini ve son eğitimlerinde olduklarını görmek her zaman bir gurur kaynağı." diyor.
Diğer yandan astronotların, kamuoyuyla sıklıkla bir araya geleceklerinden dolayı iletişimlerinin de güçlü olması gerekiyor. Akıcı İngilizce ve iyi bir Rusça bilgisi de şart olarak görülüyor. Amerikan, Rus ve Japon kültürüne hakim olmak da UUİ'de uluslararası ortaklarla iyi ilişkiler kurulmasını sağlıyor.
Eleme süreçleri
Tecrübeli ve bu mesleğin gerekliliklerinin farkında olan astronotlardan oluşan NASA Astronot Seçim Kurulu, başvuruları gözden geçirip her adayın yetkinliklerini değerlendiriyor. En fazla potansiyele sahip adaylar, Johnson Uzay Merkezi'ne mülakata davet ediliyor. Mülakata girenlerin yarısı ikinci görüşmeye çağrılıyor ve bu grup içinden yeni astronotlar seçiliyor.
NASA Astronot Seçim Müdürü April Jordan da eleme sürecinin en ilginç yanının çok yetkin kişilerle karşılaşmak olduğunu vurgulayarak, insanların tepkilerini gözlemlemenin ve süreçle nasıl başa çıktıklarını görmenin ilginç olduğunu söylüyor.
Uzayda toplamda 381 gün 15 saat ve 11 dakika kalan NASA astronotu Edward Michael Fincke ise eleme sürecinin en zor adımının sağlık kontrolleri olduğuna dikkati çekerek, uzaya gönderilecek kişilerin sağlıklı olmadıkları sürece bu mesleğe adım atamayacağını ifade ediyor.
AA muhabirine konuşan Fincke, mülakat sürecinin de çok ilginç olduğunu, tecrübeli astronot ve kıdemli yetkililerle görüştüklerini aktararak, adayların karakterini ve uzayda bir ekip içerisinde nasıl davranacaklarını anlamaya çalıştıklarını söyledi.
Japon Uzay Ajansı (JAXA) emekli astronotu Yamazaki Naoko de AA'ya, ülkesindeki astronot seçme sürecinde genel şartların dışında JAXA'nın artık bilim alanında eğitim almayan kişilere de kapılarını açtığını anlatıyor.
Yamazaki, eleme sürecinde ne tür testlerle karşılaşacaklarını bilmediklerinden dolayı hiçbir hazırlık da yapamadıklarını aktararak, JAXA Uzay Merkezi ve yönetiminde ne yapması gerektiği belirtildiğinde bunun çok talepkar ve rekabetçi olduğuna dikkati çekiyor.
ESA 22 bin 500 başvurudan 17'sini kabul etti
Astronotlarda aranan boy şartı 150 santimetre ile 190 santimetre arası. Adayların Dünya Sağlık Örgütü kıstaslarına göre normal kiloda olması yeterli. Adayların duyma kapasitesinin de her kulak için 25 desibel ya da üstünde olması bekleniyor.
ESA, 2021-2022 döneminde yapılan astronot alımlarında 22 bin 500 başvurudan sadece 17'sini kabul etti.
Adayların eleme sürecinde bilişsel, teknik, motor koordinasyonu ve kişilik testleri uygulanıyor. Sonraki aşamada da değerlendirme merkezinde psiko-metrik testler, bireysel ve grup egzersizleri ve pratik testler yapılıyor. Sağlık kontrolü sırasında adayların uzun süreli astronot misyonlarında gerekli fiziksel ve psikolojik durumlara uygun olup olmadıkları değerlendiriliyor. Fiziksel bir sorunu olanlar için ESA Tıp Kurulu farklı testler uyguluyor.
Bu aşamaların ardından panel mülakatları düzenlenerek adayların teknik yönleri ve tutumları değerlendirilip eğitimleri doğrulanıyor. Adli sicil kayıtlarının da incelendiği aşamanın ardından adaylar, son mülakatta ESA genel direktörüyle görüşüyor.