Asıl adı Eşref Kolçakoğlu olan ve Erzurum'un İspir ilçesinde 28 Ocak 1927'de dünyaya gelen sanatçı, 1941'de İstanbul'a gelerek Sultanahmet Erkek Sanat Enstitüsünde tesviye ve marangozluk bölümünde okudu.
Sanatçı, bir dönem ayakkabı tamirciliği yaptı, Kasımpaşa'da otururken marangoz dükkanı ve mobilya mağazası işletti.
Modern dans sanatçısı da olan Kolçak, Atilla Revü Opereti'nde 1944'te profesyonel tiyatroya başladı. 1945'te Ses Tiyatrosuna geçen Kolçak, Cahide Sonku'nun yönettiği ve başrolünde oynadığı 1947 yapımı "Fedakar Ana" filmiyle figüranlıktan oyunculuğa geçti.
Sanat hayatı boyunca 200'e yakın film ve televizyon dizisinde oynadı
Eşref Kolçak, Şinasi Özonuk'un 1953'te yazıp yönettiği ilk filmi "Affet Beni Allah'ım"da Neriman Köksal'la rol aldı ve bu filmle büyük çıkış yakaladı.
Özcan Hanım ile 1955'te dünya evine giren sanatçının oğlu Harun Kolçak aynı yıl dünyaya geldi.
Sanat hayatı boyunca 200'e yakın film ve televizyon dizisinde oynayan Kolçak, "Namus Uğruna", "Bir Şoförün Gizli Defteri", "Düşman Yolları Kesti" ve "Hanım" adlı önemli yapımlarda rol aldı.
Usta oyuncu, 1950-1960'larda melodram ve kahramanlık filmlerinin jönü olarak sinemaseverlerin önüne çıkarken, "Namus Uğruna" filmindeki aşık ve öfkeli koca "Eşref", "Düşman Yolları Kesti" filmindeki "Yüzbaşı Nazım" karakteriyle hatıralarda yer etti.
"Güzel sanatların kitabı yok"
Fantastik Türk sinemasının en özel örneklerine de katkıda bulunan ve oynadığı her role uyum sağlayan Kolçak, "Altar" filminde "Zodiak", "Süpermen Dönüyor"da "Profesör Çetinel" rollerini canlandırdı.
Eşref Kolçak, Tarık Buğra'nın aynı adlı kitabından uyarlanan, Yücel Çakmaklı'nın yönettiği, Çetin Tekindor, Aydan Şener, Fikret Hakan, Kadir Savun ve Haluk Kurtoğlu gibi isimlerle rol aldığı TRT yapımı "Küçük Ağa"da canlandırdığı "Binbaşı Hamdi" rolüyle de izleyenlerin beğenisini kazandı.
Oyunculuk üzerine hiç eğitim almayan ve "Güzel sanatların kitabı yok." diyen usta oyuncu, 1989'da Yıldız Kenter'le başrolü paylaştığı "Hanım" filminin çekildiği günlerde ayağı sakatlanmasına rağmen çekimlere devam etti.
Sanatçı Kolçak, "Namus Uğruna" filmindeki rolüyle 1961'deki Türk Film Festivali'nde "En İyi Erkek Oyuncu" ödülü aldı, Türk sinemasına uzun yıllar oyuncu olarak verdiği katkılardan ötürü 1989'da Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde "Jüri Özel Ödülü"ne layık görüldü.
"Güle Güle" filmindeki rolüyle 2000 yılında Altın Portakal Film Festivali'nde "En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü"nü alan Kolçak'a, 2003'te de "Altın Portakal Yıldırım Önal Anı Ödülü" takdim edildi.
4. Malatya Uluslararası Film Festivali'nde, Muhterem Nur, Murat Soydan ve Filiz Akın ile Eşref Kolçak "Onur Ödülü"nün sahibi oldu.
"Çalışarak ölmek istiyorum"
Ünlü oyuncu 2015'te Türkan Şoray'ın yönetmen koltuğunda oturduğu "Uzaklarda Arama" filminde de rol aldı. Kolçak, verdiği bir röportajda mesleğine olan tutkusundan "Ben yatakta değil, çalışarak ölmek istiyorum." sözleriyle bahsetmişti.
Aynı röportajda sanat hayatına dair açıklamalarda da bulunan Kolçak, "Bizim insanımız, seyrettiği filmde kendinden bir parça görmezse zevk almaz. Biz çok gerçekçi filmler yapıyorduk. Hiçbir zaman tek tip oynamadık. Çeşitli karakterlere hayat verdik. Biz, bizim insanlarımızı canlandırdık." ifadelerini kullanmıştı.
Sinemayı "Gelecek kuşaklara yazılmış canlı mektuplar" olarak tanımlayan ve Yeşilçam filmlerine "Hakiki filmler" diyen Kolçak, işindeki titizliğini ise "Beğenmediğim hiçbir senaryoda çalışmadım. Önce senaryoyu okurum, eğer kendimi orada bulursam oynarım. Ben rol yapamıyorum, oynuyorum." ifadeleriyle aktarmıştı.
Eşinin ve oğlunun yanına defnedildi
Eşref Kolçak, "56 yıl kapımı anahtarla açmadım." cümlesiyle tarif ettiği evliliğinde mutlu bir şekilde hayatını paylaştığı eşinden 9 yıl sonra, akciğerlerinin su toplaması sebebiyle tedavi gördüğü hastanede 26 Mayıs 2019'da hayatını kaybetti.
Gemlik Asım Kocabıyık Camisi'nde kılınan namazın ardından, usta sanatçının cenazesi vasiyeti üzerine, 2017'de kanser nedeniyle hayatını kaybeden şarkıcı ve söz yazarı oğlu Harun Kolçak ve eşi Özcan Kolçak'ın yanına defnedildi.
Rol aldığı bazı film ve diziler
"Hayalimdeki Köy", "Elim Sende", "Uzaklarda Arama", "İnsan Aldandı", "New York'ta Beş Minare", "Yalan Dünya", "Yadigar", "Çanakkale: Son Kale", "Yeşilçam Denizi", "Yeşil Işık", "Aynalı Tahir", "İntizar", "Çiçek Taksi", "Aşk ve Gurur", "Berlin in Berlin", "Köroğlu", "Çalıkuşu", "Altar", "Küçük Ağa", "Kahır", "Süpermen Dönüyor", "Namus Borcu", "Korkusuz Kabadayı", "Çılgınlar Cehennemi", "Sokak Çocuğu", Beş Kardeştiler", "Namus Uğruna", "Fedakar Ana"